گپ
احیای هورالعظیم،مطالبه ملی است
گفتوگو با استاندار خوزستان، پیش از سفر رئیس‌جمهور به این استان
رسول عوده‌زاده- اهواز- خبرنگار همشهری
رئیس‌جمهوری امروز و فردا (3و 4بهمن) در چهارمین سفر استانی خود، مهمان خوزستانی‌هاست. این سفر با حضور گسترده وزرا و مسئولان ارشد دولت همراه و هدف اصلی آن، بازدید از مناطق محروم، افتتاح طرح‌های عمرانی و توسعه‌ای و بررسی چالش‌های پیش‌روی مردم خوزستان اعلام شده است. مسعود پزشکیان در این سفر، علاوه بر افتتاح پروژه‌های محیط‌زیستی به‌دنبال تسریع برنامه‌های محرومیت‌زدایی و تحقق عدالت اجتماعی در یکی از مهم‌ترین استان‌های کشور خواهد بود. اهمیت سفر رئیس‌جمهوری به خوزستان به قدری است که چند وزیر و تعدادی از اعضای هیأت دولت از روز دوشنبه در این استان حاضر هستند. این سفر با شعار «خوزستان همدل» و با هدف بهبود شرایط زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی استان انجام می‌شود.
سیدمحمدرضا موالی‌زاده، استاندار خوزستان در گفتوگو با همشهری درباره مهم‌ترین چالش‌های خوزستان و همچنین راهکارهای تحقق عدالت اجتماعی صحبت کرده است. خوزستان با ۸۵۰هزار حاشیه‌نشین که ۶۰درصد از این تعداد در اهواز زندگی می‌کنند، بعد از خراسان رضوی رتبه دوم حاشیه‌نشینی در کشور را دارد. مناطق حاشیه‌شهر و کم‌برخوردار مانند کوی علوی، ملاشیه و عین‌دو، سال‌هاست با مشکلاتی مانند کمبود امکانات بهداشتی، آموزشی و رفاهی مواجه هستند.
چه برنامه‌هایی برای بهبود شرایط زندگی مردم این مناطق درنظر گرفته شده است؟
راهکار حل مسئله حاشیه‌نشینی ورود دولت و خدمات‌رسانی است و اینکه این مناطق را جزو فضاهای رسمی به‌حساب آورد. گرچه بعید است این اقدام صورت گیرد؛ زیرا علاوه بر هزینه‌های سرسام‌آور تامین خدمات، دولت باید به‌تدریج سایر نیازها را نیز رفع کند. برای حل مسئله حاشیه‌نشینی با هر نوع برنامه و هر بازه زمانی باید ادعا کرد درنهایت شرایط زیست شهروندان دهک‌های پایین درآمدی و اقشار ضعیف ساکن در این مناطق اندکی بهبود می‌یابد اما حل نمی‌شود. زمانی می‌توان مسئله حاشیه‌نشینی را در کشور از بین برد که برنامه‌ها و سیاستگذاری‌ها معطوف به‌علت‌های حاشیه‌نشینی باشد، نه متکی به مکان‌‌های حاشیه‌نشین.
آیا در سفر رئیس‌جمهوری به خوزستان بازدیدی از این مناطق و بررسی مشکلات آنها در برنامه قرار دارد؟
بله. بازدید از منطقه ملاشیه به‌صورت خودرویی انجام
خواهد شد.
با توجه به طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی که در سفر هم در دستور کار است، چگونه می‌توان اطمینان حاصل کردکه توسعه استان به‌صورت عادلانه و بدون تبعیض بین مناطق مرکزی و حاشیه‌ای انجام می‌شود؟
حاشیه‌نشینی ساختاری مملو از تبعیض، تفاوت و بی‌عدالتی و مبتنی بر تقسیم ناعادلانه ثروت ملی است و حاشیه‌ای که به‌علت بی‌عدالتی ایجاد شده، فقط و فقط با ترسیم ردیف اعتباری با عنوان «اعتبار مناطق حاشیه‌نشین» حل می‌شود. تهیه یک طرح جامع‌نگر برای توسعه خوزستان که در آن نیاز همه مناطق به‌ویژه مناطق محروم و حاشیه‌ای درنظر گرفته شود، جلب مشارکت مردم محلی در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری، توزیع عادلانه منابع مالی و امکانات بین مناطق مختلف، سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های اساسی مثل آب، برق، گاز، راه‌ها و مخابرات، ایجاد شبکه حمل‌ونقل عمومی کارآمد و متصل‌کردن مناطق حاشیه‌ای به مرکز، تسهیل روند صدور مجوزها برای ایجاد کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در مناطق محروم، ارائه تسهیلات مالی با نرخ سود پایین و دوره بازپرداخت طولانی به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در مناطق محروم، ایجاد بازارچه‌های محلی برای فروش محصولات تولیدی در مناطق محروم، بهبود کمی و کیفی آموزش در مناطق محروم، برگزاری دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای برای ارتقای مهارت‌های نیروی کار محلی، حفاظت از منابع طبیعی مانند آب، خاک و جنگل در همه مناطق استان از راهکارهایی است که می‌تواند توسعه عادلانه را رقم بزند.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مردم خوزستان به غیراز توسعه عادلانه و متوازن، اجرای طرح‌های انتقال آب از سرشاخه‌های کارون، کرخه و سدسازی‌های بی‌رویه در بالادست است که تأثیرات منفی زیادی بر محیط‌زیست و معیشت مردم پایین‌دست داشته. چه اقداماتی برای بررسی و کاهش این تأثیرات درنظر گرفته شده است؟ چگونه می‌توان از حقوق آبی خوزستان در برابر طرح‌های انتقال آب به دیگر استان‌ها دفاع کرد؟
اصولاً هرگونه تغییر در جریان هیدرولوژی مثل سدسازی و انتقال بین حوضه‌ای آب در حوضه آبریز رودخانه‌ها بر پایین‌دست اثر خواهد گذاشت. پیشنهاد ما این است که در کمیته مشترک با وزارت نیرو، فهرست پروژه‌های سدسازی در استان‌های واقع در حوضه‌های آبریز کارون، دز، کرخه، جراحی، مارون و... طرح و آثار و پیامدهای آنها براساس مطالعات ارزیابی استراتژیک و کل‌نگر بررسی شود.
