گزارش
۱۰۰ سالگی آقای بازیگر
امروز تولد زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی است
سعید مروتی-روزنامه‌نگار
«بچه سنگلج»، بازیگر و کارگردان تئاتر و چهره شاخص موج نوی سینمای ایران و آقای بازیگر که در دهه‌های 60 و 70 بهترین دوران حرفه‌ای‌اش را سپری کرد، امروز ۱۰۰ساله شد. میان چهره‌هایی که از سن تئاتر مقابل دوربین سینما آمدند، میان نام‌آورانی چون علی نصیریان، محمد‌علی کشاورز، جمشید مشایخی و داود رشیدی، جلوه و درخششی داشت که او را میان تمام هم‌نسلانش که همه نام‌های معتبر سینما و تئاتر ایران هستند، متمایز می‌کرد. عزت‌الله انتظامی که پس از انتشار مصاحبه طولانی‌اش با هوشنگ گلمکانی، «آقای بازیگر» نامیده شد، احتمالا برای عنوان معتبرترین نام در عرصه بازیگری سینمای ایران، بدیلی ندارد، جایگاهی که کنار استعداد و ذوق هنری، با مراقبت از خویشتن و پرهیز از تن‌دادن به هر پیشنهادی به‌دست آمد. بازیگری که نامش در عنوان‌بندی هر فیلمی حکم ارزش افزوده آن اثر را داشت، ۳۱ خرداد ۱۳۰۳ در تهران و محله سنگلج متولد شد و ۲۶مرداد ۱۳۹۷ در 94سالگی از دنیا رفت.
بازیگر موج نو
زودتر از هم‌نسلان تئاتری‌اش جلوی دوربین رفت و در «واریته بهاری» (پرویز خطیبی1328) بازی کرد؛ ولی خیلی زود متوجه شد که سینمای نوپای فارسی جای او نیست. پس به تئاتر بازگشت، خاک صحنه خورد و وزن و اعتبار و جایگاه رفیع هنری یافت و تا 45سالگی به هیچ پیشنهاد سینمایی جواب مثبت نداد. تا سال48 که «قیصر» (مسعود کیمیایی) و «گاو» (داریوش مهرجویی) از راه رسیدند و انتظامی ستاره فیلم گاو بود و خیلی زود ستاره سینمای روشنفکرانه شد، با همکاری‌های پیاپی‌اش با مهرجویی (آقای هالو، پستچی، دایره مینا و...) و حضورش در «ستارخان» (علی حاتمی1352) و«صادق کرده» (ناصر تقوایی1352).
دهه طلایی آقای بازیگر
در سال‌هایی که موج نوی سینمای ایران شکل گرفته و همچنان برقرار بود، انتظامی با کارگردان‌هایی کار می‌کرد که دست‌کم 15سال از او جوان‌تر بودند. در دهه60 مقابل دوربین فیلمسازانی جوان قرار گرفت. کنار موج‌نو‌یی‌های دهه50 (مهرجویی، تقوایی، حاتمی، کیمیایی و...) نسل تازه‌ای از سینماگران پس از انقلاب هم از دهه60 به میدان آمدند که انتظامی در فیلم‌هایشان بازی کرد (جعفری‌جوزانی، مخملباف، بنی‌اعتماد، افخمی و...). دهه طلایی انتظامی هم که از اوایل دهه60 شروع شد و تا اوایل دهه70 ادامه یافت، در همکاری توأمان با فیلمسازان قدیمی و کارگردانان پس از انقلاب گذشت.
از مش‌حسن تا رضا معروفی
با حذف سینمای جریان اصلی قبل از انقلاب (فیلمفارسی) و کناررفتن ستاره‌های محبوب دهه‌های40 و 50، آنها که پیشینه تئاتری و کارنامه‌ای منقح و پالوده داشتند به صدر نشستند و میان‌شان انتظامی سرآمد بود. کمال‌طلبی و خوش‌قریحگی و استعدادش، خوش‌اقبالی را هم برای او به‌همراه آورد تا تعدادی از بهترین کاراکترهای سینمای پس از انقلاب برایش نوشته شوند: ناصرالدین‌شاه (کمال‌الملک)، حسینقلی‌خان (حاجی‌واشنگتن)، عباس‌آقا سوپرگوشت (اجاره‌نشین‌ها)، نامدارخان (شیرسنگی)، قربان‌سالار (بانو)، رسول رحمانی (روسری‌آبی) و رضا معروفی (حکم).
تهرانی اصیل
تجسم کامل نامش بود. باعزت و آنطور که دوست داشت زندگی کرد، نقش‌هایی را که دوست داشت بازی کرد، کنار مردمی که دوست‌شان داشت و دوستش می‌داشتند، ماند. همواره احترامش حفظ شد و شمایلش پابرجا ماند. تندباد حوادث خدشه‌ای بر جایگاهش وارد نکرد و به‌گمانم مرد خوشبختی بود که با احترام و اعتبار تمام زیست و از دنیا رفت؛ احترام و اعتباری که حاصل عمری تلاش هنرمندانه بود. با آن لهجه تهرانی اصیل و حضور بی‌تکلفش که پرده را به تسخیر خود درمی‌آورد، هنرمندی بی‌جایگزین بود و بی‌جایگزین هم خواهد ماند.
