گاهی مشت نمونه خروار نیست

جواد عزیزی؛ روزنامه‌نگار

اول: فیلم سرقت‌های دزد موبایل‌قاپ تند و تند در کانال‌های تلگرامی و پیج‌های اینستاگرامی منتشر می‌شود و همه درباره سارقی حرف می‌زنند که پلیس هنوز موفق به دستگیری‌اش نشده است. طبق معمول، عده‌ای هم تلاش می‌کنند به این آتش دامن بزنند و مثلا مدعی می‌شوند که «سرقت‌های این فرد از یک سال پیش تا حالا ادامه دارد»، حال آنکه فقط چند روز از انتشار فیلم‌ها می‌گذرد و در همین چند روز هم پلیس تحقیقات ویژه‌ای برای دستگیری این سارق خونسرد و همدستش آغاز کرده است.
دوم: ماجرای سرقت‌های مخوف و هولناک گانگسترهای نقابدار را یادتان هست؟ سارقان مسلحی که با کلت و کلاشینکف وارد خانه‌های پایتخت می‌شدند و لوله اسلحه را روی سر ساکنان خانه می‌گذاشتند و با تهدید، همه طلاها، پول‌ها و اموال باارزش را به سرقت می‌بردند. اواخر اردیبهشت بود که نخستین فیلم‌‌ها از سرقت‌‌های این باند منتشر شد؛ فیلم‌هایی که با دیدنشان وحشت به دل آدم‌ می‌افتاد. در آن زمان هم شایعات زیادی درباره این باند منتشر شد. اینکه سارقان مسلح مدت‌هاست دست به سرقت می‌زنند و هرگز توسط پلیس شناسایی نشده‌اند. اما به‌رغم اینکه گانگسترهای نقابدار کاملا حرفه‌ای عمل می‌کردند و در جریان سرقت‌های بی‌رحمانه‌شان هیچ سرنخی از خود به جا نمی‌گذاشتند، پلیس توانست با بهره‌گیری از امکانات ویژه و تحقیقات تخصصی همه اعضای این باند را شناسایی و  آنها را در مخفیگاهشان دستگیر کند.
سوم: فیلم‌هایی که از صحنه‌ سرقت‌‌ها منتشر می‌شود ممکن است 2نتیجه کاملا متفاوت داشته باشد. اول اینکه به پلیس کمک ‌کند تا سارقان شناسایی و دستگیر شوند، مثل فیلم زورگیری در بزرگراه صدر؛ همان فیلمی که نشان می‌داد دزدان موتورسوار در روز روشن به سراغ راننده ال‌90 می‌روند و با تهدید قمه گوشی‌اش را سرقت می‌کنند. این فیلم تنها سرنخ پلیس برای حل این پرونده جنجالی بود و کارآگاهان با استفاده از آن موفق شدند اعضای باند سرقت را دستگیر کنند. اما فیلم‌ها نتیجه‌ دیگری هم ممکن است داشته باشند؛ اینکه باعث ایجاد جوی از ناامنی شوند، مثل این روزها که عده‌ای تلاش می‌کنند با شایعه‌پراکنی و انتشار اطلاعات غلط وانمود کنند که سارقی از مدت‌ها قبل در خیابان‌های تهران با خیال آسوده پرسه می‌زند و موبایل طعمه‌هایش را به سرقت می‌برد، بی‌آنکه از سوی پلیس دستگیر شود.
 آخر: گاهی مشت نمونه خروار نیست، مثل همین فیلمی که تند و تند دارد در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود. اینکه با دیدن یک فیلم موبایل‌قاپی نتیجه‌ بگیریم «سرقت در تهران افزایش یافته» یا اینکه «خیابان‌های تهران ناامن شده» کاملا اشتباه است. نگاهی به آمار سرقت در 4‌ماه نخست امسال نشان می‌دهد که بسیاری از سرقت‌‌ها در پایتخت نسبت به‌ مدت مشابه در سال گذشته 18درصد کاهش داشته و این یعنی تهران هر روز برای سارقان ناامن‌تر شده است. به‌ خاطر داشته باشید که این روزها با وجود شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند، اخبار حوادث با سرعت بسیار بیشتری نسبت به گذشته در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. مثلا اگر قتلی در نقطه‌ای دورافتاده از کشور رقم بخورد، به لطف شبکه‌های اجتماعی خیلی زود خبرش به گوش بقیه هم می‌رسد، اما افزایش سرعت انتشار خبر هیچ وقت معنی‌اش این نیست که آمار وقوع قتل در کشور بیشتر شده است.