ایجاد شبکه حقوقی متشکل از وکلا، حقوقدانان و فعالان محیط‌زیست و آگاه‌سازی درباره اثرات مخرب طرح‌های انتقال آب بر محیط‌زیست و اقتصاد، انجام مطالعات علمی دقیق و جامع برای بررسی اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی طرح‌های انتقال آب و ارائه راهکارهای جایگزین و بررسی فنی طرح‌های انتقال آب و شناسایی نقاط ضعف و قوت آنها از راهکارهایی است که می‌توان برای رفع این مشکل طرح کرد.
همچنین یکی از راه‌هایی که می‌توان با آن، از حقوق استان در این زمینه دفاع کرد، انجام مطالعات دقیق از سوی مراکز دانشگاهی خوزستان به‌منظور شناسایی پیامدهای اجرای این پروژه‌ها به‌ویژه بر معیشت، کشاورزی و افزایش گردوغبار در استان است. این راهکار به‌عنوان اولویت در سطح کلان در حال پیگیری است. پایداری منابع آب در گرو مدیریت و بهره‌برداری بهینه از منابع آب در هر حوضه‌ای است.
نکته بعدی، تعطیلی‌های مکرر به‌دلیل آلودگی هواست که زندگی مردم خوزستان را تحت‌تأثیر قرار داده. چه اقدامات فوری و بلندمدتی برای کاهش آلودگی هوا و بهبود شرایط محیط‌زیستی استان درنظر گرفته شده است؟
یکی از برنامه‌های کوتاه‌مدت در این‌باره تامین سوخت نیروگاه رامین، پیگیری افزایش اختصاص سوخت استاندارد و تسریع در بهره‌برداری پروژه‌های کاهش مشعل‌سوزی (فلرینگ) است که براساس برنامه‌های زمانبندی شده تا پایان امسال بخشی از فلرها جمع‌آوری خواهد شد. همچنین اقدامات فوری مانند توقف آتش زدن مزارع و فعالیت‌های صنعتی در زمان اضطرار آلودگی هوا از مواردی است که به‌منظور کاهش پیامدهای آلودگی انجام می‌شود. افزایش برداشت سبز نیشکر با فناوری‌های نوین، توسعه و افزایش سرانه فضای سبز استان، افزایش حمل‌ونقل عمومی و انتقال واحدهای آلاینده، توسعه ظرفیت برق استان با نیروگاه خورشیدی و بادی، توسعه و گسترش نهال‌کاری کانون‌های گردوغبار و توجه به مسائل زیست‌محیطی در برنامه‌ریزی شهری و جلوگیری از ساخت‌وسازهای بی‌رویه از برنامه‌های بلندمدت است.
علاوه بر موضوع تعطیلی و آلودگی هوا، خوزستان به‌عنوان یکی از استان‌های مهم در حوزه تولید انرژی، همواره با چالش‌های محیط‌زیستی مواجه بوده است. آیا در سفر امروز رئیس‌جمهوری برنامه‌هایی برای جبران خسارات محیط‌زیستی و احیای منابع طبیعی مانند رودخانه‌ها و تالاب‌ها درنظر گرفته شده است؟
یکی از برنامه‌های پیشنهادی استان، طرح احیای تالاب هورالعظیم در سطح ملی و انجام مطالعات استراتژیک و تعیین ظرفیت توان اکولوژیکی این تالاب است. با توجه به اهمیت بالای مسئله محیط‌زیست در خوزستان و چالش‌های جدی که استان با آن مواجه است، انتظار می‌رود در جریان سفر برنامه‌های جدی و عملیاتی برای جبران خسارات محیط‌زیستی و احیای منابع طبیعی درنظر گرفته شود. آلودگی هوا و آب به‌ویژه در شهرهای صنعتی و کشاورزی، تامین نشدن حقابه تالاب‌ها و تخریب جنگل‌های زاگرس در این استان به‌ویژه در مناطق کوهستانی باعث فرسایش خاک، کاهش آب‌های زیرزمینی و افزایش سیلاب شده است. بر این اساس تامین منابع مالی و اختصاص بودجه مناسب و پایدار برای اجرای طرح‌های زیست‌محیطی در خوزستان، سرمایه‌گذاری در توسعه انرژی‌های پاک مانند انرژی خورشیدی و بادی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی هوا، اجرای طرح‌های جامع برای احیای تالاب‌های خشک شده و... از برنامه‌ها و مطالبه‌های استان است.
مکث
پاسخ استاندار درباره حل مشکلات ریزگرد
گردوغبار در خوزستان ناشی از 2 منشأ داخلی و خارجی است. حل منابع خارجی که ماهیت فرامرزی دارند، نیازمند همکاری‌های گسترده بین استان‌های داخلی و کشورهای همسایه است. پیگیری این موضوع از طریق وزارت امورخارجه، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام و اجلاس و نشست‌های مشترک در این‌باره برگزار و تفاهمنامه‌های دوجانبه با کشورهای منطقه امضا شده است. درباره کانون‌های داخلی، طرح تصویب برنامه جامع مقابله با گردوغبار و برنامه عمل 10ساله مقابله با پدیده گردوغبار تدوین و در شورای برنامه‌ریزی استان مطرح شده است.
