از فیلمسازان مطرح حاضر تا یک غایب بزرگ

شقایق عرفی نژاد-روزنامه‌نگار

جشنواره سینماحقیقت چند روز دیگر هجدهمین دوره‌اش را آغاز می‌کند و با حضور فیلمسازانی از ایران و چند کشور دیگر یک هفته ادامه خواهد داشت. به گزارش همشهری آنلاین، امسال در جشنواره سینماحقیقت 21مستند نیمه بلند، 24مستند بلند و 20فیلم در بخش مستند کوتاه نمایش داده می‌شوند. ضمن اینکه 16مستند از برزیل، قرقیزستان، فرانسه، هند، مصر، یونان، آمریکا، سوئیس، لهستان، مکزیک، بلژیک، یمن، عراق، کوزوو، استونی و فلسطین در بخش مستندهای کوتاه بین‌الملل حضور دارند.
در میان کارگردانان حاضر در جشنواره امسال 3 نام آشنا به چشم می‌خورد: فرهاد ورهرام، محمد کارت و سام کلانتری. فرهاد ورهرام، مستندساز و فیلمبردار مطرح، امسال با 2فیلم در جشنواره حضور دارد؛ فیلم «اجاق نواز» که آن را کارگردانی و تهیه کرده است و همینطور فیلم «قلعه خاموش» به کارگردانی حنیف شهپرراد که تهیه‌کنندگی آن را به‌عهده داشته است. ورهرام از سال 55 و با عنوان فیلمبردار، مستندسازی را شروع کرده و تا امروز 20مستند ساخته که بیشتر آنها در حوزه محیط‌زیست و آیین‌ها و مردم‌شناسی بوده‌اند. مستندهای سینمایی ورهرام در موزه مردم‌شناسی پاریس، موزه مردم‌شناسی وین، فستیوال مردم‌شناسی جهان سوم در فرایبورگ، فستیوال مردم‌شناسی در هلسینکی، خانه سینمای تهران، انجمن فرهنگی ایران و فرانسه‌ و 22مرکز فرهنگی داخلی و خارجی به نمایش درآمده است. او همچنین تألیف‌های زیادی هم داشته و تحقیقات زیادی ثبت کرده است. ‌دیگر کارگردان مهم امسال سام کلانتری است. او علاوه بر مستندسازی، عکاسی هم می‌کند. یکی از مهم‌ترین کارهای او که با راه انداختن مؤسسه گسترش سینمای اندیشه ساخته شد، مستندی است به نام «خانه شماره 37»، تولید مشترک ایران و فرانسه که نخستین مستند بلند درباره صادق هدایت شناخته شده است. کلانتری همینطور از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶، چند نمایشگاه عکس و ویدئو آرت در ایران و دوبی برگزار کرده‌است.

تنها 16 فیلم از بخش خصوصی
قطعا کارگردانان و مستندسازان مطرحی هستند که جایشان در این جشنواره خالی است. مثل محمدرضا اصلانی که آخرین مستندش یک فیلم نیمه‌بلند به نام «خانه‌ای به وسعت آگاهی» را سال‌97 ساخته که روایت دختری غیرایرانی است که در دانشگاه تربیت مدرس تحصیل می‌کند. همینطور رامین حیدری فاروقی که 2سال پیش مستند «فوتبال و فلسفه» را ساخته است. اما نکته تامل برانگیز جشنواره، حضور کمرنگ بخش خصوصی است. همانطور که محمد حمیدی‌مقدم، دبیر جشنواره هجدهم‌ در نشست خبری آن اعلام کرد، تنها 16فیلم از فیلم‌های حاضر در جشنواره را بخش خصوصی و مستقل ساخته و در مقابل 50فیلم مربوط به ارگان‌ها و نهادهای مختلف، ازجمله بانک‌ها و شرکت‌ها‌ هستند.
این موضوع از طرفی می‌تواند آسیب‌زا باشد و توان بخش خصوصی را پایین بیاورد و منجر به ساخت فیلم‌های سفارشی شود، اما بعضی هم بر این اعتقادند که ورود بخش خصوصی به حوزه مستند می‌تواند همان آسیبی را به آن وارد کند که به تئاتر وارد کرد؛ یعنی تجاری‌سازی و کسب درآمد به هر روش. به هر حال اما 16 دربرابر 50 قابل‌بررسی است که باید به آن پرداخت.

زندگی صادق خلخالی در سینماحقیقت

از میان فیلم‌های مستند راه‌یافته به هجدهمین جشنواره سینماحقیقت، 7مستند در بخش‌های مختلف با حمایت اوج به نمایش درمی‌آید.
با اعلام آثار راه‌یافته به هجدهمین جشنواره سینماحقیقت، ۷اثر از سازمان هنری- رسانه‌ای اوج به بخش‌های مختلف این دوره راه پیدا کردند.

«ضد‌قهرمان»، «چاو»، «تفسیر و تفنگ»، «نبردهای فانتوم۲»، «کیمیا»، «پدر» و «آن روز که سنگ بارید» ۷مستندی هستند که در این دوره رونمایی می‌شوند.
«ضد‌قهرمان» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی عارف افشار روایتی صریح از
 زندگی صادق خلخالی است.
«چاو» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مهدیه سادات‌محور در خانه هنری- رسانه‌ای دیما به تولید رسیده و درباره مادری نابیناست که ‌ درگیری‌های روحی و روانی
سختی دارد.
 «تفسیر و تفنگ» به کارگردانی سیدحسین امام‌جمعه و رضا ایروانی و تهیه‌کنندگی ناصر آراسته در استودیو22 تهیه و تولید شده که روایتی نو و بدون سانسور از سرشت و سرنوشت گروه فرقان را به تصویر کشیده است.
«نبردهای فانتوم۲» به تهیه‌کنندگی مصطفی شوقی و کارگردانی سالار بی‌باک در خانه مستند تهیه و تولید شده و به مأموریت خلبانان فانتوم در ۳۱شهریور سال۱۳۵۷ تا آخرین مأموریت آنان قبل از پذیرش آتش‌بس می‌پردازد.
 «کیمیا» به تهیه‌کنندگی محمدحسین حیدری و کارگردانی زهره احمدزاده درباره دختری اهل زابل است که در کودکی دچار خشونت خانگی شده و زندگی‌اش از مسیر عادی دور شده است. این اثر در خانه مستند تهیه و تولید شده است.
 «پدر» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی حسین همایونفر روایت 7سال از زندگی یک پدر شهید است که با بیماری دست و پنجه نرم می‌کند. این مستند محصول مشترک مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی و سازمان هنری- رسانه‌ای اوج است.
«آن روز که سنگ بارید» به تهیه‌کنندگی احمد شفیعی و کارگردانی سعید صادقی سرارودی داستان خانواده‌ای است که طی ریزش کوه در جاده چالوس درگیر حادثه‌ای می‌شوند و حالا در پی جبران خسارتند. این اثر در خانه مستند تهیه و تولید شده است.