در ایالات متحده هم به دلایل امنیتی، سیاسی یا مرتبط با حریم خصوصی، فیلترینگ اجرا میشود
فیلترینگ آمریکایی
ساسان شادمانمنفرد- روزنامهنگار
سرانجام به دستور دادگاه عالی ایالات متحده شبکه اجتماعی اشتراک ویدئوهای کوتاه تیکتاک متعلق به شرکت بایتدنس چین فیلتر شد. کشمکش در این خصوص از دوره نخست ریاستجمهوری دونالد ترامپ آغاز شد. در آن زمان بایتدنس تا مرز فروش تیکتاک هم پیش رفت. حالا اما داستان بهگونهای پیش رفته که از روز گذشته تیکتاک در آمریکا حتی با فیلترشکن هم در دسترس نیست. بااینحال گفته شدهاست که با ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید او بار دیگر فرصتهایی را به تیکتاک خواهد داد.
اما تیکتاک نخستین و تنها اپلیکیشنی نیست که در ایالات متحده فیلتر میشود. در اینجا به برخی از مهمترین موارد و دلایل آنها اشاره کردهایم.
تیکتاک - TikTok
تاسیس سپتامبر2016
شرکت سازنده بایتدنس چین
وضعیت فیلتر در آمریکا از سال2020 بهدلیل نگرانیهای امنیت ملی در دستگاههای دولتی ممنوع شد. ممنوعیت عمومی این اپلیکیشن اشتراک ویدئوی کوتاه از دیروز در سرتاسر آمریکا آغاز شد و این اپ و سایتش فیلتر شدند.
فروشگاه اپلیکیشن هواوی - Huawei AppGallery
تاسیس مارس2018
شرکت سازنده هواوی چین
وضعیت فیلتر در آمریکا: این فروشگاه اپلیکیشن همراه با محصولات هواوی بهدلیل تحریمهای تجاری آمریکا از سال2019 در ایالات متحده غیرقابل دسترس است.
کماسکنر - CamScanner
تاسیس 2011
شرکت سازنده اطلاعات INTSIG چین
وضعیت در آمریکا در سال2019 نسخهای از این اپلیکیشن بهدلیل شناسایی بدافزار از گوگلپلی و اپاستور حذف شد. نسخه جدید و اصلاحشده، اما مجددا در دسترس قرار گرفت.
ویچت - WeChat
تاسیس ژانویه2011
شرکت سازنده تنسنت چین
وضعیت فیلتر در آمریکا در سپتامبر2020 دولت ترامپ دستور ممنوعیت این اپلیکیشن را بهدلیل نگرانیهای مرتبط با حریم خصوصی و ارتباط با دولت چین صادر کرد، اما این ممنوعیت بهطور کامل اجرا نشد و درنهایت در سال2021 لغو شد.
علیاکسپرس - AliExpress
تاسیس آوریل2010
شرکت سازنده گروه علیبابای چین
وضعیت فیلتر در آمریکا پلتفرم علیاکسپرس بهصورت کامل فیلتر نشده، اما از سال2020 بهدلیل نگرانیهای امنیتی در فهرست بررسیها قرار گرفتهاست.
شِیر ایت - SHAREit
تاسیس ژوئن2012
شرکت سازنده لنوو و سپس انتقال به اسمارت مدیای سنگاپور
وضعیت در آمریکا در سال2021 گزارشهایی مبنی بر آسیبپذیری امنیتی در این اپلیکیشن منتشر شد، اما ممنوعیت رسمی اعمال نشد. بااینحال استفاده از آن در دستگاههای دولتی محدود شدهاست.
شعارهای توخالی
فراگیری اینترنت زمانی رخ داد که دیگر جنگ سردی در دنیا وجود نداشت و ایالات متحده خود را در دنیایی تکقطبی میدید؛ بنابراین در چنین دنیایی شعار آزادی بیان و استقبال از چندصدایی را راحتتر از قبل سرمیداد. با پیدایش قدرتهای نوظهور مانند چین، آمریکاییها کمکم احساس خطر کردند و دست به ابزارهای نامشروع خود مانند تحریم بردند. شرکت هواوی را باید از نخستین شرکتهای تحریمی چینی در آمریکا دانست. بهنظر میرسد رقابت با غولهای سیلیکونولی با حقکشیهای ناجوانمردانه سردمداران کاخ سفید امری دشوار و تا حدودی نشدنی باشد. از سوی دیگر، ویچت و تیکتاک اپلیکیشنهای بسیار پرطرفدار چینی در آمریکا هستند. بسیاری از آسیاییتبارهای این کشور از این 2اپ برای امور مختلف خود استفاده میکنند و فیلترشدن آنها دردسرهای بسیاری برایشان ایجاد کرده و میکند. شرکت بایتدنس، مالک تیکتاک همهنوع همکاری با دولتمردان آمریکا برای بقا انجام دادهاست، اما آمریکاییها تنها 2راه پیش روی شرکت چینی گذاشتهاند؛ یا به یک آمریکایی بفروش یا فیلتر شو.
