گزارش
قلب تهران ایمن می‌شود
چاره‌جویی برای نجات بازار تهران از تهدیدها و حوادث با حضور کارشناسان در تلویزیون همشهری
مریم باقرپور- فرخنده رفائی-روزنامه‌نگار
آتش‌سوزی در انبار پارچه بازار مولوی، نخستین حریق امسال بازار بزرگ تهران بود که یادآوری کرد قلب اقتصادی تهران همچنان ناایمن است.در یک دهه اخیر بازار تهران شاهد 25حریق بزرگ بوده و همچنان آتش‌سوزی‌هایی در این مجموعه تاریخی و دیگر بازارهای تهران به‌دلیل بی‌توجهی به اصول ایمنی رخ می‌دهد و جان و مال مردم را به مخاطره می‌اندازد. برای بررسی چالش‌های ایمنی بازار تهران، میزگردی با حضور قدرت‌الله محمدی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران، سعید بشیری، معاون عمرانی فرماندار تهران و بهزاد یعقوبی، عضو هیأت امنای بازار تهران در تلویزیون همشهری برگزار شد و مهمانان از زاویه دید خود مشکلات ایمنی بازار را بیان کردند.
چرا بعد از این همه سال بازار تهران ایمن‌سازی نشده است؟
محمدی: عوامل زیادی تامین ایمنی دست به‌دست هم داده‌اند تا ایمنی بازار بزرگ تهران با مشکل مواجه شود؛ مثلا مستأجران می‌گویند تامین ایمنی ارتباطی به ما ندارد. مشکل بعدی اوقاف و میراث فرهنگی و ضوابط خاص و سختگیرانه‌‌شان است. موضوع بعدی سازمان‌هایی مانند آب، برق، گاز و... هستند؛ مثلا هنوز بخشی از بازار گاز ندارد و مخازن چند فوتی روی پشت‌بام گذاشته‌اند که خود یک خطر است. شهرداری هم باید نوسازی‌ها را انجام دهد. دولت هم باید وسط بیاید و مشخص شود اگر قصد نوسازی دارد، چه تسهیلاتی می‌دهد. از طرفی روزبه‌روز با پیشرفت تکنولوژی، حوادث هم بیشتر می‌شود. اگر ما یک حریق دهه 70را با الان مقایسه کنیم می‌بینیم سرعت حریق 180درجه بیشتر و کنترلش هم سخت‌تر شده است.
یعقوبی: اصلی‌ترین موضوع نگاه واحد است؛ ما تا آن نگاه واحد و نگاه حاکمیتی را به بازار نداشته باشیم، با جزیره‌ای عمل کردن به نتیجه نمی‌رسیم. همچنین باید فرهنگسازی شود. سازمان آتش‌نشانی کار را انجام می‌دهد، ولی باید فرهنگسازی در وسعت ۱۱۰ هکتار بازار با بیش از ۶۰ هزار واحد صنفی دنبال شود. نظام حاکم بر بازار با نظام حاکم بر اصناف متفاوت است. بحث هیأت امنایی در بازار، از قدیم بوده، اما هیأت امناها یک‌سری مشکلات سطحی در بازار را بررسی می‌کنند. از طرفی ۸۰ درصد بازار استیجاری است و این روند افزایشی است. در چنین شرایطی تصمیم‌گیری درخصوص بعضی مسائل دشواری‌های خاص خود را دارد.
بشیری: برای پیگیری ایمنی بازار، باید به مستندات و مصوبات کمیته ایمنی بازار یا کارگروه ساماندهی مشاغل نگاه کنیم و3بخش مهم بررسی شود. وقتی از ایمنی سازه صحبت می‌کنیم ذینفعانی نقش بازی می‌کنند؛ ازجمله سازمان میراث فرهنگی، سازمان اوقاف و خود مالکان و مستأجران که هر کدام وظایفی را بر‌عهده دارند؛ مثلا سازمان میراث فرهنگی باید برای اینکه کسبه بتوانند مقاوم‌سازی کنند، مجوزهایی را به سهولت صادر کند. قبلا میراث فرهنگی فهرست خاصی از پیمانکاران را تأیید می‌کرد و مجوز می‌داد، اما با پیگیری‌ها قرار شد تمام افراد صلاحیت‌دار، مجوز بگیرند. اگر مشکلی در این زمینه باشد، باید حتما پیگیری و دستگاه قضایی وارد عمل شود تا کسبه خودشان بتوانند برای مقاوم‌سازی اقدام کنند. بخش مهم دیگر تاسیسات است. در حوزه تاسیسات عمده مسائل مرتبط با برق، تامین گاز و فاضلاب است.
