گزارش
گزارش همشهری از جزئیات عملیات جستوجو و نجات در معدن طبس
جست‌وجوی زندگی در اعماق معدن
فتانه احدی- روزنامه‌نگار
عملیات جستوجو در معدن «معدنجوی طبس» در حالی ادامه دارد که تیم‌های امدادی تا عصر دیروز موفق شدند پیکرهای 37قربانی را بیرون بکشند. اما هنوز تلاش‌ها برای رسیدن به انتهای تونل بلوک C، جایی که 14نفر از کارگران در آنجا محبوس هستند ادامه داشت و پیش‌بینی شده بود که تا پایان شب، این عملیات به پایان برسد. این گزارش جزئیات عملیات تیم‌های امدادی و سرگذشت دردناک برخی از قربانیان معدن است.
به گزارش همشهری، معدن زغالسنگ «معدنجوی طبس»، متشکل از 3بلوک A، B و C است و شامگاه شنبه، ده‌ها کارگر شیفت شب در داخل تونل‌ها سرگرم کار بودند که حوالی ساعت 9شب، حادثه هولناکی رخ داد. حادثه در تونل بلوک C رقم خورد؛ جایی که به‌گفته شاهدان، ورود گاز به داخل تونل، انفجار هولناکی را رقم زد. این اما همه ماجرا نبود، چرا که گازی که به داخل تونل وارد شده بود، به سرعت فضای تونل‌های بلوک B و C را دربرگرفت و فاجعه‌ای هولناک را رقم زد.
سعید قلی‌زاده ثالث، نجاتگر و مسئول شیفت پایگاه‌های هلال‌احمر طبس در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: در زمان حادثه، ده‌ها کارگر در بلوک‌های سه‌گانه معدن مشغول کار بودند. خوشبختانه بلوک A هیچ ارتباطی با 2 بلوک دیگر ندارد و به همین دلیل اتفاقی برای کارگران حاضر در آن بلوک
رخ نداده بود.
او ادامه می‌دهد: به محض رسیدن به معدن به‌طرف بلوک C که انفجار در آنجا رخ داده بود، رفتیم اما به‌دلیل فشار زیاد و حجم بالای گاز متان، نمی‌توانستیم وارد تونل‌ها شویم. واحد ایمنی معدن به‌نام گروه تخصصی HSE که آموزش‌های ویژه دیده‌اند و دارای روش‌ها و ابزار خاصی هستند، فقط اجازه ورود به داخل تونل را داشتند اما به‌دلیل حجم زیاد گاز نتوانسته بودند وارد بلوک C شوند.
این در حالی بود که عوامل فنی معدن در تلاش بودند با استفاده از توربین، هوا را از یک طرف وارد کنند تا گاز از طرف دیگر بیرون برود.
به‌سوی بلوک B
وضعیت بحرانی در بلوک C، اجازه انجام هیچ‌گونه عملیاتی را به امدادگران نداد. در این شرایط آنها به‌سوی بلوک B رفتند؛ جایی که ورود گاز متان باعث برجای گذاشتن کشته‌ها و مصدومان زیادی شده بود.
قلی‌زاده ثالث می‌گوید: بلوک‌های C و B در عمق 1800متری به هم وصل می‌شوند و به همین دلیل ورود گاز باعث خفگی کارگران حاضر در بلوک B شده بود. موج انفجار و گاز متان مانند رودی مواج به گروه معدنچیان برخورد کرده بود و خیلی از آنها را در کسری از ثانیه، خشک کرده بود؛ به‌طوری که حتی فرصت استفاده از ماسک نجات را نداشتند.
این امدادگر ادامه می‌دهد: گاز متان بی‌بو و بی رنگ است و سنگینی ندارد و به راحتی فرد را به کما می‌برد و باعث خشک شدن بدن می‌شود. ما اجساد 30قربانی را از معدن خارج کردیم و این در حالی بود که عده‌ای مصدوم شده بودند.
پس از اتمام عملیات جستوجو در بلوکB، تلاش‌ها برای دستیابی به بلوک دیگر ادامه یافت و تیم‌های نجات موفق شدند با خارج کردن گاز وارد تونل شوند؛ تونلی که با یک شیب ملایم به سمت پایین، حدود 1800متر طول داشت و امدادگران باید هر 10متر به 10متر گاز را تخلیه می‌کردند و در تونل پیش می‌رفتند. آنها با این روش توانستند تا عصر دیروز به 50متری انتهای تونل برسند و در این میان اجساد 7قربانی دیگر را از معدن خارج کنند.
