کاشفان جادوی چرم و نقش و گره
تبریزی‌ها
توسعه قالی‌بافی و ساخت کفش دست‌دوز در تهران
***
وقتی امیرکبیر با ولیعهد از تبریز به تهران آمدند و ناصرالدین‌شاه بر تخت سلطنت نشست، گروهی تبریزی هم به همراه آنان آمدند. آمدن تبریزی‌ها به دربار مقدمه‌ای شد تا سایر اقوام آذربایجانی با حضور در تهران و ارائه سوغات شهرشان نقش مهمی در توسعه، پیشرفت و تأمین نیازهای اهالی پایتخت‌نشین ایفا کنند.
براساس اسناد موجود، از سال 1261شمسی به بعد آثار زیادی از مراوده تبریزی‌ها در بازار تهران به جا مانده است به‌نحوی که حتی در ماجرای انقلاب مشروطه در تهران نقش پررنگی داشتند. اما از میان همه محصولات و هنرهایی که رهاورد تبریزی‌ها بود کدام در سبک زندگی اهالی پایتخت‌نشین مهم‌تر و اثر‌گذار‌تر بود؟ اردشیر آل‌عوض، تهران‌پژوه در این‌باره توضیح می‌دهد: «تبریزی‌ها از همان بدو ورود که ساکن تهران شدند با هنر فرش‌بافی بازار فرش تهران را به‌دست گرفتند. هرچند که ارمغان اقوام دیگری مانند اردبیلی‌ها، کاشانی‌ها و نائینی‌ها هم برای شهر تهران فرش‌بافی بود، اما ظرافت و زیبایی فرش تبریز حرف اول بازار تهران را می‌زد.»
آل عوض در بخش دیگر صحبت‌هایش از صنعت چرم، بازار کفش و تولیدی‌های این حوزه در تهران هم یادی می‌کند: «علاوه بر هنر فرش‌بافی، صنعت کفش‌های چرم و دست‌دوز تبریز هم میان تهرانی‌ها بسیار معروف و پرطرفدار است.»
به‌گفته این تهران‌پژوه، مرحوم میرزا حسن رشدیه نیز از چهره‌های شاخص تبریز، بانی راه‌اندازی مدارس نوین ابتدا در تبریز و سپس در تهران شد. مدارس رشدیه در به‌روز‌سازی آموزش و پرورش ایران انقلاب بزرگی ایجاد کردند. پر بیراه نیست که این ماجرا و شکل‌گیری مدارس جدید را باید از خدمات تبریزی‌ها برای توسعه شهر تهران دانست. همچنین به‌دلیل زندگی این مرحوم در حوالی محله اسکندری و نواب، میدانی به نام رشدیه هم در این محدوده نامگذاری شده است.
آل عوض در بخش دیگر صحبت‌هایش به محل زندگی تبریزی‌ها در تهران گریزی می‌زند و می‌گوید: «عودلاجان، حدفاصل پل امیربهادر تا میدان منیریه، یاخچی‌آباد، نازی‌آباد و... از محله‌های آذری‌نشین تهران هستند که تبریزی‌ها از زمان مهاجرت‌شان تا به امروز در آن سکونت دارند.»
در همینه زمینه :