کارشناسان برای افزایش ایمنی بازار چه پیشنهادهایی دارند؟
محمدی: انتخاب فرماندار ویژه بازار با تمام اختیارات توسط رئیس‌جمهور؛ یعنی فردی که از اداره برق تا اوقاف، میراث‌فرهنگی، شهرداری و... از او حرف‌شنوی داشته باشند.
یعقوبی: تا بودجه و نگاه واحد نباشد، نمی‌توان به هدف رسید. در این زمینه یک سند چشم‌انداز برای بازار در جامعه انجمن‌های اسلامی اصناف و بازار تهیه و تمام معضلات و مشکلات بازار در نامه‌ای برای رئیس‌جمهور ارسال شد.
چطور تکلیف ایمنی بازار تهران روشن می‌شود؟
محمدی: با شیوه فعلی هیچ اتفاقی نمی‌افتد، اما اگر راهکارها عملیاتی شود، قطعا در ۵ سال این کار انجام خواهد شد، ولی ما فقط فریاد می‌زنیم. شاید فریاد من خیلی به جایی نرسد، ولی وظیفه من نجات جان مردم و خاموش کردن آتش است. در کل بازار شیر هیدرانت گذاشتم، خودروهای مخصوص بازار خریداری کردم که بتوانند در معابر کم‌عرض تردد کنند. 4چرخ گرفتم، موتور گرفتم و... این کارها از دست من برمی‌آید. من نمی‌توانم بنشینم و ثانیه‌ها برایم تعیین‌کننده است. تنها راه از منظر من افزایش تجهیزات است؛اما متاسفانه آنهایی که باید کار خودشان را انجام دهند، انجام نمی‌دهند.
یعقوبی: سال ۱۴۰۴ سعی می‌کنیم مواردی را که کسبه و هیأت امناها باید انجام بدهند انجام دهیم، ولی اگر صادقانه بخواهم صحبت کنم تا زمانی که سند چشم‌انداز آماده نشود و ما طی یک برنامه درست فازبندی شده موضوع ایمنی بازار را دنبال نکنیم نمی‌توانیم نتیجه بگیریم. امیدوارم امسال بتوانیم بازاریان را پای کار بیاوریم، ولی موضوع مهمی هم هست. آتش‌نشانی آمار داد که ۹۰درصد آتش‌سوزی‌های بازار از کابل‌های برق است. در این بازار 80درصد استیجاری‌اند و بزرگ‌ترین مالک بازار، سازمان اوقاف است که این سؤال را ایجاد می‌کند که اینها کجا هستند؟
سعید بشیری-معاون عمرانی فرماندار تهران
ورود رئیس‌جمهور به موضوع بازار را چقدر ضروری می‌دانید؟
رئیس‌جمهور در نخستین روزهای ریاست‌جمهوری بازدیدی از بازار تهران داشتند و موضوع در دستور کار سازمان‌ها قرار گرفت و استانداری و فرمانداری هم به شکل خاص روی پرونده کار کردند. فرماندار تهران، معاون عمرانی استاندار تهران و دیگر مسئولان هم بازدیدهایی از بازار داشته‌اند اما مهم انتقال بازار تهران است و اینکه آیا عملی می‌شود یا خیر؟ باید یک اولویت‌بندی داشته باشیم؛ چون هدف فقط انتقال صنوف پرخطر است که چند مرتبه اخطار گرفته‌اند؛ صنوفی مثل کفاش‌ها یا چسب‌فروش‌ها و موارد مشابه در بازار خطرناک هستند. دفتر کار و عرضه اولیه کالا در این صنوف می‌تواند در بازار باشد، اما مواد خطرناک و انبار کالا باید جابه‌جا شود که کار سخت و پیچیده‌‌ای هم نیست؛ فقط باید سازمان‌های مختلف دست به دست هم بدهند.
