مچ‌اندازی با خزر

رابعه تیموری- روزنامه نگار

فرزند دریا هستند و جوش‌و‌خروش موج‌های بلند و خروشان دریا آهنگی است که در همه خاطرات کودکی آنها جریان دارد، ولی حالا از امواج شوخش می‌ترسند! آنها می‌دانند که اگر دریای متلاطم کسی را ناغافل به قعر آب‌های شور فرو ببرد، فقط 45ثانیه فرصت دارند او را زنده پس بگیرند و پس از آن شاید حتی جسد بی‌جانش را هم تمام و کمال ببلعد. آنها این قدرت‌نمایی هولناک دریا را بارها به چشم دیده‌اند و می‌دانند هر بار که برای پس‌گرفتن جان انسانی به سراغش می‌روند، شاید خودشان هم قربانی این مچ‌اندازی نابرابر باشند، ولی تا وقتی لباس «نجات‌غریق» به تن دارند، با وجود این خوف و رجا اگر انسانی گرفتار امواج شود، برای نجات او حتما دل به دریا می‌زنند. در این روزهای گرم و بلند تابستان آنها هر روز و هر لحظه با دریای خزر دست به گریبانند تا مهمانانش را سالم به خانه‌هایشان برگردانند.

آقای قهرمان
صابر خمسی/  ناجی غریق و معاون هلال احمر بابلسر

پیش از تابستان سال1393 صابر خمسی برای مردم مازندران‌ قهرمان رشته‌های ورزشی آبی بود که می‌توانست در مسابقات مختلف قایق‌های اژدها و بادبانی و اسلالوم را با مهارت روی آب هدایت کند، مسافتی طولانی یک‌نفس شنا کند و در رشته آمادگی جسمانی رقبایش را کنار بزند، اما از آن سال مسیر زندگی او تغییر کرد: آقای قهرمان برای گذران زندگی در استخری به‌عنوان ناجی غریق کار می‌کرد و وقتی متوجه شد با گذراندن دوره‌های آموزشی هلال احمر حقوق ماهانه‌اش 15درصد اضافه می‌شود، تصمیم گرفت در این دوره‌ها شرکت کند، اما در جریان آموزش‌ها، بــالابـودن آمـار غرق‌شدگان دریای مازندران باعث شد او لباس ناجیان را به تن کند تا مهارت‌ها و توانمندی‌هایش را برای نجات جان مهمانان و اهالی مازندران به‌کار گیرد.

لبخند خدا
اولین آزمون کاری خمسی خیلی زود پیش آمد و فقط 4روز پس از آنکه به‌عنوان ناجی غریق هلال احمر بابلسر مشغول کار شد، خبر رسید که در ساحل بهمنشیر 5عضو خانواده‌ای دچار حادثه شده‌اند؛ ناجیان 4عضو خانواده را نجات داده بودند و پسرک 12ساله آنها غرق شده بود. وقتی آقای قهرمان به آنجا رسید یکی از ناجیان با پیکر بی‌نفس پسرک از آب بیرون آمده بود و همه انتظار آمبولانس را می‌کشیدند. خمسی از مربی شنیده بود که غریق فقط 45ثانیه در آب زنده می‌ماند و پسرک بیش از 3دقیقه زیر آب محبوس بود... اما با دیدن چشم‌های گریان و امیدوار خانواده پسرک بی‌اختیار شروع به احیای او کرد. لحظاتی که خانواده پسرک منتظر معجزه دستان ناجی بودند، خمسی باور نمی‌کرد این امید آنها به ثمر برسد، اما وقتی کودک با تک‌سرفه‌ای چشم‌هایش را باز کرد و آبی را که راه گلویش را بسته بود پس داد، احساس کرد خدا قدم‌گذاشتن او به این مسیر را خوشامد گفته است. از آن روز حدود 9سال می‌گذرد و در این سال‌ها خمسی لحظات تلخ و شیرین زیادی را در این شغل تجربه کرده که غرق‌شدن کودکان بر اثر بی‌توجهی والدین تلخ‌ترین آنها بوده است. او که در کسوت معاون هلال احمر بابلسر هم عادت به پشت میزنشینی ندارد، می‌گوید: «کودکان هرگز نمی‌توانند تصور کنند دریا چقدر می‌تواند بی‌رحم باشد و وظیفه والدین است که موقع حضور در ساحل از کودکان غافل نشوند.»

ناخدا نقی
نقی کریمیان /  رئیس هیأت نجات‌غریق و غواصی استان مازندران

صیادان دریای خزر می‌دانستند تنها غواصی که از پس دریای وحشی برمی‌آید و روزی آنها را با چنگ و دندان از امواج خروشان پس می‌گیرد، ناخدا نقی است. وقتی تور ماهیگیری صیادان در اعماق دریا به کنج و لبه کشتی‌ها و لنج‌های غرق‌شده قدیمی گیر می‌کرد و نمی‌توانستند ماهی‌های صیدشده خود را از آب بیرون بکشند، ناخدا نقی به كمك‌شان می‌آمد. ناخدا علاوه بر صید ماهی کف لنج‌ها را هم در زیر آب تمیز می‌کرد و روزگارش خوش و ناخوش می‌گذشت. شرکت ناخدای جوان در دوره آموزش غواصی اداره شیلات مسیر زندگی او را تغییر داد. در پایان این دوره توانایی ناخدا در کلنجاررفتن با دریای یاغی سبب شد از او بخواهند به‌عنوان غواص و ناجی غریق در شیلات خدمت کند. همان روز اول هم ناخدا 2پسر یکی از مسئولان شیلات را که برای تفریح همراه خانواده‌اش به ساحل خزر آمده بود، از مرگ نجات داد تا همه خاطرجمع شوند که در امید بستن به ناخدای جوان خطا نکرده‌اند.

