همه خوابند توبیداری
ماه مهمانی خدا با آداب ویژه‌ای در شهرهای مختلف برگزار می‌شود
رمضان‌ماه بندگی خدا آغاز شده‌است؛ ماهی که علاوه بررسوم مشترکی مثل غبارروبی مساجد، میزبانی از روزه‌داران یا جزءخوانی قرآن در شهرهای مختلف کشور، آداب و آیین خاص خود را در برخی شهرها حفظ کرده. امسال هم دورهمی‌های رمضان و نوروز با هم عجین شده‌اند.
«دم دم سحری» در بوشهر
محله‌های قدیمی بوشهر مثل محله دهدشتی، کوتی، بهبهانی، شنبدی و جبری با آغاز‌ماه مبارک رمضان، شاهد برگزاری مراسم «دم‌ُ دُم سحری» هستند. افرادی که این مراسم را هنگام سحر اجرا می‌کنند، بر‌ساز ضربی دمام می‌کوبند و اشعاری را می‌خوانند که معروف‌ترین‌شان این است: «خداوندا تو ستاری / همه خوابند تو بیداری / به حق لا اله الاالله / همه عالم نگهداری.» این نامگذاری به‌دلیل صدایی شبیه به تلفظ واژه گم، گم یا دم، دم از آن به گوش می‌رسد و خبر از وقت اذان صبح می‌دهد. نوازندگان دم دم سحری پس از نماز عید فطر نیز دمام بر دوش، در کوچه‌ها راه می‌افتند و با خواندن اشعار، عید مبارک می‌گویند.
«هوم بابا» در اصفهان
سنت «هوم بابایی» اصفهانی‌ها از شب اول تا شب پانزدهم ماه رمضان برگزار می‌شود. گروهی از جوانان بعد از صرف افطار از بین خود یک میدان‌دار و صندوقدار انتخاب می‌کنند و همگی با میدان‌دار اشعار خاص این مراسم را می‌خوانند و صندوقدار نیز هدایایی را برای بی‌بضاعتان جمع‌آوری می‌کند. بخشی از اشعاری که در رسم «هوم بابا» خوانده می‌شود اینگونه است: «امشب شب نیمه است که ما مهمانیم، هوم بابا هوم بابا، از ما حرجی نیست که ما طفلانیم، هوم بابا هوم بابا، بشقاب رو پر از کلوچه و حلوا کن، هوم بابا هوم بابا، بردار و بیار به دامن ماها کن، هوم بابا هوم بابا.»
«اوباشدان» در زنجان
بیدار کردن همسایه‌ها برای خوردن سحری، رسمی دیرینه در زنجان است. یک ساعت مانده به اذان صبح در خانه همسایه‌ها را می‌زنند و آنان را برای سحری که به زبان ترکی «اوباشدان» (و به غذایی که در اوباشدان خورده می‌شود «اوباشدانلیق» گفته می‌شود) بیدار می‌کنند. در برخی از روستاها یک فرد با صدای گیرایی بر پشت بام خانه اهالی را برای سحری یا اوباشدان بیدار می‌کند.
«سر روزه‌ای» در کرمان
رسم «سر روزه‌ای» در کرمان همانطور که از اسمش هم مشخص است در نخستین روز‌ماه مبارک انجام می‌شود؛ آیینی شبیه جشن تکلیف که بزرگ‌ترها با دادن سرروزه‌ای که هدیه‌ای برای دختران و پسران به سن تکلیف رسیده‌است، آنان را به آداب روزه‌داری دعوت می‌کنند. آیین کلیدزنی در شب‌های‌ماه مبارک نیز رسمی دیرینه است که از سوی زنان برگزار می‌شود. یکی از زنان در یک سینی آینه، سرمه‌دان و یک جلد قرآن قرار می‌دهد و به منازل اهل محل می‌رود و با کلید به سینی می‌زند. صاحبخانه هم، آینه داخل سینی را برداشته و چهره خود را می‌نگرد، سپس مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی قرار می‌دهد.
«رمضان‌الله، الله رمضان» در خراسان
بازی «رمضان‌الله، الله رمضان» رسم خاص بچه‌های خراسان در‌ماه مبارک است. در این بازی چند کودک و نوجوان یک گروه تشکیل می‌دهند. سرگروه هم روزه اولی است. همه گروه با هم می‌خوانند: «رمضان‌الله، الله رمضان» و به سرگروه در زمینه فرارسیدن‌ماه مبارک اخطار می‌دهند. سرگروه جدا می‌ایستد و می‌گوید: «رمضان آمد با سیصد سوار، چوبکی برداشت گفت روزه بدار.» دوباره گروه همه با هم می‌خوانند: «رمضان‌الله، الله رمضان.» سرگروه جواب می‌دهد: «اگر روزه بدارم لاغر می‌شوم، اگر روزه ندارم کافر می‌شوم.»
بازی «انگشتر» در خوزستان
شب‌های دورهمی رمضان، بعد از افطار فرصتی برای تعامل بزرگ‌ترها و بچه‌هاست. رسم بازی «انگشتر» هنوز هم در روستاهای سوسنگرد و شادگان خوزستان به قوت خود باقی است. «محیبس» به‌معنای انگشتر کوچک عنوان یک بازی بوده است که بچه‌ها در‌ماه مبارک رمضان انجام می‌دادند. در این بازی اعضای خانواده به ۲گروه تقسیم می‌شوند و یک نفر انگشتر را در دستان خود پنهان می‌کند و دیگران حدس می‌زنند انگشتر دست کدام‌یک است.
مکث
«کلوخ‌اندازان» یک رسم مشترک در روستاها
رسم «کلوخ‌اندازان» هر چند در بیشتر شهر و روستاهای مرکز کشور برگزار می‌شود، اما اغلب در روستاهای فارس، یزد، کرمان و اصفهان دیده می‌شود. اهالی خراسان به این رسم «برغندان» می‌گویند. این آیین در آخرین روزهای‌ماه شعبان انجام مي‌شود و کلوخ‌اندازان که پیر و جوان هستند و در طبیعت دور هم جمع شده‌اند، کلوخی در دست می‌گیرند و رو به قبله می‌گویند: خدایا گناهان را شکستیم و خود را برای عبادت و روزه‌ماه رمضان آماده کردیم. سپس کلوخ را محکم به زمین می‌زنند تا خرد شود. بنا بر این رسم، با شکستن کلوخ، تمام اعمال بد آنان نیز شکسته می‌شود.
در همینه زمینه :
