همه ما سنوار هستیم

محمدعلی حسن‌نیا-روزنامه‌نگار

پس از اینکه خبر شهادت «یحیی ابراهیم حسن السنوار» منتشر شد، بسیاری از رسانه‌ها تیتر‌های جالبی در مدح این فرمانده افسانه‌ای حماس منتشر کردند. الجزیره تیتر زد: «بهار مقاومت» و روزنامه الاخبار لبنان هم نوشت: «فرمانده جذاب».  به‌نظر می‌رسد خاکستری جدید از رفح برخواهد خاست و میراث فرمانده سنوار برای نسل در نسل مردم و جوانان فلسطین یک موضوع الهام‌بخش می‌شود، اما به‌راستی ابوابراهیم که بود که بسیاری از مردم فلسطین او را در حد اسطوره قبول دارند و اسرائیلی‌ها سال‌ها به‌دنبالش بودند؟

برخاسته از یک زخم کهنه
خانواده یحیی سنوار که مشغول کشاورزی و دامداری در عسقلان شهر المجدل فلسطین بودند بر اثر حمله اشغالگران اسرائیلی در سال1948 به غزه، آواره شدند و به منطقه خان یونس آمدند که سال‌ها در آنجا زندگی می‌کردند.
سنوار در مدرسه پسرانه‌ای در خان‌یونس تحصیل کرد و به‌گفته بسیاری از دوستانش از همان ابتدا هوش بالایی در فراگیری دروس داشت.
یحیی ابراهیم حسن السنوار مشهور به «ابو ابراهیم» ۲۹اکتبر۱۹۶۲ (۷آبان۱۳۴۱) در اردوگاه پناهندگان خان‌یونس متولد شد. او در جوانی موفق به اخذ مدرک زبان عربی از دانشگاه اسلامی غزه شد و فعال بزرگ دانشجویی بود.
سنوار سازماندهی دانشجویان مسلمان در دانشگاه غزه را به‌مدت 5سال و همچنین ریاست شورای دانشجویی دانشگاه اسلامی را برعهده داشت. او توانست در همین دانشگاه مدرک زبان ‌و ادبیات عرب را کسب کند و به فعالیت سیاسی هم روی آورد.
سنوار در همان ابتدای کودکی و نوجوانی تحت‌تأثیر رنج و محنت آوارگان فلسطینی قرار گرفت. او ماموریت داشت در ایام دانشجویی غذا به آوارگان فلسطینی منتقل کند و همین موضوع اثر زیادی بر رفتار او با مردم فلسطین داشت.

سنوار چگونه وارد حماس شد؟
در سال1982، سنوار که 20سال بیشتر نداشت، برای نخستین‌بار توسط مقامات اسرائیلی به‌دلیل فعالیت‌های اسلامی دستگیر شد.
در سال1985 وی مجددا دستگیر شد. وی در دوره دوم زندان با شیخ احمد یاسین، بنیانگذار حماس آشنا و به او نزدیک شد.
شهید سنوار در 25سالگی به تأسیس سازمان امنیت داخلی حماس  (المجد) کمک کرد.
المجد، یک گردان امنیتی منظم و دقیق بود که فعالیت اصلی آن یافتن جاسوس‌های اسرائیلی در مناطق فلسطینی بود.

