گزارش
گفت‌وگو با رئیس سازمان فرهنگی‌هنری شهرداری تهران
اصل‌ماجرای تابلوهای موزه امام‌علی ع
تابلوها نه‌گم شده‌اند، نه به سرقت رفته‌اند
زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار
ماجرای30تابلوی موزه جهانی هنرهای دینی امام علی(ع) اخیراً در صدر خبرها قرار گرفته است و برخی از رسانه‌ها با عبارت «تابلوها گم شده‌اند» سبب تشویش اذهان عمومی شده‌اند. اگرچه پس از انتشار خبرهای نادرست در این زمینه، مسئولان سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران توضیحاتی ارائه داده‌اند، اما منتقدان همچنان بر طبل دروغین خود می‌کوبند. مهرداد باقری، رئیس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری به‌صراحت می‌گوید که تابلوهای موزه امام علی(ع) گم نشده و به‌صورت قانونی در رویدادهای مختلف اکران شده‌اند و آثاری که خواهان داشته‌اند، طی فرایند قانونی فروخته شده‌اند. او درخصوص فرایند و چرایی فروش تابلوها بیشتر توضیح می‌دهد.
اساساً چرا سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران به موضوع موزه و تابلو ورود کرده است؟
سازمان فرهنگی و هنری، بازوی فرهنگ و هنر مدیریت شهری است و اکثر گالری‌ها، نگارخانه‌ها، موزه‌ها و خانه‌موزه‌های شهرداری تهران توسط سازمان فرهنگی و هنری راهبری می‌شود و از این‌رو آثار هنری در اختیار این سازمان قرار دارد.
آیا تبادل یا فروش آثار هنری مرسوم و قانونی است؟
موزه‌ها محل نمایش آثار ارزشمند هنری هستند؛ ارزشمندی هنری در گرو موجودیت ارزش‌های هنری، اعم از فنی و تکنیکی، مضمونی، محتوایی، قدمت و... است؛ هرچند اکثر آثار هنری که در موزه نگهداری می‌شوند دارای قدمت دیرینه هستند. موزه‌ها برای اینکه به‌روز باشند نیاز دارند آثار را با یکدیگر تبادل کنند. این تبادل گاهی به‌صورت داخلی و گاهی هم به‌صورت تبادلات خارجی انجام و این کار سبب بقا و حیات هنری موزه‌ها می‌شود. آثار هنری فراوانی هم که توسط هنرمندان خلق می‌شود، در گالری‌های داخلی و خارجی نمایش داده می‌شود و افرادی که خواهان تهیه اثر هنری باشند، با مراجعه به آنها نسبت به خرید آثار هنری اقدام می‌کنند. عمدتاً افراد در منازل و یا محل کار خود آثار هنری دارند که در مالکیت شخص آن‌هاست. نقاشی، نقاشیخط، خوشنویسی، تذهیب و عکس فرم‌هایی که خانواده‌های ایرانی با نصب آنها در محل زندگی خود تمایلات زیبایی‌شناسانه خود را جلوه می‌دهند.
مردم این آثار را از کجا تأمین می‌کنند؟
مراکز خرد و کلان بی‌شماری وجود دارد که محل تأمین آثار هنری است. امروز نگارخانه‌های شهر تهران و نگارخانه‌های مستقر در فرهنگسراهای متعلق به شهرداری تهران، یکی از پررونق‌ترین مکان‌های نمایش و فروش آثار هنرمندان است. این رونق و بازگشت به دوران پرشکوه فعالیت نگارخانه‌های شهر تهران، محصول سیاست‌های توسعه‌ای سازمان فرهنگی و هنری در دوره جدید مدیریت شهری است. فهرست نمایشگاه‌های پرشماری که در طول 2سال گذشته در این نگارخانه‌ها برگزار شده، در فضای مجازی قابل مشاهده و رصد است.
برای فروش تابلوها، نیازی به مجوز شورای شهر نداشتید؟
سازمان فرهنگی و هنری، یک رکن در شهرداری تهران است؛ مانند دیگر سازمان‌ها، این سازمان هیأت‌مدیره دارد و انجام فعالیت‌ها، نیازمند طی فرایندهای قانونی ازجمله مصوبه هيأت‌مديره است. در هيأت‌مديره سازمان ناظر به گزارش شورای ساماندهی آثار هنری تصمیم گرفته شد، ناظر به ساماندهی آثار موزه‌ها و نیز رفع خلأهایی که در نتیجه نبود آثار هنری از برخی چهره‌های شاخص هنری وجود دارد، درخصوص آثاری که تعدد موضوعی یا کمیت آثار یک هنرمند وجود دارد، تبادل آثار از طریق تهاتر، فروش یا خرید اثر جدید اقدام شود که بر همین منوال اقدام شده است.
