روایت اولین‌های پست

ایرانیان برای نخستین‌بار در جهان در زمان هخامنشیان اقدام به تاسیس واحد رسمی پست با عنوان «چاپارخانه» کردند که از طریق آن به‌وسیله اسب‌های تندرو تمامی اخبار، گزارش‌ها و مکاتبات دولتی بین پایتخت با دیگر ایالات انجام می‌شد. پست در ایران تا سال1258 در قالب «اداره پست» فعالیت می‌کرد. در آن‌ زمان مناطق آذربایجان، فارس، گیلان، مازندران، کرمان، خراسان، استرآباد و کرمانشاه مناطق هشت‌گانه پستی اصلی کشور محسوب می‌شدند. گوستاو ریدر، از کارمندان بلندپایه پست اتریش را پایه‌گذار و معمار پست مدرن در ایران می‌نامند. نصب صندوق پستی در تهران نیز برای نخستین بار از سوی او انجام شد. در سال۱۲۹۷ بنا به فرمان ناصرالدین‌شاه اداره پست به وزارت پست تبدیل و اداره آن به «میرزا علی‌خان امین‌الملک» واگذار شد. در این گزارش به معرفی نخستین عمارت‌های پست در برخی از شهرها می‌پردازیم که نخستین ساختمان‌های پستی را داشته‌اند.


رشت
ساخت بنای عمارت پست در میدان شهرداری رشت پس از ۲سال در آخرین روز‌های مهر سال۱۳۱۲ به پایان رسید. این عمارت زیر نظر محمدحسین آیرم، نظامی بلندپایه گیلان ساخته شد. نخستین تصویر از این عمارت ۵دی۱۳۱۲ در صفحه اول روزنامه اطلاعات منتشر شد. ‌


تبریز
در زمان قاجاریه نخستین پستخانه ایران در یکی از گذر‌های قدیم شهر تبریز و نزدیک بازار دایر و این گذرگاه به نام کوچه پستخانه معروف شد. بعد از احداث خیابان شریعتی شمالی این کوچه به 2قسمت تقسیم شد. ساختمان پستخانه از 3طبقه تشکیل شده بود که عبارت بودند از پست، تلفن و تلگراف.


چابهار
ساختمان پست چابهار در سال1248 توسط یک شرکت هندی در منطقه چابهار ساخته شده‌است و یکی از قدیمی‌ترین تلگراف‌خانه‌های ایران به شمار می‌رود. این تلگراف‌خانه را به‌منظور رونق دریانوردی و برقراری ارتباط بین شهرهای چابهار، جاسک و بندرعباس با کشور هند ساختند.‌


تهران
ساختمان موزه پست ایران یا همان موزه ارتباطات امروزی مربوط به دوره پهلوی اول است و در تهران، خیابان امام خمینی(ره) (سپه)، مقابل خیابان خیام واقع شده‌است. شروع ساخت این بنا مربوط به سال1307 یعنی دوره پهلوی اول است. 


بیرجند
ساختمان پست قدیم مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است و در بیرجند، در بافت قدیم خیابان منتظری و در نزدیکی مدرسه شوکتیه و خانه پردلی واقع شده‌است. این بنا در دوره قاجار کاربری نظامی داشته و مکانی برای ساخت، تعمیر، ذخیره و نگهداری اسلحه و مهمات نظامی بود. پس از آن تا سال ۱۳۶۱ برای تلگراف و حمل مرسولات پستی استفاده می‌شد.