سیستم پخش آب هزارساله

قدمت سیستم تقسیم آب در سمنان که همچنان در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به قرن هشتم می‌رسد، اما برخی معتقدند این سیستم که در اصطلاح محلی آبیاری سنتی سمنان «پارا» نام دارد، هزارساله است.
به گزارش همشهری، سیستم تقسیم آب در شهرک گلستان شهر سمنان به ثبت ملی رسیده‌است. این سیستم به غیراز تکامل تدریجی در گذر تاریخ، هنوز هم بعد از قرن‌ها مورد استفاده مردم محلی است. آبی که از بالادست شهر قدیمی سمنان می‌آمد، عامل سرسبزی و زندگی مردم این شهر در ادوار مختلف بوده و همه نیازهای آبی شهر سمنان از محل همین آب تأمین می‌شده است. اگرچه کاربری آب وارد شده به آب‌پخش‌کن امروزه محدود به کشاورزی و باغداری شده، اما هنوز ورود آب و تقسیم آن در شهر تقریبا به همان سبک و سیاق گذشته در حال انجام است.
در زمان قدیم آبی که از مناطق شمالی شهر و سرچشمه‌های گل رودبار به سمنان جاری می‌شد، در آب‌پخش‌کن توزیع می‌شد و در بین راه این آب تا به استخر برسد از 17آسیاب آبی عبور می‌کرد. این آب بعد از ذخیره‌سازی در استخرهایی که در نقاط مختلف شهر تعبیه شده بود با سیستم منظمی بین باغ‌ها و کشاورزان و مردم تقسیم می‌شد. در کنار پارا با سیستم پخش آب، اتاق نگهبانی یا برج مراقبت ساخته شده که مورد استفاده نگهبانان قرار گیرد.
استخر زاوقان (محله زاوقان)، استخر کوشمغان(محله کوشمغان)، استخر کدیور(محله کدیور)، استخر لتیبار(محله لتیبار)، استخر شاهجوی (محله شاهجوی) استخر باغ فیض (محله ناسار و اسفنجان) محل ذخیره آب بودند. همه استخرها به جز استخر لتیبار همچنان باقی هستند. در بسیاری از منابع، ذکر شده که سیستم
 آب ‌پخش‌کن سمنان ۷۰۰سال سابقه دارد، اما براساس نظر برخی از کارشناس‌ها، قدمت آن به بیش از هزار سال می‌رسد.