شگفتیهای سواحل ایران
بیش از 200شاخه خور در جنوب ایران علاوه بر تأمین معیشت جامعه محلی به مأمن گونهها تبدیل شدهاند
زهرا رفیعی-روزنامهنگار
از آسمان که نگاهش کنید به گیاهی پرشاخ و برگ، رگهای بدن و یا ریهای پر از اکسیژن میماند. از نزدیک شبکهای نامنظم از آبراهههایی است که برای خود روی جلگهای پهناور جا باز میکنند. «خور» تلاش دریا برای رسیدن به عمق ساحل است. در روزهای اخیر تصویری هوایی از خور غزاله در خوزستان توجه عمومی را به خود جلب کرد. خورها یکی از اشکال طبیعی زمین هستند که در سواحل امن و کمنوسان ازجمله خلیجفارس شکل میگیرند. در مجموع بیش از 200شاخه خور در سواحل جنوبی ایران وجود دارد که بخش قابل توجهی از آن در داخل خور (خلیج) موسی و همچنین در حدفاصل جزیره قشم و بندر خمیر واقع شده است. خورها علاوه بر اینکه به معیشت جامعه محلی کمک میکنند، محلی برای زادآوری و زندگی بسیاری از گونههای جانوری و گیاهی هستند. خور موسی، شاخصترین و گستردهترین نمونه شبکه شاخابههای خورهای کشور یا اکوسیستم ساحلی پهنههای گلی جزر و مدی است که در شمال غرب خلیجفارس واقع شده است. یکی از شاخههای اصلی خور موسی، خور غزاله است که نامش را از غزالهایی گرفته که دیگر در این منطقه وجود ندارند. شکار بیرویه اصلیترین دلیل از بین رفتن جمعیت آهوان این مناطق است.
خور چیست؟
واژه خور نوعی شاخابه است که به واسطه پیشرفتگی آب دریا در خشکی بر اثر جذر و مد ایجاد میشود. این فرم هیدرولوژیک ساحلی، معمولا طولی بیش از عرض آن دارد و بهتدریج، با فاصله گرفتن از دریا باریک و سرانجام انتهای آن در اراضی همسطح در ساحل ناپدید میشود.
خورهای استان خوزستان
مهمترین خور خوزستان، خور موسی است که بهدلیل ساختار گلی و جزرومدیاش آبراهههای زیادی در ذیل خود ایجاد کرده است. از مهمترین آنها میتوان به خورهای سمایلی، غزاله، اردله، احمدی، جعفری، مریموس، دورق، زنگی، معاوی، سجافی، غنام، غزلان، تیمور، دورگستان، ابوخضیر، درویش، خناگ، سلج، ملح، گوارین، گوبان و خورِکون اشاره کرد.
خورهای استان هرمزگان
مطالعات علمی نشان داده است در محدوده خط ساحلی استان هرمزگان تاکنون 80خور، مصب و خور خلیجی شناسایی شده است که از مهمترین آنها میتوان به خورهای درون تالاب رود شور-شیرین میناب، جاسک، سیرک، گابریک،کلاهی - تیاب اشاره کرد.
خورهای استان بوشهر
در استان بوشهر بیش از ۷خور اصلی شناخته شده است که شامل خور بردستان، خور سلطانی، خور زیارت، خور حنا، خور دوراهک، خور ملگنزه وخور سیراف میشود.
خورهای استان سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان نیز 3 خور بسیار مهم دارد . خورهای گواتر، پسابندر و باهوکلات از مهمترین خورهای این استان هستند. این خورها نقش مهمی در حفاظت از لاکپشتهای دریایی دارند.