فصل جدید زندگی سنوار در زندان
در سال۱۹۸۸ مشخص شد که شبکه المجد دارای سلاح است و سنوار چندین هفته توسط اسرائیل بازداشت شد.
او به اتهام قتل جاسوسان اسرائیل به 4بار حبس ابد محکوم شد و درمجموع 22سال در زندان بود.
او و برادرانش، مجموعه‌ای از اعتصاب‌های غذا را رهبری کردند که برجسته‌ترین آنها در سال‌های 1992، 1996، 2000و 2004 بود.
یحیی سنوار در زندان هم شخصیت رهبری داشت. او اعتصاب‌های زیادی را رقم زد و بارها توانست امتیازهای زیادی از اسرائیل برای راحتی زندانیان دریافت کند.
سنوار در مجموع 4سال را در زندان انفرادی گذراند و بارها توسط بازجوهای اسرائیلی متهم به رهبری اعتراضات در زندان شد.
سنوار در زندان به‌شدت نظم و انضباط را رعایت می‌کرد و یاد گرفت که زبان عبری را روان صحبت کند. او به یک رهبر در میان دیگر زندانیان و همچنین به نقطه کانونی مذاکرات با کارکنان زندان تبدیل شد.
او یک‌بار قصد فرار از زندان رمله را داشت که در لحظه آخر موفق نشد. سنوار در زندان‌های اشکلون و رمله سال‌ها زندانی بود.
او با رهبران حماس در خارج همکاری می‌کرد و بارها به‌دلیل همین ارتباطات توسط اسرائیل به زندان انفرادی منتقل شد.
سنوار همچنین از طریق یک برنامه آنلاین به زبان عبری تسلط یافت و اخبار اسرائیل را به‌طور گسترده مطالعه کرد تا دشمن خود را بهتر درک کند.
او زندگینامه عبری روسای سابق شین‌بت را با دقت به عربی ترجمه کرد و آنها را برای مطالعه تاکتیک‌های ضد‌تروریسم با سایر زندانیان به اشتراک گذاشت.
سنوار در زندان گفته بود آنها می‌خواستند زندان برای ما قبر باشد؛ آسیابی برای خرد کردن اراده، عزم و بدن ما، اما خدا را شکر با ایمان به آرمان‌مان، زندان را به عبادتگاه و فرهنگستان تبدیل کردیم.
سنوار در 15دوره دانشگاه‌های اسرائیل ثبت‌نام کرده بود و در دوره‌ها به‌صورت آنلاین شرکت می‌کرد تا بتواند اطلاعات دقیقی از اسرائیلی‌ها به‌دست آورد.


  کتاب‌هایی که سنوار در زندان نوشت!
در جست‌وجوی سلول سنوار، نگهبانان اسرائیلی یک رمان دست‌نویس را که او در پایان سال2004 به‌پایان رسانده بود، مصادره کردند. این کتاب، با عنوان خار و میخک(الشوک والقرنفل) زندگی او و مقاومت فلسطین را منعکس می‌کند. داستان حول محور احمد، پسری مؤمن از اهل غزه است که در جریان جنگ اعراب و اسرائیل در سال1967 تحت اشغال اسرائیل زندگی می‌کند.
مجموعا 6کتاب به‌صورت ترجمه و تالیفی از یحیی سنوار موجود است؛ ترجمه کتابی درباره شین‌بت (سازمان اطلاعات و امنیت داخلی اسرائیل)، ترجمه کتاب احزاب سیاسی اسرائیلی در سال1992 میلادی، نگارش کتاب آزمون و خطا در حماس و تالیف کتاب شکوه درباره عملکرد دستگاه‌های امنیتی اسرائیل و همچنین کتاب المجد که در سال2010 درباره عملکرد این بخش از حماس نگاشته شد و رمانی ادبی به‌نام «الشوک و القرنفل» یا خار و میخک که از تجربه مبارزات فلسطینیان پس از سال1967 تا انتفاضه نوشته شده است.


مصاحبه تاریخی سنوار با تلویزیون اسرائیل
ایهود باری، تحلیلگر برجسته، یکی از اعضای مؤسسه «واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» است که 4بار با یحیی سنوار، رهبر جدید حماس در زندان اسرائیلی‌ها مصاحبه کرده است.
او درباره سنوار روایات و افسانه‌های زیادی را بازگو کرده که نشان می‌داده اسرائیل به‌شدت از سنوار ترس داشته است.

