دسیسه مشترک سیا و سرویس اطلاعات بریتانیا

  موضوع: مستندات جاسوسی آمریکا و انگلیس
  موقعیت: تهران، ویرجینیا، لندن
***
پس از گذشت بیش از ۶۰ سال از کودتای 28مرداد، سازمان جاسوسی آمریکا اسنادی را منتشر کرده است که ایفای نقش سازمان سیا را در این کودتا اثبات می‌کند. این سازمان به برنامه‌ریزی و اجرای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲در ایران کمک جدی کرده است. اشاره صریح به نقش سیا در یک کپی از سوابق داخلی این سازمان با عنوان «مبارزه برای ایران» آمده است!
محمود منیعی، تهران‌پژوه درباره این اسناد می‌گوید: «در اسناد منتشرشده سیا به صراحت بیان شده است کودتای نظامی که مصدق و کابینه او را سرنگون کرد، با هدایت سیا و به‌عنوان اقدام سیاست خارجی آمریکا صورت گرفت. براساس این اسناد آمریکا قصد داشته با شکلی قانونی یا شبه‌قانونی دولت مصدق را با یک دولت طرفدار غرب به نخست‌وزیری زاهدی عوض کند. همچنین از دیگر مواردی که سیا منتشر کرده است شامل فایل‌هایی از «کرمیت روزولت»، افسر ارشد میدانی سیا در ایران و حین کودتاست. این اسناد جزئیات جدید و همچنین عمیقی را درخصوص اقدامات این آژانس اطلاعاتی پیش و پس از عملیات فراهم می‌کند. هدف عملیات آژاکس سرنگونی دولت محمد مصدق، بازسازی منزلت و قدرت شاه و جایگزینی دولت مصدق با دولتی بود که ایران را با سیاست‌های مد نظر آمریکا  اداره کند. بنا به این سند همچنین هدف کودتا این بوده که دولتی بر سر کار بیاید که دولت‌های غربی بتوانند درباره بازار نفت با آن به توافق برسند. در مارس ۱۹۵۳ (اسفند ٣١-فروردین٣٢) وزارت خارجه آمریکا از سازمان سیا می‌خواهد امکان ساقط کردن دولت مصدق از طریق عملیات مخفیانه را بررسی کند. نتیجه ارزیابی سیا این است که امکان چنین عملیاتی وجود دارد. پس از آن مقرر شد سیا به همراه سرویس اطلاعات سری بریتانیا (SIS) که به نام MI6 شناخته می‌شود عملیات سرنگونی مصدق را به انجام برسانند. کرمیت روزولت، رئیس بخش خاور نزدیک و آفریقای سازمان سیا نخست با رئیس دفتر ایران سیا، راجر گولران و 2 افسر اطلاعاتی دیگر در بیروت دیدار می‌کند و سپس در ۱۴ ژوئن ۱۹۵۳ (۲۴ خرداد ۳۲) طرح کودتا به دفتر سرویس اطلاعات سری بریتانیا ارائه می‌شود. عملیات کودتا شامل گام‌های متعددی بود که توسل به تبلیغات سیاسی برای تضعیف مصدق از نظر سیاسی، فروریختن ترس پهلوی برای همکاری، رشوه‌دهی به اعضای مجلس، سازماندهی نیروهای امنیتی و ترتیب دادن تظاهرات خیابانی ازجمله آنها بود. در واقع کمونیسم‌هراسی، خرج کردن سازمان‌یافته دلار و تزریق آن به عوامل وابسته در داخل کشور و نیز کمک‌گرفتن از نیروهای مسلح در کنار اختلاف‌افکنی و دوقطبی‌سازی بخش‌هایی از تلاش‌ها و زمینه‌سازی‌ها برای موفقیت در کودتا و میوه‌چینی از آن بود.»