نابغه تعزیه‌نویسی ایران
موضوع: میرعزا، تعزیه‌گردان برجسته
ویژگی: ماجرای برکناری میرعزا پس از اجرای یک تعزیه جنجالی
به سیدمصطفی کاشانی، معروف به میرعزا لقب نابغه تعزیه‌نویسی ایران را داده بودند. او تعزیه‌گردان و تعزیه‌نویس برجسته‌ای بود که در دوران ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه قاجار ده‌ها مجلس تعزیه برگزار کرد و تسلط بسیاری در سرودن شعر، نوحه و اشعار تعزیه داشت. برخی او را تعزیه‌گردان تکایای تهران دانسته‌اند و برخی نیز نوشته‌اند که او تعزیه‌گردان تکیه دولت بوده و در دوران حکومت ناصرالدین‌شاه مسئولیت تعزیه‌گردانی تکیه دولت را برعهده داشته است. تعزیه‌گردانی در خاندان میرعزا موروثی بود؛ چراکه پس از او فرزندش، سیدکاظم کاشانی، ملقب به میرغم، در دوران محمدعلی‌شاه به شبیه‌خوانی پرداخت.
علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، درباره جایگاه این تعزیه‌گردان برجسته عهد قجر می‌گوید: «میرعزا را در زمره تعزیه‌گردان‌‌ها و تعزیه‌نویس‌های خوش‌ذوقی به شمار آورده‌اند که نسخه‌های تعزیه‌اش توسط دیگر تعزیه‌خوان‌ها استفاده شده است. نقل کرده‌اند که شمار زیادی از پیشخوانی‌های تعزیه‌های تهران و کاشان نیز از آن او بوده است.»
در میان تعزیه‌های بسیاری که توسط میرعزا اجرا شده است، یک تعزیه جایگاه و شرایط متفاوتی دارد؛ همان تعزیه اعتراضی به نحوه حکومتداری شاه قاجار که رابطه او را با سلطان صاحبقران شکرآب کرد. زمانی در این‌باره می‌گوید: «نقل است که اجرای یک تعزیه، به نام ترکمن‌زوار، رابطه میرعزا را با ناصرالدین‌شاه خراب کرد. ماجرا از این قرار بود که میرعزا تعزیه‌ای برای حمله راهزنان به زائران امام رضا(ع) و غارت اموالشان نوشت. این تعزیه بدون هماهنگی‌های لازم در حضور ناصرالدین‌شاه اجرا شد و شاه قاجار هم آن نمایش را در حکم اعتراض میرعزا به وضعیت حکومتداری و ناامنی راه‌های کشور قلمداد کرد. همین تعزیه باعث شد میرعزا مورد غضب ناصرالدین‌شاه واقع شود و شاه قاجار او را از مقام تعزیه‌گردانی در تکیه دولت برکنار کرد، اما بعد از آن هم، تعزیه‌های میرعزا پرطرفدار و استقبال از آن میان مردم رایج بود.»
در همینه زمینه :
