یوز ایرانی بر پرتگاه انقراض

مجید جباری-روزنامه‌نگار

یوزپلنگ ایرانی یا یوز آسیایی به‌شدت در خطر انقراض قرار دارد. این‌گونه حیات‌وحش که زمانی در گستره وسیعی از خاورمیانه، آسیای میانه و هند دیده می‌شد، تنها در یکی از زیستگاه‌های ایران زیست می‌کند و حالا بر پرتگاه انقراض ایستاده است. اقدامات حفاظتی انجام شده در 2دهه گذشته برای نجات این‌گونه حیات‌وحش بی‌نتیجه بوده و عواملی که سال‌هاست باعث کاهش جمعیت این‌گونه ارزشمند حیات وحش بودند، همچنان وجود دارند. به‌دلیل پابرجا ماندن عوامل کاهش جمعیت یوزپلنگ‌های آسیایی ایران، بعد از 20سال جمعیت یوز ایرانی به یک دهم کاهش یافته و حالا معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور خبر داده است که تنها 17قلاده یوزپلنگ آسیایی در ایران مانده که از این تعداد تنها 7قلاده یوزپلنگ بالغ و مابقی توله هستند.

یوز در بحران
حمید ظهرابی، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر شرایط بسیار بحرانی یوز ایرانی گفت: اقدام برای حفاظت از یوزپلنگ باید همین الان انجام شود و همه امکانات‌مان را باید با اولویت امن‌سازی زیستگاه به‌کار بگیریم.

عوامل انقراض یوز ایرانی همچنان وجود دارند
علیرضا شهرداری‌پناه، تیمارگر «پیروز» و فعال محیط‌زیست: یوزپلنگ آسیایی سال‌هاست در وضعیت بسیار بحرانی قرار دارد و موضوع جدیدی نیست. بزرگ‌ترین مشکلات و عوامل کاهش شدید جمعیت یوزپلنگ آسیایی در ایران با وجود اینکه شناسایی شده‌ اما هنوز هم وجود دارند. وجود دام و دامدار، چوپان، سگ‌های گله و دام‌های بزرگ مثل شتر در زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی جزو بزرگ‌ترین مشکلات و موانع حفاظت از این‌گونه ارزشمند حیات‌وحش از خطر انقراض است. منابع بسیار اندک آب موجود در زیستگاه‌ها توسط دام‌ها استفاده شده است؛ دام‌ها بیماری‌ها را به یوزپلنگ‌ها انتقال داده‌اند؛ سگ‌های گله، تعداد زیادی از یوزها را دریده‌اند و برخی چوپان‌ها و دامداران تعداد زیادی از یوزپلنگ‌ها را از بین برده‌اند. در کنار این مشکلات، وجود جاده سمنان- شاهرود هم که از وسط تنها زیستگاه باقی‌مانده یوزپلنگ آسیایی در ایران می‌گذرد، تا‌کنون چندین یوز را قربانی کرده است. همه این مشکلات هنوز هم به‌عنوان مهم‌ترین عوامل انقراض یوزپلنگ آسیایی در ایران باپرجاست. یعنی هنوز دام و دامدار، چوپان و سگ گله و جاده‌ای که چندین یوز را تلف کرده است، وجود دارند و همچنان مهم‌ترین عوامل کاهش جمعیت یوزها به‌حساب می‌آیند. مهم‌ترین راهکار نجات این‌گونه حیات‌وحش از انقراض، ‌حفاظت در طبیعت است. اینکه عده‌ای در زمینه تکثیر در اسارت یوز فعالیت کنند، درست است اما تکثیر در اسارت، یوزپلنگ را از خطر انقراض نجات نمی‌دهد. تکثیر در اسارت می‌تواند یک فعالیت جدا در کنار اقدامات اصولی حفاظت در طبیعت باشد. قلب یوزپلنگ آسیایی هنوز در طبیعت ایران می‌تپد. ما از هر برنامه نتیجه‌بخشی استقبال می‌کنیم؛ به شرطی که اقداماتی که قرار است از این به بعد انجام شود، درست و اصولی باشد. نجات یوز آسیایی ایران از خطر انقراض تنها با به‌کارگیری علم روز دنیا، تجربه و تخصص کارشناسان خبره جهان و ایران امکان‌پذیر است.