روزهای تلخ و شیرین
ناخدا نمی‌داند در این سال‌ها چند نفر را از مرگ نجات داده، ولی بسیاری از اتفاقات تلخی را که از سر گذرانده، خوب به‌خاطر دارد. او تعریف می‌کند: «یک روز به ما خبر دادند که در مناطق ممنوعه ساحل فریدونکنار دختری 9ساله غرق شده است. وقتی به آنجا رسیدیم 2دختر 7ساله و 16ساله خانواده هم برای نجات خواهرشان به دریا رفته بودند و برنگشته بودند. آن روز وقتی 3دختر را بی‌جان از دریا بیرون کشیدیم، مادرشان از شدت غصه ماسه‌های ساحل را گاز می‌زد....» ناخدا خودش هم چندبار در اعماق دریا مرگ را لمس کرده و دوباره به زندگی برگشته است. او می‌گوید: «معمولا وقتی غواص به دریا می‌رود، فردی دیگر در قایق با تجهیزات کامل حضور دارد تا اگر مشکلی برای غواص پیش آمد، به او کمک کند. چند سال پیش به دلایلی من بدون پشتیبان به دریا رفتم. اواخر زمستان و هوا سرد بود. وقتی دستگاه هوا از کار افتاد با وجود سرمای آب نتوانستم خودم را به سطح دریا برسانم و همه فکر کردند مرده‌ام. درحالی‌که کسی امیدی به زنده ماندن من نداشت، جوانک ساده‌ای که معمولا همیشه در ساحل می‌پلکید، متوجه قل‌قل آب و نفس‌کشیدن من شد و نجاتم داد.»  حقوق و دستمزد ناجیان غریق چندان نیست، اما ناخدا از همین حقوق اندک هم چشم‌پوشی کرده و فقط به عشق نجات زندگی آدم‌ها هر روز خطر می‌کند.

اول جسارت، بعد تجربه
مهدی مینافر/  بازرس هیأت نجات‌غریق استان مازندران

15سال پیش مهدی مینافر جزو نجات‌غریق‌های درجه یک قرار گرفته، اما در سال‌هایی قبل تر هم که مهارت و زبدگی امروزش را نداشت، برای جان انسان‌ها بارها جانش را به خطر انداخته است. در یکی از جدال‌هایش با دریا او با آنکه هنوز ناجی مبتدی به شمار می‌آمد، به‌تنهایی عروس و دامادی را از آب پس گرفت که بعد از جشن ازدواج‌شان برای گذراندن‌ ماه عسل راهی مازندران شده و امواج دریای توفانی آنها را به کام خود کشیده بود. برادر بزرگ‌تر مینافر ناجی حرفه‌ای بود، ولی وقتی همراه آقا‌مهدی به ساحل می‌رفت، خیالش آسوده بود که روی کمک برادر مبتدی جسورش به اندازه ناجیان کارآزموده می‌تواند حساب کند. ناجی جوان خوب او را روسپید می‌کرد و روزی که توانستند با کمک هم‌ خانواده‌ای 4نفری را از مرگ نجات دهند، آقا‌مهدی لیاقت خود را به داداش‌بزرگه خوب ثابت کرد.

دریا یاغی است
آقا‌مهدی حالا ناجی غریق درجه‌یکی است که در این شغل 30سال تجربه اندوخته و می‌گوید: «دریا حساب و کتاب ندارد. شاید نقطه‌ای از دریا امروز کم‌عمق باشد اما یک هفته بعد عمیق شود. جریان آب ماسه‌های کف دریا را جابه‌جا می‌کند و هر لحظه ممکن است یک محل امن دریا به نقطه‌ای خطرناک تبدیل شود. از طرفی در نقاطی از دریا چاله و کانال وجود دارد که شناگر را به سمت خودش می‌کشاند. اگر کسی در این شرایط گرفتار شود و قدرت بدنی و مهارت مناسبی نداشته باشد، حتما غرق می‌شود. در این وضعیت بهتر است غریق دست و پا نزند تا توانش تمام نشود و خودش را در اختیار جریان آب قرار دهد یا به سمت چپ یا راست شنا کند. در این شرایط حتی کار نجات‌غریق هم دشوار است و به‌سختی می‌تواند شناگر را از آب بیرون بکشد.» امسال بیش از 500شناگر دریای خزر توسط ناجیان از مرگ نجات پیدا کرده‌اند و 17نفر غرق شده‌اند که اغلب هنگام شب وارد دریا شده‌اند یا در سنگ‌چین‌ها و نقاط دنج در حال شنا بوده‌اند.