رویارویی بازاریان و میدانیها
موضوع: تشکیل دسته اوباش از بین غرفهداران میدانترهبار
موقعیت: بازارچه امینالسلطان
***
روزگاری بازارچه امینالسلطان در حوالی خیابان مولوی شاهد وقوع اتفاقات و تحولات بزرگ تاریخی بود و میتوان خطوطی از واقعه کودتای 28مرداد سال 1332را حوالی این محدوده جستوجو کرد.
بهگفته نصرالله حدادی، عنوان این بازار برگرفته از نام «میرزا ابراهیمخان امینالسلطان» یکی از رجال دوره قاجار است: «بازاریان در دوران پس از شهریور سال 1320و بهویژه در زمان وقوع کودتای 28مرداد با محمدرضا پهلوی سر سازش نداشتند. بهعبارتی، در ایام منتهی به کودتا نیز درست در نقطه مقابل میدانیها و بارفروشان میدان امینالسلطان که حامی شاه بودند قرار گرفتند. بنابراین در جریان کودتا و حتی در همه دورانی که مصدق نخستوزیر بود، بازاریان از مصدق حمایت کردند و در رأس آنها حاجمحمدحسن شمشیری، از بازاریان خوشنام، قرار داشت. در روزهای منتهی به کودتا نیز آنها صبح روز 28مرداد از بازار راهی میدان بهارستان شدند و برای حمایت از مصدق تظاهرات کردند.» همچنین یکی از بزرگترین دستههای اراذل مربوط به بازار میوه و ترهبار بود. سرکرده این گروه از چند روز قبل با دوستان و طرفدارانش که اغلب بارفروشهای میدان و محلههای اطراف بودند، برای روز کودتا در محدوده میدان امینالسلطان قرار گذاشتند. حدادی از نقش این افراد در کودتا میگوید: «در روز کودتا این گروه حرکت خود را از سر قبر آقا شروع کردند و به موازات خیابان امینالسلطان با گذشتن از خیابان مولوی مستقیم به سمت میدان بهارستان و مجلس حرکت کردند.علاوه براین، چند دسته اراذل و اوباش دیگر هم از نقاط مختلف شهر به راه افتادند. بعد از پیروزی کودتا همه این افراد که بیشتر آنها از کاسبان و غرفهداران میدان تره بار بودند در باغی واقع در شمال تهران جمع شدند و جایزه خود را از دست تیمورخان دریافت کردند. البته یک اشتباه تاریخی درباره افرادی که صله گرفتهاند وجود دارد که لازم است اصلاح کنیم. در همان سالها در حوالی انبار نفت، منشعب از میدان گمرک، پس از تخریب یخچالهای قدیمی، چند میدان فروش میوه و ترهبار شکل گرفت، ازجمله میدان شفیعی(قبله) و میدان طاهری. مسئله اینجاست که میدان طاهری هیچ ارتباطی با برادران طاهری و میرزا علی شفیعی که از صلهبگیران بودند نداشت. نام این میدانها با دو فرد خیری گره خورده که اتفاقی همنام کودتاچیان بودند.»