  ماجرای پیاده‌روی معروف سنوار در سال2021
سنوار در یک کنفرانس مطبوعاتی در 27مه2021 شرکت کرد. او در طول کنفرانس، اعلام کرد که از محل برگزاری به خانه خواهد رفت و از بنی گانتز، وزیرجنگ اسرائیل دعوت کرد تا دستور قتل او را حین پیاده‌روی به خانه صادر کند.
سنوار ساعات بعد را در خیابان‌های غزه گذراند و با مردم عکس گرفت که همین موضوع به یک بلوا در اسرائیل منجر شد.
شیمریت ماتیر، روزنامه‌نگار روزنامه یدیعوت آحارانوت، درباره این پیاده‌روی یحیی سنوار گفته بود: «به‌نظر نمی‌رسد که سنوار حال و هوای تسلیم شدن به آتش‌بس را داشته باشد. این مرد با لحنی بلند، تهدیدآمیز و ترسناک صحبت می‌کند.»
حضور مکرر سنوار در بین مردم باعث شد یکی از تحلیلگران ارشد اسرائیلی بگوید: این چه شرمی است که اسرائیل تجربه می‌کند؟ تا جایی که سنوار به‌راحتی رجز می خواند؟

  سنوار چگونه آزاد شد؟
آزادی یحیی سنوار به‌عنوان بخشی از مبادله زندانیان برجسته با «گیلعاد شالیت» انجام شد.
شالیت، سرباز ارتش اسرائیل (IDF) در سال۲۰۰۶ درحالی‌که در گذرگاه مرزی مستقر بود، توسط حماس دستگیر شده بود.
برادر سنوار - محمد - که به نگهبانی شالیت گماشته شده بود، اصرار داشت سنوار در مبادله گنجانده شود.
روزنامه اسرائیلی «گلوبز» در سال2011: سنوار حدود 23سال از عمر خود را در زندان‌های  اسرائیل بود، باید بقیه عمرش را وقف زندگی شخصی کند!
سنوار نقش اساسی در مذاکرات برای آزادی گیلعاد شالیت ایفا کرد.

از تحریم تا ترور
آمریکا سال2015 سنوار را جزو لیست تروریستی خود قرار داد ولی او 13فوریه2017 به‌عنوان رئیس دفتر سیاسی جنبش در نوار غزه و جانشین اسماعیل هنیه انتخاب شد.
از کارکردهای او در ریاست دفتر حماس در غزه می‌توان به ترمیم رابطه بین حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین، امضای توافق سیاسی، اقتصادی و امنیتی با مصر در سال2017، همچنین بهبود فضای اقتصادی، امنیتی و سیاسی حماس در غزه اشاره کرد.
خانه سنوار 3 بار در سال‌های 2012، 2014 و 2021 بمباران شد، ولی هر ۳ بار وی از این سوءقصدها جان سالم به‌در برد.


  مسئولیت‌های سنوار در حماس
مسئولیت گروه المجد شاخه امنیتی حماس برعهده سنوار بود.
پس از خروج از زندان در جریان انتخابات داخلی جنبش در سال2012 به‌عضویت دفتر سیاسی حماس انتخاب شد.
به تشخیص شاخه سیاسی حماس، مسئولیت وزارت دفاع در کابینه هنیه یا همان ارتباط گروه سیاسی با نظامی را برعهده گرفت.
مسئول هماهنگی جبهه سیاسی و نظامی در جنگ 2014 غزه بود.
در سال2015، جنبش حماس او را به‌عنوان مسئول پرونده اسرای اسرائیلی منصوب کرد.
در 13فوریه2017 به‌عنوان رئیس دفتر سیاسی جنبش در نوار غزه و جانشین اسماعیل هنیه انتخاب شد.
امضای توافق سیاسی، اقتصادی و امنیتی با مصر در سال2017 با پیگیری‌های او رخ داد.
مسئول دفتر سیاسی حماس به انتخاب شورای این جنبش  بود.
مسئول هماهنگی عملیات سیف‌القدس که معروف به جنگ 12روزه حماس با رژیم صهیونیستی است، بود.
تمام اندیشکده‌ها و مسئولان اسرائیلی سنوار را معمار عملیات طوفان‌الاقصی می‌دانند.