چگونه به ایده فروش تابلوها یا به‌طور کلی آثار هنری رسیدید؟
از ابتدای شروع به‌کار در سازمان فرهنگی‌هنری، شورایی برای ساماندهی آثار هنری شهرداری تهران تشکیل دادیم که استادان شناخته شده در حوزه هنرهای تجسمی عضو آن هستند. در راستای بررسی‌های انجام شده توسط این شورا، ابتدا برای ساماندهی آثار اقدام به شناسایی آنها کردیم؛ پس از آن آثار به لحاظ موزه‌ای و هنری تفکیک شدند و در مرحله سوم موضوع به‌روز کردن آنها را از طریق تبادل و تهاتر یا فروش آثار موجود و خرید آثار جدید را پیگیری کردیم.
فرایند فروش یا تبادل تابلوهای موزه امام‌علی (ع) چگونه سپری شده است؟
شورای ساماندهی آثار هنری سازمان فرهنگی هنری به هیأت‌مدیره سازمان پیشنهاد داد تا این سازمان برای توسعه ظرفیت و بازار آثار هنری، وارد این عرصه شود و براساس مصوبه هيأت‌مديره اجازه داده می‌شود تا خلأهای موزه امام علی(ع) تکمیل شود. برای این کار لازم بود تا با سایر نهادهای فعال در این موضوع هم‌افزایی شود و بر این اساس با برخی از آنها تفاهمنامه همکاری منعقد شده است.
تفاهمنامه منعقد شد؟
بله. نخستین تفاهمنامه مشترک منعقد شد و براساس آن مقرر شد که علاوه بر شرکت دادن آثار در نمایشگاه‌ها و اکران‌های داخلی، برای شرکت در رویدادهای خارجی برنامه‌ریزی شود. نخستین رویداد خارجی که یک رویداد معتبر هنری است، در اردیبهشت ۱۴۰۳ در کشور امارات و شهر دوبی برگزار شد؛ ۳۰تابلو از موزه امام علی(ع) و بخش قابل‌توجهی اثر دیگر از سایر نهادها در این رویداد ارائه شد. در این رویداد 2اثر متعلق به شهرداری تهران خواهان داشت که مطابق ضوابط این رویداد، فرایندهای آن انجام شد.
آیا کارشناسی قیمت تابلوها انجام شده بود؟
چون قرار بود در اکران داخلی و خارجی آثار فروخته یا تهاتر شوند، لازم بود قیمت‌گذاری تابلوها انجام شود که این کار توسط کارشناسان رسمی انجام و توسط هیأت کارشناسی 5نفره که در تفاهمنامه تعیین شده بود، مصوب شد؛ نهادهای نظارتی شهرداری نیز ناظر کل این فرایند بوده‌اند.
مبلغ تابلوهای فروخته شده به چه حسابی واریز شد؟
مبلغ ۲تابلوی فروخته شده، طبق تفاهم انجام شده باید ۱۵روز پس از فروش، به‌حساب سازمان فرهنگی و هنری واریز می‌شد که این کار در زمان مقرر صورت گرفته است.
عایدی فروش تابلوها در کجا هزینه می‌شود؟
هدف از تهاتر و فروش تابلوها، توسعه و تکمیل خلأهای موزه امام علی(ع) است؛ ازاین‌رو باید به میزان تابلوهایی که فروخته می‌شود، تابلوهای جدید خریداری شود؛ بنابراین خرید آثار متناسب با مأموریت شهرداری تهران و موزه امام علی(ع) در دستور کار قرار گرفته و در حال انجام است.
تابلوهای فروخته نشده در کجا نگهداری می‌شوند و اکنون چه وضعیتی دارند ؟
28تابلوی دیگر در اختیار سازمان هستند و برنامه‌ریزی جهت حضور مؤثرتر در دیگر اکران‌های داخلی و خارجی در حال انجام است.
چه ضرورتی برای فروش تابلوهای موزه امام علی(ع) بود؟
موزه جهانی هنرهای دینی امام علی(ع)، یک موزه موضوعی است که از سال‌های گذشته آثار فراوانی در آن جمع‌آوری شد و البته بخشی از این آثار بی‌ارتباط با موضوع موزه بوده و در گنجینه آن نگهداری می‌شد. از سوی دیگر، آثار ارزشمندی در کل کشور و حتی جهان وجود دارد که مرتبط با موزه امام علی(ع) هستند و این موزه به آنها دسترسی ندارد؛ بنابراین پس از شناسایی و طبقه‌بندی تخصصی آثار سیاست تهاتر، تبادل و خرید آثار جدید در دستور کار قرار گرفت.
