در ستایش خانواده

گروه 24


14سال از نخستین‌باری که« پایتخت» به کارگردانی سیروس مقدم و محسن تنابنده و تهیه‌کنندگی الهام غفوری از شبکه اول سیما پخش شد، می‌گذرد. در 7باری که این مجموعه در نوروزها یا ماه‌های رمضان روی آنتن رفته همیشه بحث‌انگیز بوده و باعث تحرک بین مخاطبان تلویزیون شده است.
فصل هفتم پایتخت هم در فروردین 1404نمایش گرم و پرسروصدایی را تجربه کرد. در دورانی که محصولات سیما اغلب در سکوت به پایان می‌رسند، پایتخت با پرونده مفتوحی از حواشی در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی به پایان رسید، اما سؤال این است که آیا پایتخت یک‌سریال پرحاشیه و یک‌بار مصرف است که تنها به‌خاطر زمان مناسب پخش محبوب شد یا بازتاب عمیق و شیرینی از عمق زندگی امروز مردم ایران است که موفقیت آن در ذهن‌ها رسوب خواهد کرد. علیرضا محمودی، دیروز در استودیو تلویزیون اینترنتی همشهری درباره پایتخت و فصل هفتم آن با 2منتقد و روزنامه‌نگار، محسن بیگ‌آقا و ایزد مهرآفرین به گفت‌وگو نشست که گزیده‌ای از آن را پیش‌رو دارید.



  محسن بیگ‌آقا: برخلاف فیلم‌ و سریال‌هایی که ما داریم، ‌این سریال دغدغه خارجی بودن ‌ندارد. این سریال را در یک فضای بومی پیش بردیم. برخلاف عکس‌العملی که معمولا افراد بومی نشان می‌دهند این سریال به طرز عجیبی با استقبال روبه‌رو شده است.
 این کار سالم بوده و به جذب مخاطب کمک می‌کند. سریال پایتخت پیوند عجیبی در کارگردانی کار دارد. کارگردانی چون سیروس مقدم که بسیار فرمالیست است و تا حد سوررئال پیش‌ می‌رود و این کارگردان در سریال با محسن تنابنده هماهنگ شده است؛ یک ترکیب عجیبی که شاید در شرایط جز این متضاد بود، اما در این سریال بسیار هماهنگ و باعث جذابیت کار شده است. همچنین وسواس شدید مقدم به‌عنوان کارگردان با شخصیت‌پردازی‌ها و بازی‌ها در این سریال پیوند خورده است.
 
  محسن بیگ‌آقا: به‌نظرم مهم‌ترین کسی که باعث جمع شدن بازیگران شده و توانسته باز‌ی‌های یک‌دست ارائه کند، محسن تنابنده است. ‌او نقشی اساسی به‌عنوان کارگردان هنری دارد و سیروس مقدم هم دست تنابنده را باز گذاشته و هر دو با هم هماهنگی دارند. اما فکر می‌کنم نقش خود تنابنده با عنوان بازیگر«نقی‌معمولی»در این فصل کم شده است و البته شاید شیوه‌اش را تغییر داده؛ چراکه واکنش‌هایش در تقابل با افراد مانند فصل‌های قبل نیست و تکیه‌کلام‌های قبلی‌اش را ندارد. شاید بتوان گفت این کار از عمد بوده و تصمیم خودشان است یا اینکه به‌خاطر فاصله این فصل با فصل قبلی اتفاق افتاده است.
  ایزد مهرآفرین: درباره شکل بازی نقی گفته می‌شود که حضور کمرنگی در این سریال دارد که من موافق این موضوع نیستم. شاید مدل حضورش در فصل هفتم متفاوت شده باشد، اما کمرنگ نشده است. در این فصل نویسنده به همراه تیم سازنده تدابیری در بازی‌ها داشتند؛ اینکه برخی تکیه‌کلام‌ها را اشتباه بگویند یا در سکانسی تقابل میان نقی و بهتاش توانست برای مخاطبان جذابیت ایجاد کند. به‌نظرم فصل هفتم پایتخت یک اثر پرقدرتی است که تأثیرات اجتماعی خود را گذاشته و می‌گذارد. کار هنری وقتی با توده مردم گره بخورد، موفق است؛ موضوعی که در سریال‌سازی باید آن را جدی گرفت.

  ایزد مهرآفرین: خیلی‌ها از آینده این سریال صحبت می‌کنند، اما ساخت فصل بعدی پایتخت منوط به تصمیم مدیران سازمان و سازندگانش است. باید بگویم تهیه‌کننده پایتخت توانسته 14سال این گروه را حفظ کند و شاید بزرگ‌ترین علت موفقیت پروژه همین است که همه بازیگرانش هستند. اگر این سریال موفق نبود به‌طور حتم جمع کردن بازیگران با این همه مشغله امکان‌پذیر نبود. شخصیت نقی که محسن تنابنده آن را بازی می‌کند هم شخصیت دوست‌داشتنی‌ای است که به‌نظرم سرمایه‌ بزرگی است که تنابنده به شکل هوشمندانه آن را حفظ و از آن حمایت می‌کند. سریال پایتخت ظرفیت این را دارد که حتی در 20سال آینده در خانه مردم باشد با این شرط که بتواند استانداردها را رعایت کند.

یک خانواده ایرانی

ایزد مهر آفرین :  من تنها دلیل موفقیت مجموعه پایتخت را نمایش ویژگی‌های مرد میانسال ایرانی نمی‌دانم. به‌نظر من نمایش ویژگی‌های یک خانواده ایرانی امروز با همه اوج و فرود‌‌هایش دلیل اصلی موفقیت سریال پایتخت، نه فقط در فصل 7، بلکه در تمام فصل‌هاست.
وقتی مخاطبان سریال را از لحاظ سنی رصد می‌کنیم، از رده سنی کودک و نوجوان تا مخاطب کهنسال وجود دارند.  اینکه پایتخت توانسته به‌عنوان اثری مناسب برای همه اهالی خانواده چیزی در چنته داشته باشد، حتما همه اعضای خانواده خودشان را در شخصیت‌های این سریال پیدا کرده‌اند. وقتی در قسمت 19سکانس تقابل بهتاش و نقی و حضور هما این همه در جامعه صدا کرده، یعنی جامعه از طریق این سکانس می‌خواهد حرف‌های خودش را به دیگران منتقل کند. خانواده ایرانی با پایتخت ارکان خودش را دوباره بازتعریف می‌کند که این اتفاق کوچکی نیست. به همین‌خاطر پایتخت تنها سریال نقی، ارسطو و بهتاش نیست، سریال هما، فهیمه و سارا و نیکا هم هست.