اکنون با این مقدمه نگاهی به قوانین فیلترینگ در ایالات متحده داریم که بیشک درصورت احساس هرگونه خطر از سوی مقامات این کشور، بهسادگی قابل تغییر و تحریف خواهد بود.
نظام فیلترینگ در آمریکا
نظام فیلترینگ در ایالات متحده برخلاف بسیاری از کشورها که فیلترینگ دولتی و متمرکز دارند، ساختاری پیچیده و چندلایه است. این نظام بهطور عمده توسط نهادهای خصوصی، سازمانهای غیرانتفاعی، شرکتهای ارائهدهنده خدمات اینترنت (ISP) و دولتهای محلی و ایالتی مدیریت میشود.
نقش شرکتها و سازمانهای خصوصی
شرکتهای خصوصی مانند ارائهدهندگان خدمات اینترنتی (ISP) و پلتفرمهای آنلاین نقش اصلی را در فیلترینگ محتوا ایفا میکنند. این فیلترینگ شامل اقدامات زیر است:
ISPها: ISPها در ایالات متحده ممکن است براساس سیاستهای داخلی یا قوانین محلی، محتوای خاصی را محدود کنند. بااینحال بهدلیل قوانین «بیطرفی شبکه» (Net Neutrality) آنها نمیتوانند بهصورت گسترده و سیستماتیک دسترسی به اینترنت را مسدود کنند، مگر در مواردی که محتوا غیرقانونی باشد.
پلتفرمهای آنلاین: شرکتهایی مانند گوگل، فیسبوک، ایکس (توییتر) و یوتیوب از الگوریتمها و نیروی انسانی برای حذف یا محدودکردن محتوای نقضکننده قوانین خود استفاده میکنند. این قوانین شامل منع انتشار سخنان نفرتانگیز، اخبار جعلی و محتوای مضر برای کودکان است.
محیطهای خاص: سازمانها و مؤسساتی مانند مدارس، کتابخانهها و محلهای کار ممکن است از نرمافزارهای فیلترینگ برای جلوگیری از دسترسی به محتوای نامناسب استفاده کنند. این اقدامات معمولا با هدف محافظت از کودکان یا افزایش بهرهوری انجام میشود.
نقش دولت
درحالیکه دولت فدرال بهدلیل محدودیتهای قانونی نمیتواند بهصورت مستقیم بر محتوای اینترنت نظارت کند، از طریق ابزارهای مختلف تأثیرگذار است.
قوانین و مقررات
دولت از قوانینی مانند قانون حمایت از کودکان در فضای آنلاین (CIPA) استفاده میکند که کتابخانهها و مدارس دریافتکننده بودجه فدرال را ملزم به استفاده از نرمافزارهای فیلترینگ برای حفاظت از کودکان میکند.
همکاری با شرکتها
نهادهایی مانند FBI و وزارت دادگستری با همکاری شرکتهای فناوری به حذف محتوای غیرقانونی ازجمله تروریسم، موادمخدر و قاچاق انسان میپردازند.
نظارت بر امنیت سایبری
دولت از ابزارهای نظارتی برای کنترل فعالیتهای سایبری، بهویژه در زمینه تهدیدات امنیت ملی، استفاده میکند. برنامههایی مانند «PRISM» که توسط آژانس امنیت ملی (NSA) اداره میشود، نمونهای از این اقدامات است.
فیلترینگ تحریم
بهطور کلی در ایالات متحده برخی اپلیکیشنها به دلایل امنیتی، سیاسی یا مرتبط با حریم خصوصی ممنوع یا محدود شدهاند. درعینحال آمریکاییها سایتهایی را هم که در زمره تحریمهای این کشور قرار گرفتهاند فیلتر میکنند.