  مهم‌ترین سخنرانی‌های سنوار
سنوار در یکی از نخستین حضورهای عمومی خود، به گروهی از جوانان غزه گفت: «زمانی که حماس درباره به رسمیت شناختن اسرائیل بحث می‌کرد، گذشته است. اکنون بحث بر سر این است که چه زمانی اسرائیل را از بین خواهیم برد.»
او در سال۲۰۲۲ در یک گردهمایی به مناسبت سالگرد تأسیس حماس، از هر یک از افراد اینطور  خواست: «اگر اسرائیل برای آزادی اسیران فلسطینی به توافق نرسد، آماده قیامی مانند طوفان برای دفاع از الاقصی باشید. ما در سیل خروشان، با موشک‌های بی‌پایان و در سیل سربازان بی‌حد و حصر به‌سوی شما خواهیم آمد. ما با میلیون‌ها نفر از مردم خود (امت اسلام) یکی پس از دیگری سراغ شما خواهیم آمد.»

  گزینه بالقوه نزدیک به مقاومت کیست؟
خلیل الحیه با توجه به اینکه از سال2021 سمت معاونت سنوار را در رهبری جنبش در نوار غزه بر عهده گرفت، یکی از نامزدهای قوی محسوب می‌شود.
خلیل الحیه به سفارش سنوار، در طول جنگ، پرونده مذاکرات تبادل اسرا را برعهده گرفت.
الحیه به سفارش شورای رهبری پرونده مذاکرات با جنبش فتح درخصوص اداره نوار غزه را که در قاهره، پایتخت مصر انجام شد، در اختیار گرفت.
خلیل الحیه را یکی از برجسته‌ترین حامیان مبارزات مسلحانه می‌دانند.
او از چندین سوءقصد توسط اسرائیل جان سالم به در برد؛ به‌ویژه در سال2007؛ زمانی که هدف قرار دادن خانه‌اش در شمال نوار غزه منجر به کشته شدن تعداد زیادی از اعضای خانواده‌اش شد.

  جانشین سنوار چگونه انتخاب خواهد شد؟
حماس دارای یک مجلس سیاسی به‌ عنوان شورای مرکزی است که اعضایش از 3منطقه غزه، کرانه باختری و خارج از فلسطین در آن حضور دارند.
این مجلس، طی روزهای آینده شاهد سلسله جلساتی از سوی رهبری جنبش در خارج از کشور و در دوحه، پایتخت قطر، برای بحث در مورد انتخاب جانشین سنوار خواهد بود.
از گزینه‌های متعددی برای جانشینی سنوار سخن به میان آمده است که شامل خالد مشعل، محمد درویش، خلیل الحیه، موسی ابو مرزوق، حسام بدران، محمد نصر و ظاهر جبارین هستند.

  گزینه بالقوه نزدیک به مقاومت کیست؟

خلیل الحیه با توجه به اینکه از سال2021 سمت معاونت سنوار را در رهبری جنبش در نوار غزه بر عهده گرفت، یکی از نامزدهای قوی محسوب می‌شود.
خلیل الحیه به سفارش سنوار، در طول جنگ، پرونده مذاکرات تبادل اسرا را برعهده گرفت.
الحیه به سفارش شورای رهبری پرونده مذاکرات با جنبش فتح درخصوص اداره نوار غزه را که در قاهره، پایتخت مصر انجام شد، در اختیار گرفت.
خلیل الحیه را یکی از برجسته‌ترین حامیان مبارزات مسلحانه می‌دانند.
او از چندین سوءقصد توسط اسرائیل جان سالم به در برد؛ به‌ویژه در سال2007؛ زمانی که هدف قرار دادن خانه‌اش در شمال نوار غزه منجر به کشته شدن تعداد زیادی از اعضای خانواده‌اش شد.