رسم‌هایی برای چهارشنبه آخر سال

می‌گویند نخستین جشن سال نوست؛ جشنی که برای وداع با سال گذشته و خیر مقدم به سال نو برپا می‌شود. چهارشنبه‌سوری با یک‌سری رسم و رسوم مشترک مثل از روی آتش پریدن و از سوی دیگر رسومی خاص هر منطقه امشب برگزار می‌شود.

شال‌اندازی در آذربایجان غربی
آذری‌ها، چهارشنبه هفته چهارم اسفند را «آخر چارشنبه»، یعنی آخرین چهارشنبه می‌گویند و بعد از مراسم آتش افروختن، جوانان بر بام خویشان و همسایگان می‌روند و دستمالی را از پنجره و در روستاها از روزن بام‌ها به درون آویزان می‌کنند. صاحبخانه تعدادی گردو، بادام یا تخم‌مرغ رنگ کرده به دستمال می‌بندد و می‌گوید «الله مطلبین ورسین». یعنی خدا مرادت را بدهد.

قصه چیچگای بزرگان در هرمزگان
در هرمزگان رسم است اهالی در شب چهارشنبه‌سوری آب‌تنی می‌کنند و اگر کسی بیمار باشد و نتواند برای اجرای این مراسم به دریا برود بستگانش از دریا برایش آب می‌آورند تا در منزل آب‌تنی کند. هرمزگانی‌ها معتقدند با این کار دیگر در طول سال بیمار نخواهند شد. در شب چهارشنبه‌سوری کوچک‌ترها در کنار بزرگان دور آتش می‌نشینند و «مُم گَپو» (مادربزرگ) و «بَپ گَپو» (پدربزرگ) قصه‌هایی همراه با شوخی و خنده تعریف می‌کنند و در کنار آتش غذا و شیرینی می‌خورند. هرمزگانی‌ها به افسانه‌ها و داستان‌های قدیمی «چیچگا» می‌گویند.

قاشق‌زنی در چهارمحال و بختیاری
در چهارمحال و بختیاری دخترها مراسم قاشق‌زنی را اجرا می‌کنند. روی خود را می‌پوشانند و به در خانه همسایه می‌روند. قاشق را به ظرف می‌زنند و صاحبخانه در ظرف آنها شیرینی، برنج، سنجد یا پول می‌گذارد. آداب و رسوم شب چهارشنبه‌سوری در میان بختیاری‌ها بسیار دیدنی است؛ رسمی که بدون چوب‌بازی کامل نمی‌شود. چوب‌بازی یک بازی مردانه است و نیاز به 2 طرف دارد.

دفع بدی در ترکمن‌صحرا

در ترکمن‌صحرای گلستان، رسم است که در چهارشنبه آخر سال به صحرا می‌روند. آنان نگریستن به چشمه‌های آب را به فال نیک می‌گرفتند و در راه بازگشت، تعدادی سنگریزه برمی‌داشتند و 3 بار به سمتی غیراز قبله پرتاب می‌کردند تا بدی‌ها دفع شود.

سوزاندن کلش در گیلان
گیلانی‌ها چهارشنبه‌سوری را «کول‌ کولِه چارشنبه» می‌گویند و رسم است که برای افروختن آتش شب چهارشنبه‌سوری کلش (ساقه برنج) می‌سوزانند. مردم شهر یکی دو روز قبل از فرا رسیدن چهارشنبه‌سوری به روستاها می‌روند و کلش تهیه می‌کنند. در غروب چهارشنبه‌سوری در حیاط خانه‌ها یا کوچه‌ها در ۷ نقطه آتش روشن می‌کنند و با خواندن شعر «کول کولِه چارشنبه / فرده بهار شنبه» از روی آن می‌پرند.