به آتش کشیدن دفتر روزنامه و ساختمان تئاترسعدی
موضوع: تخریب دفاتر و تعطیلی روزنامههای طرفدار مصدق
موقعیت: خیابان جمهوری، حوالی میدان بهارستان
***
مصدق چند ماه قبل از انحلال مجلس و شکلگیری کودتا، بحث مصونیت مطبوعات را پیش کشیده بود و این موضوع را در مجلس نیز به تصویب رساند. روزنامههایی مانند باختر امروز و شاهد طرفدار بیچونوچرای مصدق بودند و در سوی مقابل، مشتریان روزنامههای طرفدار شاه و دربار هم کم نبودند و آتش، داد، مهر ملت، طلوع و... نیز از شاه و دربار مینوشتند. علیرضا زمانی، تهرانپژوه در اینباره میگوید: «تقریباً در آن دوران 400روزنامه چاپ میشد که 70روزنامه مخالف مصدق و دولت بودند. با این اوصاف روزنامهها نقش مهمی در جریانسازی آن دوران داشتند. از طرفی در آستانه کودتا، آمریکا چیزی در حدود یک میلیون دلار برای برنامهریزی کودتا تعیین کرده بود. این در حالی است که روزنامههای چپ که قبل از انحلال مجلس هفدهم مخالف مصدق بودند بعد از این اتفاقات در راستای دولت مصدق قرار میگیرند و در روزنامههایشان به دولت هشدار میدهند کودتایی در پیش است و باید مراقب بود. البته باید گفت که مطبوعات طرفدار دولت مصدق در جریان کودتا بیتقصیر نبودند. آنها بعد از آزادی مطبوعات نسبت به مذهب موضعگیری کردند و این موضوع اعتراض برخی علما را به همراه داشت. بعد از اختلاف مصدق و آیتالله کاشانی روزنامههای طرفدار دولت بهشدت علیه آیتالله کاشانی مطلب نوشتند. آیتالله کاشانی بارها به مصدق گفته بود که جلوی روزنامهها را بگیرد. مصدق هم جوابی جز اینکه روزنامه برای ملت است، نداشت. زمانی که بحث عزل مصدق از نخستوزیری در 25مرداد مطرح و زاهدی بهعنوان گزینه جایگزین معرفی میشود از طرف سفارت آمریکا 2روزنامهنگار نیویورکتایمز به مخفیگاه زاهدی رفته و از او مصاحبه گرفته و در روزهای 27و 28مرداد با نامه عزل نخستوزیر از طرف شاه در روزنامههای مخالف مصدق چاپ میکنند. با این کار افکار عمومی نسبت به دولت مصدق دچار تردید شدند. بهعبارت دیگر، آمریکاییها یک طرح فرهنگی را از چندماه قبل از کودتا شروع کرده بودند که مستقیم با مطبوعات در ارتباط بود. به افراد پولهایی داده میشد تا در سرمقالات، یادداشتها و کاریکاتورها بهنقد دولت مصدق بپردازند و این نقشه هم به اهدافش رسید.» روزنامه باختر امروز به مدیرمسئولی دکتر سیدحسین فاطمی، وزیر امور خارجه دولت مصدق، ازجمله مکانهایی بود که اوباش در این کودتا تخریبش کردند و آنجا را به آتش کشیدند. همچنین تئاتر سعدی در خیابان جمهوری فعلی که بعدها کاربریاش سینما و به سینما سعدی مشهور شد از دیگر مکانهایی بود که این دو گروه تخریبش کردند. اوباش سردر روزنامهها را پایین کشیده و ساختمانها را به آتش کشیدند. حتی به کیوسکهای روزنامهفروشی هم رحم نکردند.