از خورش تا فست‌فود

آرش نهاوندی- روزنامه نگار

سبک تغذیه و تحرک کودکان امروزی تفاوت قابل توجهی با کودکان دوران قدیم دارد؛ تغییری که 2نکته جالب دارد. بروز بیماری‌های قدیمی انگلی و عفونی کاهش یافته یا از بین رفته، اما به‌دلیل مصرف غذاهای آماده و فست‌فودهای پرچرب و پرنمک زمینه ابتلای کودکان امروزی به بیماری‌های خطرناک‌تر بیشتر شده است، بیماری‌هایی ازجمله کبد چرب، دیابت و انواع سرطان‌. درباره اینکه چرا سبک تغذیه و شیوه زندگی کودکان امروزی آنها را نسبت به کودکان دیروزی بیشتر در معرض بیماری‌های جدی‌تر قرار داده است دکتر منصور رضایی، متخصص تغذیه در گفت‌وگو با همشهری تندرستی به نکات جالبی اشاره کرده که در ادامه می‌خوانید.

افزایش کم‌تحرکی
دکتر رضایی عدم ‌تحرک را یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های کودکان امروز با نسل گذشته می‌داند و می‌گوید: «کودکان در قدیم تحرک بیشتری داشتند. آنها در کوچه و خیابان بازی می‌کردند. در روستاها نیز به باغ و طبیعت می‌رفتند. در مقابل، تحرک کودکان امروزی به‌شدت کاهش پیدا کرده، تا جایی که به سکون رسیده‌ و فقط پای موبایل نشسته‌اند. اجازه بدهید یک تصویر بد از موبایل‌بازی کودکان ترسیم کنیم. می‌توان کارکرد موبایل را شبیه منقل دانست. همان‌طور که در گذشته منقل تریاک خانواده‌ها را دچار مشکل و فرزندان آنها را دچار آسیب می‌کرد، امروز «منقل موبایل» کودکان را عاجز و بی‌تحرک کرده است.»
به‌ گفته این متخصص تغذیه، مادر همه بدبختی‌ها و بیماری‌ها اعم از یبوست، بی‌اشتهایی و چاقی بی‌تحرکی است و در واقع فرد بی‌تحرک دچار هزار و یک مشکل می‌شود.

بهداشت بیشتر شده
رضایی درباره وضعیت بهداشتی غذاها و خوراکی‌هایی که کودکان دیروز می‌خوردند هم توضیح می‌دهد: «رعایت مسائل بهداشتی در گذشته کمتر بود، چون نظارت کمتری بر بهداشت وجود داشت و مراکز زیرزمینی زیادی برای تولید خوراکی‌هایی مانند لواشک و آلوچه که جلوی مدرسه‌ها فروخته می‌شد، فعالیت می‌کردند. به همین دلیل، نظارت وزارت بهداشت بر تولید مواد غذایی کم بود. این مسئله احتمال بروز برخی از مشکلات انگلی یا برخی از عفونت‌ها و مسمومیت‌های غذایی را افزایش می‌داد. حتی در برخی مدارس غذا پخته می‌شد که به‌دلیل نبود یخچال یا نگهداری نامناسب خراب و فاسد می‌شد. این مسئله هم منجر به بروز مسمومیت‌های گوارشی در کودکان می‌شد. علاوه بر این، بسته‌بندی غذاها نیز بهداشتی و درست نبود.»

تغذیه خوب قدیمی‌ها
این متخصص تغذیه به سلامت تغذیه کودکان در گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: «در گذشته کودکان تحرک بیشتری داشتند و عمدتا خارج از خانه به فوتبال و بازی‌هایی پرتحرک مشغول بودند. غذاهای کم‌کالری‌تری هم مصرف می‌کردند. میوه‌ها و سبزی‌های حاوی فیبر در وعده‌های غذایی آنها وجود داشت. مادران عمدتا خانه‌دار بودند و وقت بیشتری داشتند که خوراکی‌های مفید درست کنند. به‌ همین دلیل، کودکان کمتر یبوست می‌گرفتند و وزن متعادل‌تری داشتند. امروزه براساس گزارش‌های وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش، روزبه‌روز بر مشکلات چاقی کودکان و تبعات آن افزوده می‌شود. یعنی به‌دلیل چاقی، احتمال بروز بیماری‌های کبد چرب، بیماری‌های قلب و عروق، دیابت، فشار خون و سرطان در کودکان وجود دارد. بیماری‌های مفصلی، کمردرد و زانودرد هم از وزن زیاد ایجاد می‌شود.»‌

شیوع بیماری‌های جدید
به‌ گفته این متخصص تغذیه، با بهبود وضعیت بهداشت و استفاده از تکنولوژی در صنایع غذایی و توسعه شهرنشینی احتمال بروز بیماری‌های عفونی ناشی از تغذیه کمتر شده، اما زمینه بروز بیماری‌های آلرژی و خودایمنی بیشتر شده است. یعنی موارد بیماری‌هایی نظیر آسم، آلرژی، کبد چرب و یبوست به‌دلیل بی‌تحرکی و خوردن غذاهای چرب و فست‌فودها روز‌به‌روز در کودکان بیشتر می‌شود. مادران امروزی که غالبا شاغلند کمتر فرصت درست کردن سالاد، ‌آش، سوپ و حتی خورش را دارند و اغلب به غذاهای خاص برنجی، نانی و گوشتی بسنده می‌کنند. این غذاها زمینه‌ساز چاقی و کبد چرب و ابتلا به دیابت و فشار خون هستند. او ادامه می‌دهد: «طبق گزارش وزارتخانه‌های بهداشت و آموزش و پرورش، بار بیماری‌های مزمن غیرعفونی اعم از آلرژی و خودایمنی در حال زیاد شدن است. تحرک کودکان کمتر شده و غالبا غذاهای پرکالری چرب و نرم می‌خورند. مصرف نوشابه هم در میان کودکان امروزی نسبت به کودکان دیروزی بیشتر است. آنها غالبا غذاهای پرنمک‌تری که چربی پنهان دارند، می‌خورند.»

نکته
بروز بیماری در کودکان نسل قدیم و جدید متفاوت شده است. دلیلش هم این است که نظارت بهداشتی و بسته‌بندی غذاها نسبت به گذشته بهتر شده و به‌دلیل نگهداری بسیاری از خوراکی‌ها در یخچال احتمال خراب شدن آنها کاهش پیدا کرده است. با کاهش تعداد کارگاه‌های زیرزمینی تولید غذا بیماری‌های عفونی و انگلی در کودکان کمتر شده است. اما به‌دلیل افزودنی‌ها، طعم‌دهنده‌ها و نگهدارنده‌ها، بیماری‌های آلرژی‌زا و خودایمنی مانند ام‌اس بیشتر بروز  کرده است.