بهزاد یعقوبی-عضو هیأت‌‌امنای بازار تهران
آیا تدوین قوانین و جرایم برای اصناف می‌تواند منجر به آغاز ایمن سازی شود؟
اگر بخواهیم کلیشه‌ای حرف بزنیم بله، ولی تا بودجه و نگاه واحد نباشد، نمی‌توان به هدف اصلی رسید. سند چشم‌اندازی برای بازار در جامعه انجمن‌های اسلامی اصناف و بازار تهیه و تمام معضلات و مشکلات بازار طی مرقومه‌ای برای رئیس جمهور به صورت مکتوب ارسال شد.
اگر همین امسال شروع کنیم، با تمام کمک‌های آتش نشانی، پیگیری استانداری و فرمانداری در کارگروه‌ها و مدیریت شهری در کارگروه‌های منطقه ۱۲ بعید می‌دانم بیش از 30 درصد خروجی داشته باشیم، چون معضل اصلی بازار ایمنی چاه‌های جذبی، کابل‌های برق و سیلندرهای گاز است. تمام اینها همان نگاه واحد و نگاه ملی را می‌‌طلبد.
قدرت‌الله محمدی-مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران
مشکل ناایمنی در بازار با وجود تمامی فعالیت ها به کجا برمی‌گردد؟
ما می‌گوییم بازار، قلب اقتصادی و بازرگانی تهران است. آقای یعقوبی می‌گویند ما مالیات می‌دهیم، مگر بیمارستان‌ها مالیات نمی‌دهند؟ آنها هم مالیات می‌دهند و حتی جلوی صدور پروانه‌شان را گرفتیم. حتی وزیر بهداشت دستور داده تا وقتی تأییدیه آتش‌نشانی نگیرند، پروانه صادر نمی‌شود؛ پس خود کسبه هم باید مشارکت کنند. این برای حفظ جان خودشان است، مردم به کنار، ۳۵۰هزار نفر ازخودشان آنجا زندگی می‌کنند. در بازار، اگر یک قلک برداریم با گشتی از ابتدا تا انتهایش، میلیاردها تومان پول جمع می‌شود که می‌توان بخشی از مشکلات را حل کرد. ما نباید این موضوع را پاسکاری کنیم. حتی در برخی موارد پول هم نیاز نیست بدهند، اما بهایی داده نمی‌شود. می‌گوییم خاموش‌کننده در مغازه‌ها بگذارید که توجهی ندارند! ما باید مشارکت را مردمی کنیم. بله، سیستم هم باید تسهیل‌گری کند، اما کسبه هم بیایند، یک کار جمعی انجام شود. خروجی این کار این می‌شود که می‌توانیم بگوییم، ضریب ایمنی بازار بالا رفت.
نتیجه مناظره
یعقوبی: اگر صادقانه بخواهم صحبت کنم، تا زمانی که سند چشم‌انداز آماده نشود و در یک برنامه درست فازبندی‌شده موضوع ایمنی بازار دنبال نشود، نمی‌توان به نتیجه رسید.
محمدی: نمی‌توان نشست تا کارها درست شود، به‌ویژه که هر ثانیه برای آتش‌نشانی تعیین‌کننده است. تنها راهکار آتش‌نشانی بازیابی و افزایش تجهیزات است؛ چون آنهایی که باید کار خودشان را انجام دهند، انجام نمی‌دهند.
بشیری: در بازار مقوله‌های ایمنی به هم گره خورده و نمی‌توان یک دستگاه را متهم به سهل‌انگاری کرد. با این حال به اعتقاد من آنچه انجام شده رو به جلواست و قطعا مشارکت مردم و کسبه محترم خیلی کمک‌حال خواهد بود.
