ستاره سریع

ساسان شادمان‌منفرد- روزنامه‌نگار

ستاره‌شناسان و دانشمندان هرچه بیشتر در آسمان غوطه‌ور می‌شوند، موارد خارق‌العاده جدیدتری کشف می‌کنند. رسم این آسمان بیکران است که هر از گاهی همه ما را شگفت‌زده کند و باعث شود که بیش از پیش به عظمت خالقش پی ببریم. این بار اما منجمان سریع‌ترین منظومه سیاره‌ای فراخورشیدی را کشف کرده‌اند که سرعت حرکتش عجیب و باورنکردنی است.

خروج از کهکشان
این «جفت کیهانی» نخستین بار در سال۲۰۱۱، در فاصله‌ای حدود 24هزار سال نوری از زمین کشف شد. هرچند در آن زمان پژوهشگران نمی‌دانستند این اجرام کیهانی دقیقا چه چیزی هستند، اما با مقایسه موقعیت آنها در سال۲۰۱۱ و دوباره در سال۲۰۲۱، تیم تحقیقاتی توانست سرعت فوق‌العاده بالای حرکت این سامانه سیاره‌ای فراخورشیدی را محاسبه کند. ولی این فقط «حرکت دوبعدی» این سامانه است. اگر این جفت کیهانی علاوه بر حرکت در صفحه آسمان، به سمت زمین یا دور از آن نیز درحال حرکت باشند، سرعت واقعی‌شان بیشتر هم خواهد بود. به ‌عبارت دیگر، سرعت واقعی آنها ممکن است به اندازه‌ای باشد که بتوانند از کهکشان خارج و وارد فضای بین‌کهکشانی شوند. برای این کار جرم آسمانی باید سرعتی بیش از 2.09میلیون کیلومتر بر ساعت داشته باشد.

4برابر رعد و برق
ستاره‌شناسان می‌گویند شاید سریع‌ترین سامانه سیاره‌ای فراخورشیدی را در کهکشان راه شیری کشف کرده باشند؛ سیاره‌ای از نوع «ابرنپتون» که به دور یک «ستاره فوق‌سریع» در حال چرخیدن است. این جفت کیهانی با سرعتی حدود ۱.۹میلیون کیلومتر بر ساعت در حرکت‌ هستند، یعنی بیش از 4برابر سرعت رعد و برق! با این حال، طبق مطالعه‌ای جدید که در «مجله نجوم» منتشر شده است، این سامانه ممکن است با سرعتی حتی بیشتر حرکت کند؛ سرعتی که در نهایت می‌تواند آن را از کهکشان خارج و به اعماق فضا پرتاب کند.

بین زمین و زهره
شان تری، پژوهشگر ناسا و سرپرست مطالعه درباره این منظومه می‌گوید: معتقدیم که این سیاره به دور یک «ستاره کم‌جرم» در فاصله‌ای مشخص می‌چرخد که درصورت قرار گرفتن در منظومه شمسی می‌توانست بین مدارهای زهره و زمین باشد. اگر این فرضیه درست باشد، این نخستین سیاره‌ای است که تاکنون در حال چرخش به دور ستاره‌ای فوق‌سریع کشف شده است.

ستاره فوق‌سریع چیست؟
ستاره فوق‌سریع ستاره‌ای با سرعتی بسیار بالاست که دانشمندان معتقدند احتمالا از نزدیکی سیاهچاله‌ کلان‌جرم واقع در مرکز کهکشان راه شیری عبور کرده است. اما ستاره مورد مطالعه، برخلاف خورشید ما، ضعیف است و امید به یافتن حیات در سیاره پرسرعتش را از بین می‌برد.

تأیید نهایی
دیوید بنت، دانشمند ارشد ناسا و یکی از نویسندگان این مطالعه که در سال۲۰۱۱ تحقیق اصلی را مدیریت کرده بود، توضیح داد: برای اطمینان از اینکه این ستاره تازه‌شناخته‌شده همان سیستمی است که در سال۲۰۱۱ سیگنال تولید کرده بود می‌خواهیم یک سال دیگر دوباره آن را بررسی کنیم. اگر مقدار جابه‌جایی و جهت حرکتش دقیقا مطابق انتظارات باشد، می‌توانیم تأیید کنیم که از همان نقطه‌ای آمده که سیگنال را دریافت کرده‌ایم.

تعریف ابرنپتون
ابرنپتون به سیاره‌ای فراخورشیدی گفته می‌شود که از نظر اندازه و جرم بزرگ‌تر از نپتون، اما کوچک‌تر از غول‌های گازمانند مشتری و زحل است. این سیارات در دسته‌ غول‌های یخی قرار می‌گیرند و ترکیبات آنها اغلب شامل هیدروژن، هلیوم، آب، متان و آمونیاک است