شاه قاجار اینجا مداوا شد
موضوع: بیمارستان مسیح دانشوری
ویژگی: نخستین مرکز تخصصی درمان بیماران مبتلا به سل
***
داستان ساخت و راهاندازی بیمارستان مسیح دانشوری مرتبط با بیماری شاه قاجار است. ماجرا از این قرار بود که مظفرالدین شاه از دوران ولیعهدی خود و از زمانی که در تبریز سکونت داشت از بیماری سل رنج میبرد. وقتی به تهران آمد، آب آلوده و هوای گرم تهران بیماری شاه را تشدید کرد و شاه به توصیه پزشک دربار باید به محلی خوش آب و هوا نقل مکان میکرد. مهرشاد کاظمی، تهران پژوه میگوید: «وقتی پزشک فرانسوی دربار نسخه سکونت شاه در منطقهای خوش آب و هوا را تجویز کرد، اطرافیان شاه نقاطی مثل نیاوران، دزاشیب، سعدآباد و دارآباد را پیشنهاد کردند و در نهایت سکونت در منطقه کوهستانی دارآباد را برای اسکان موقت شاه درنظر گرفتند.» «علی اصغرخان اتابک اعظم» در سال 1273شمسی باغ بزرگی را در قریه دارآباد به مساحت 260هزار مترمربع خریداری کرد. به دستور «محمد خان حکیم الملک» وزیر دربار، عمارت زیبایی در این زمین که در دامنه کوه قرار گرفته بود بنا شد و مظفرالدین شاه دوران نقاهت خود را در این عمارت سپری کرد. بهگفته کاظمی در هوای آن روزهای گرم تهران بدون وسایل خنک کننده، شمیران اقامتگاه تابستانی شاهان قاجار بود. او در ادامه میگوید: «شاه تابستانها در شمیران اقامت داشت و فرمان مشروطه را نیز در کاخ صاحبقرانیه امضا کرد. اما به واسطه حضور شاه برای دوران نقاهت، این عمارت دارآباد به کاخ شاهآباد یا کاخ مظفری معروف شد.» این عمارت پس از فوت مظفرالدین شاه به آسایشگاهی برای بیماران مسلول تبدیل شد.
آسایشگاه سل شاهآباد
دکتر مسیح دانشوری که سال 1302شمسی برای تحصیل به فرانسه رفته بود، پس از خاتمه تحصیلات در رشته بیماریهای ریوی و سل به ایران برگشت. او سال 1310شمسی مجوزهای لازم را از دربار کسب کرد تا یک مدرسه پرستاری در محوطه کاخ مظفری دایر کند. سال 1316شمسی با اضافه شدن بخشهای مختلف، نخستین «آسایشگاه سل شاهآباد» در دارآباد راهاندازی شد. دکتر مسیح دانشوری، با جذب متخصصان جراح ریه از خارج کشور نظیر دکتر صادق قاضی، توانست این مرکز را بهصورت یک آسایشگاه مطابق با استانداردهای زمان برای بیماران مبتلا به سل تبدیل کند تا درمانهای متداول آن روز در آنجا انجام شود. سال 1377شمسی مرکز «آموزشی، پژوهشی و درمانی سل و بیماریهای ریوی دکتر مسیح دانشوری» در این محل پایهگذاری شد. اکنون بیمارستان مسیح دانشوری به بزرگترین مرکز آموزش، پژوهش و درمان بیماریهای ریوی سل کشور تبدیل شده و کاخ مظفری در گوشهای از این بیمارستان به محل امور اداری بیمارستان اختصاص دارد.