سرنوشت‌هایی از جنس غم
زندگی هر کدام از قربانیان معدن، روایتی از درد و رنج است. قلی‌زاده ثالث می‌گوید: پدر و پسری از گنبد‌کاووس بودند که با هم در معدن کار می‌کردند. پدر که از حادثه نجات یافته بود به‌دنبال پسر جوانش می‌گشت اما او را نمی‌یافت. بعد از ساعتها گشتن جسد پسرش را درحالی‌که لباس‌ها و کفش‌هایش پاره شده بود در یکی از گاری‌های معدن پیدا کرد.
جواد روز حادثه پدر شده بود
یکی از قربانیان جواد بهشتی نام داشت که از طبس برای کار در معدن آمده بود؛ ساعاتی قبل از حادثه شنیده بود که دخترش عصر همان روز به دنیا آمده است. با شوق دیدن دخترش در حال انجام کارهایش بود تا به خانه برود که در این حادثه جان باخت.
یک گروه 15نفره
مسئول شیفت پایگاه‌های هلال‌احمر طبس می‌گوید: 15نفر از کارگران اهل استان‌های شمالی ازجمله گلستان بودند. آن شب، آخرین شیفت کاریشان بود. بعد ازپایان شیفت، 2هفته کاریشان تمام می‌شد و می‌توانستند نزد خانواه‌هایشان بروند. حتی گروه جایگزین آنها نیز از راه رسیده بود اما انفجار اجازه تعویض شیفت را به هیچ‌یک نداد.
علت انفجار چه بود
قلی‌زاده ثالث ادامه می‌دهد: از عمق 200متري زمین که پایین‌تر برویم، حفره‌های گازی وجود دارد. کارگران در عمق 800متری کار می‌کردند و در حال پیکور زدن بودند که در یک آن پشت زغالسنگ میدان گازی عمقی باز شد و به بیرون نشت کرد و این حادثه رقم خورد.
مکث
تعیین بازپرس ویژه
در شرایطی که عملیات جستوجو برای یافتن معدنچیان حادثه‌دیده در معدن طبس همچنان ادامه دارد، دادستان مرکز استان خراسان جنوبی از تعیین بازپرس ویژه و تیم کارشناسی برای بررسی این حادثه خبر داد. حجت‌الاسلام والمسلمین نسایی زهان، درباره آخرین وضعیت رسیدگی به موضوع حادثه انفجار در معدن زغالسنگ طبس گفت: در ساعات اولیه حادثه بنده به همراه رئیس‌کل دادگستری استان در محل حادثه حضور پیدا کردم و دستورات قضایی لازم صادر شد. ابتدا تمام دستگاه‌های اجرایی را پای کار آوردیم و کار تخلیه آوار انجام شد و مصدومان و تعدادی از فوتی‌ها منتقل شدند.
او ادامه داد: فوتی‌های این حادثه مربوط به ۴ استان خراسان جنوبی، کرمان، گلستان و خراسان رضوی هستند که بعد از انتقال اجساد به پزشکی قانونی به خانواده‌ها تحویل داده می‌شوند. همچنین پرونده‌ای در این زمینه تشکیل و بازپرس تعیین و مقرر شده تیمی از کارشناسان از دستگاه‌های مختلف با بازپرس برای بررسی ابعاد حادثه همکاری کنند. بازپرس تا‌کنون از تعدادی از مصدومان حادثه که در بیمارستان بستری بوده‌اند تحقیق کرده است. در حال حاضر پرونده در مرحله تحقیقات مقدماتی است؛ به همین دلیل نمی‌توان با صراحت میزان تقصیر مقصران حادثه و ترک فعل افراد را مشخص کرد.
نسایی زهان همچنین درباره دستور رئیس قوه‌قضاییه و دادستان کل کشور گفت: آقای ترکی، معاون دادستان کل کشور برای نظارت بر روند کار در محل حادثه حاضر شده است. همچنین برای بررسی تخصصی‌تر، بازپرس ویژه برای این پرونده درنظر گرفته شده است که بعد از انجام تحقیقات، مقصران حادثه احضار و باآنها برخورد قضایی انجام خواهد شد.
در همینه زمینه :
