خیابانی با نمادی از مرجعیت

سیدسروش طباطبایی‌پور

این روزها همزمان است با لغو امتیاز تنباکو با یک فرمان وحدت‌بخش از سوی آیت‌الله میرزای شیرازی که در حکمی نوشت: «... الیوم، استعمال توتون و تنباکو در حکم محاربه با امام‌زمان صلوات‌الله و سلامه‌ علیه است.»؛ حکمی که مردم را در مقابل استعمار متحد کرد و باعث شد قلیان‌ها را بشکنند و توطئه انگلیس را شکست دهند.
مدیران شهری، به احترام این مرجع بزرگ تقلید، نام میرزای شیرازی را روی یکی از خیابان‌های مرکزی تهران گذاشتند؛ خیابانی که پل کریمخان را به خیابان شهید بهشتی وصل می‌کند و غربی‌ترین خیابان یک محله قدیمی به نام محله بهجت‌آباد در تهران است. در اینجا گشتی در خیابان میرزای شیرازی می‌زنیم و به افتخار اتحاد ملی، تمام‌قد می‌ایستیم.

تاریخش
مالک بخش قابل توجهی از باغ‌ها و بوستان‌های حاشیه تهران در عهد قاجار، میرزا یوسف‌خان آشتیانی یا همان مستوفی‌الممالک بود؛ مردی که سال‌ها مسئول امور مالی کشور بود و محله‌هایی مثل حسن‌آباد، یوسف‌آباد، عباس آباد، امیرآباد و البته بهجت آباد را به ثروت خود اضافه کرده بود. محدوده بهجت‌آباد آن روزگار که بسیار وسیع بود از جنوب به خیابان انقلاب و از شمال به محله یوسف‌آباد محدود می‌شد. او این زمین‌ها را به دخترش بهجت‌الملوک بخشید.
بهجت‌آباد آنقدر خرم بود که به یکی از گردشگاه‌های شاهزادگان تبدیل شد و البته برای رفت‌و‌آمد آسان میان این روستا و مثلا روستای یوسف‌آباد، خیابان‌هایی کشیدند. در دوره پهلوی اول و دوم آهسته آهسته این خیابان‌ها جان گرفتند و یکی از آنها در محله بهجت‌آباد، همین خیابان میرزای شیرازی شد که در گذشته به آن نادرشاه می‌گفتند.

سینما آزادی
یکی از شاخص‌ترین نمادهای فرهنگی خیابان میرزای شیرازی، سینما آزادی است؛ سینمایی که از اردیبهشت سال ۱۳۴۷، کار خود را آغاز کرد و شاید با اکران فیلم جنگ ستارگان در آن روزها، سر زبان‌ها افتاد. ساختمان قدیمی این سینما در فروردین سال ۱۳۷۶ به‌دلیلی، آتش گرفت و 10 سال بعد و در آیین جشنواره فیلم فجر، پردیس جدید آن بازگشایی شد.

ساکنانش
شاید‌ شاخص‌ترین مغازه‌هایی که در این خیابان جا خوش کرده‌، مغازه‌های فروش اسباب‌بازی، عروسک و وسایل تزیینی و کارت‌پستال است. مغازه‌هایی که معمولا در دی‌ماه هر سال و روزهای نزدیک به تولد حضرت مسیح(ع)، چهره تهران را کریسمسی می‌کنند و حال و هوای متفاوتی به شهر می‌بخشند. همچنین در این خیابان و خانه‌های قدیمی کوچه‌پس‌کوچه‌های اطرافش، هموطنان اقلیت دینی مثل ارامنه، بیش از دیگران ساکن‌اند و مغازه‌هایش را می‌گردانند.

اکنونش
قرار گرفتن خیابان میرزای شیرازی در میان مراکز فرهنگی و کتابفروشی‌های خیابان کریم خان زند در جنوب و همان سینما آزادی در شمالش، محیط این خیابان را نیز به محیطی فرهنگی تبدیل کرده‌است. البته در این میان از قنادی‌ها، رستوران‌ها وکافه‌های رنگارنگ این خیابان نیز نمی‌توان گذشت.