حقایقی درباره جوز مرغوب جوزستان

نام: درخت جوز
محدوده فراوانی: جماران، دارآباد، نیاوران، درکه، فرحزاد، کن، کندعلیا و...
ویژگی گونه: مثمر و سایه‌گستر

درخت گردو یا به قول شمیرانی‌ها درخت جوز برای اهالی این گستره نامی آشناست. این نام یادآور درختانی تنومند و پرتعداد است که با شاخه‌های بلندشان روزگاری روی بسیاری از کوچه‌ها و معابر آبادی‌های شمیران سایه می‌انداختند. اگرچه آبادی‌های شمیران در مسیر توسعه شهر جای خود را به محله‌های شمال شهر داده و باغ‌های انبوه‌شان قافیه را به آپارتمان‌ها و برج‌ها باخته‌اند اما هنوز هم می‌شود در کوچه‌های جماران و نیاوران از درختان جوز سراغ گرفت؛ درختانی که آخرین یادگار‌های انبوه درختان جوز در این محدوده از شمال پایتخت به شمار می‌روند. پیشینه وجود درخت جوز در شمیران به قرن‌ها پیش برمی‌گردد. این را می‌شود از نام‌هایی چون جوزستان که هنوز میان اهالی شمیران رایج است استنباط کرد. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه در این‌باره می‌گوید: «خیابان‌ها و کوچه‌های جنوب محله جماران، چند دهه پیش، به جوزستان معروف بود. همان معابری که اکنون با ردیف آپارتمان‌ها محاصره شده، سال‌ها پیش ردیفی طولانی از درختان جوز داشت. این درختان سربه‌آسمان‌ساییده در محله نیاوران هم به وفور یافت می‌شد. یکی دیگر از نشانه‌های قدمت این درخت در نیاوران، نامگذاری مسجد قدیمی این محله به مسجد مهدیه جوزستان است که خود نشان از وجود درختان جوز فراوان در نزدیکی مسجد دارد.»
 کیفیت محصول جوز شمیران هم زبانزد بود. سیدعلی صالحی، یکی از اهالی قدیمی شمیران، دراین‌باره می‌گوید: «گردوی شمیران بسیار باکیفیت بود. معروف بود که می‌گفتند گردوی این گستره بسیار پرروغن است. نشانه فراوانی گردو در شمیران هم این بود که شمیرانی‌ها غذایی به اسم خورش جوز یا همان فسنجان و نیز کالجوش بسیار می‌پختند. درخت جوز روزگاری از شرق تا غرب شمیران یافت می‌شد. علاوه بر آبادی‌های نیاوران، دارآباد، جماران، اوین و درکه در غرب این گستره، یعنی در فرحزاد و کن، نیز باغ گردو فراوان وجود داشت. می‌گفتند گردوی فرحزاد نیز بسیار پرروغن و مرغوب است. هنوز هم در این محله و نیز آبادی کن باغ گردو دیده می‌شود.»