تاریخ تهران به روایت ابن بابویه
گورستان قدیمی پایتخت، راوی سرگذشت شهر و مردمی است که در آن آرام گرفته‌اند
سیدسروش طباطبایی‌پور
برای بررسی تاریخ یک شهر، تنها نباید سر در کتاب‌های تاریخی کتابخانه‌ها کرد و به بناهای ایستاده در غبار آن شهر خیره شد و آثار به‌جای‌مانده در طول تاریخ آن سرزمین را کاوش کرد. گاهی حتی اگر یک قبرستان ساده هم به سخن بیاید، می‌تواند قدمت و اعتبار شهر تو را به رخ بکشد. اینجا گورستان «ابن‌بابویه» است؛ جایی در منطقه20 تهران، هم‌جوار با شهر تاریخی ری! در قبرستان ابن بابویه، حتی اگر قدم‌زنان تنها سنگ قبرها را ورق بزنی، می‌توانی به برگ‌هایی ارزشمند از تاریخ شهرت پی ببری و به مردمان هم‌شهری‌ات ببالی؛ کسانی چون شیخ صدوق‌ها، رجبعلی خیاط‌ها و جهان‌پهلوان تختی‌ها که روزی در تهران تو نفس کشیده‌اند و به آن شهرت، عزت و اعتبار بخشیده‌اند. به بهانه ثبت ملی این قطعه از بهشت در 28سال پیش، یعنی در 5دی سال1375 به قبرستان باشکوه ابن بابویه می‌رویم و به درگذشتگان این خاک درود می‌فرستیم.
تاریخش
می‌گویند اینجا تا پیش از سلطنت ناصرالدین‌شاه کشتزار و باغی وسیع بوده که بر اثر سیل ویران می‌شود. به‌خاطر همان سیل، مسیر سردابی در آنجا گشوده می‌شود که جسدی سالم را در دل خود داشته است؛ جسدی که به اعتبار سنگ‌نوشته‌ای منسوب به شیخ صدوق، از علمای علم حدیث شیعه در قرن چهارم هجری بود و بسیار مورد توجه قرار گرفت. آنگاه به احترام این عالم دینی بر بالای آن سرداب، بقعه‌ای می‌سازند و بسیاری از اهالی ری و تهران مردگان‌شان را در جوار این شیخ راستگو که به ابن بابویه نیز معروف بود دفن می‌کنند و از ۲۰۰سال پیش آرامگاه ابن‌بابویه پا می‌گیرد. البته برخی نوشته‌های تاریخی حکایت از آن دارند که تاریخ این آرامگاه به دوره ساسانی بازمی‌گردد که حوادث طبیعی و جنگ‌ها آن را ویران کرده بود و اثری از آن باقی نمانده بود.
شیخ صدوقش
محمد‌بن علی معروف به ابن‌بابویه و ملقب به شیخ صدوق در خانواده‌ای دانشی و فرهیخته در قم متولد شد. پدرش از علمای قم بود و خودش نیز از کودکی علوم دینی را فراگرفت. او سال‌ها برای دیدار با محدثان سفر کرد و در پایان عمر در ری ساکن شد و همان‌جا هم وفات یافت. او یکی از بزرگ‌ترین محدثان شیعه است و حدود ۴۵۰کتاب و رساله را به او منتسب می‌کنند که همه بر پایه روایاتی از امامان(ع) است.
اعتبارش
بقعه شیخ صدوق در زمان فتحعلی‌شاه قاجار بنا شد؛ اما علاوه‌براین، آنچه به آرامگاه ابن‌بابویه اعتبار بخشیده، نام عرفا و هنرمندان و ورزشکارانی است که در زمان حیات‌شان قدم‌های مؤثری برای سرزمین‌شان و مردمانش برداشته‌اند و حالا در این مکان آرام گرفته‌اند: رجبعلی خیاط عابد و عارف معاصر، جهان‌پهلوان غلامرضا تختی کشتی‌گیر قهرمان المپیک، عباس یمینی‌شریف شاعر معاصر کودکان، علی‌اکبر دهخدا بنیانگذار لغتنامه دهخدا، سیداشرف‌الدین گیلانی معروف به نسیم‌شمال از نویسندگان دوره مشروطه، حسین بهزاد نقاش ایرانی و همسرش، فاطمه سیاح، استاد ادبیات و منتقد و فراوان بزرگ‌زنان و بزرگ‌مردانی که نام‌شان و یاد آثار گرانقدرشان ارزش و اعتبار این مقبره باشکوه را صدچندان می‌کند.
در همینه زمینه :