آلودگی فقط برای تهران نیست

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

با وجود تعریف استاندارد‌های جهانی برای کاهش آلودگی هوای شهر‌ها، شهر‌نشینان زیادی در معرض این عامل تهدید‌کننده سلامت قرار دارند. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، آلودگی هوا عامل مرگ سالانه 7میلیون نفر است. با پیش‌بینی‌ اینکه از هر 10نفر 7نفر تا اواسط قرن آینده خانه‌های خود را در مراکز شهری می‌سازند، بخشی از بودجه دولت‌ها برای درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی صرف خواهد شد. در اینجا چند نمونه از مناطق شهری که با مشکل آلودگی هوا درگیر هستند را می‌بینید و این نشان می‌دهد که فقط تهران آلوده نیست.

آسیا
ویتنام
هفته قبل سطح ذرات کوچک خطرناک PM5.2 در هوا در هانوی به بالاترین حد خود یعنی 257میکروگرم بر مترمکعب رسیده است. میزان آلودگی به اندازه‌ای بود که همه پروازها از فرودگاه بین‌المللی هانوی، پایتخت ویتنام، به‌دلیل مه شدید و تشدید آلودگی هوا به تأخیر افتاده یا به مقصد شهرهای دیگر مانند هایفونگیا دانانگ تغییر مسیر داد. در طول چند روز نزدیک 100پرواز جابه‌‌جا شد. در سال گذشته میلادی میزان آلودگی هوا در هانوی چند برابر سطح توصیه شده سازمان بهداشت جهانی بود و در ابتدای بهار امسال، در نظرسنجی سالانه IQAir، ویتنام،دومین کشور آلوده در منطقه آسه‌آن و بیست و دومین کشور با بدترین کیفیت هوا در سطح جهان معرفی شد. گفته می‌شود که آلودگی هوای ویتنام هر سال باعث چند هزار مرگ‌ومیر در این کشور می‌شود که زنان باردار و نوزادانشان را بیشتر از همه تهدید می‌کند. دولت ویتنام اهداف بلندپروازانه‌ای برای مقابله با آلودگی هوا دارد. در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در سال2021 ویتنام متعهد شد که تا سال2050 انتشار کربن را به صفر برساند. در دسامبر2022، ویتنام و شرکای بین‌المللی‌اش اعلام کردند که می‌خواهند مسیر انتقال به منابع انرژی تجدیدپذیر و پاک را سرعت ببخشند. به جز آلودگی ناشی از وسایل نقلیه، عوامل دیگری مانند آتش‌زدن زباله‌ها هم باعث انتشار آلاینده‌ها در هوای شهر‌های ویتنام می‌شود.

آفریقا
آفریقای جنوبی
یکی از آلوده‌ترین مناطق شهری در شرق ژوهانسبورگ قرار دارد که شامل معادن زغال‌سنگ، نیروگاه‌های حرارتی با سوخت زغال‌سنگ، تاسیسات پتروشیمی، کارخانه‌های ذوب فلزات و دیگر مجتمع‌های صنعتی است. نزدیک 1.7میلیون نفر در این سکونتگاه وسیع زندگی می‌کنند و مهم‌ترین شهر آن بنونی(benoni) است که 160هزار نفر جمعیت دارد. در سال2023 بنونی آلوده‌ترین شهر این منطقه اعلام شد.کیفیت هوا در کل آفریقای جنوبی از سال2022 بهبود داشته اما در برخی شهر‌ها میزان آلودگی ثابت مانده یا حتی بدتر شده است. مدتی قبل اعلام شد که در سال2019 تعداد کشته‌شده‌ها بر اثر آلودگی هوا در آفریقای‌جنوبی 4برابر کسانی است که در اثر تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند. دولت آفریقای جنوبی قوانینی برای محدود کردن انتشار دی‌اکسید گوگرد از صنایع گذاشته است اما در مقابل 3نیروگاه برق که با زغال‌سنگ کار می‌کنند و باید به‌علت فرسودگی تعطیل می‌شدند به‌کار خود ادامه می‌دهند. آفریقای جنوبی همچنین از انگلیس، آمریکا، هلند و اسپانیا کمک‌های مالی دریافت کرده است تا میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را کاهش دهد. 90درصد انرژی مورد نیاز کشور آفریقای جنوبی با سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود، به این معنی که آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین تولید‌کننده دی‌اکسید‌گوگرد در این قاره است. این کشور همچنین با تولید دی‌اکسیدکربن، دوازدهمین آلاینده بزرگ گازهای گلخانه‌ای در جهان به شمار می‌آید.


آمریکای شمالی
ایالات متحده
6شهر از 7شهر آلوده آمریکا در ایالت کالیفرنیا قرار دارد. این شهر‌ها در دره ‌بلندی موازی با ساحل اقیانوس آرام ساخته‌ شده‌اند و شکل و ارتفاعات 2رشته‌کوه اطراف دره باعث می‌شود که دود درون آن به دام بیفتد. لس‌آنجلس و ساکرامنتو 2نمونه از این شهر‌ها هستند. از بین دیگر شهر‌های آلوده می‌توان فونیکس در جنوب، دیترویت و شیکاگو در شمال میانه، هیوستون در جنوب و پیتسبوگ در شمال شرقی نام برد. برخی از شهر‌های آمریکا در فهرست آلوده‌ترین مناطق مسکونی قرار دارند. ایالت‌های اورگان و ویسکانسین تعداد دیگری از شهر‌های آلوده را در خود جای داده‌اند. اگرچه سهم آلودگی سوخت‌های فسیلی در بین آلاینده‌ها زیاد است و موتور‌های دیزلی همچنان در آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرند اما بعضی از این شهر‌ها جمعیت و تعداد خودرو زیادی ندارند. در برخی روز‌های سال آلودگی آنها بیش از اینکه ناشی از خودرو‌ها باشد از سوزاندن پسماند کشاورزی یا آتش‌گرفتن جنگل‌ها به‌وجود می‌آید.

آمریکای مرکزی
هندوراس
کشور کوچک هندوراس در آمریکای مرکزی از مدت‌ها قبل دچار بحران آلودگی هوا شده است. در روز‌های گذشته میزان ذرات معلق در هوای شهر‌هایی مانند سن‌پدرو‌سولا و تگوسیگالپا به‌شدت افزایش پیدا کرد و مسئولان شهری به مردم توصیه کردند که در خانه‌های خود بمانند و پنجره‌ها را ببندند. مدارس به‌طور موقت تعطیل شدند و تعداد بیماران اورژانسی تنفسی بیشتر شد. فرودگاه سن‌پدرو‌سولا تعطیل نشد اما بعضی از خلبان‌ها که قصد فرود در این فرودگاه داشتند به‌دلیل ندیدن باند، مجبور به تغییر مقصد شدند. پدیده‌ ال‌نینو بر کیفیت هوای 4کشور نیکاراگوا، هندوراس، السالوادور و گواتمالا تأثیر گذاشته و با افزایش دمای هوا باعث خشکسالی شده است. این خشکسالی هم یکی از دلایل افزایش ذرات معلق در هوای شهر‌های این منطقه است. گرمای شدید هوا جریان طبیعی باد را برهم زده است و در نتیجه دود ناشی از خودرو‌ها بر فراز شهر‌ها باقی می‌ماند.