شهردار ویژه برای بازار تهران

محمد فخار-روزنامه‌نگار

کمبود ایمنی بازار تهران معضلی است که قدمت آن به افتتاح ایستگاه‌های آتش‌نشانی در این شهر بازمی‌گردد. فهرست مشکلات این محدوده 112هکتاری از قلب منطقه12تهران، گاه سر به آسمان می‌ساید و کمتر شهرداری است که به این محدوده وارد شده باشد. تنها کار انجام شده برای این محدوده در دوره‌های گذشته شامل افتتاح ایستگاه آتش‌نشانی در بازار کفاش‌ها، ارائه توصیه‌هایی به اصناف برای زمان حریق، عدم‌ورود موتور و خودرو به دالان‌های کم‌عرض و سنگفرش خیابان 15خرداد است که انجام آن 4دهه به طول انجامیده است. در چنین شرایطی مدیریت شهری تهران طی ماه‌های اخیر موضوع ساماندهی این محدوده پرخطر شهر را با جدیت دنبال کرده است.

جابه‌جایی منتفی است
یکی از مسائلی که درباره بازار تهران مطرح می‌شود جابه‌جایی آن از اساس به نقطه دیگر است، اما مدیریت شهری با آن مخالف است. حسین نظری، معاون شهردار تهران در این‌باره می‌گوید: موضوع ساماندهی در دستور کار مدیریت شهری است و انتقال بازار به نقطه‌ای دیگر نشدنی به‌نظر می‌رسد. در این منطقه کالا‌هایی که عرضه می‌شوند، انبار هم می‌شوند که ما مخالف انبار کردن کالا در بازار هستیم. بازار را که نمی‌توان انتقال داد، اما در حال بررسی هستیم که امکان انتقال انبار‌ها ایجاد شود تا به نقطه‌ای مناسب در پیرامون شهر منتقل شوند.» موضوع انتخاب شهردار ویژه هم در این چارچوب می‌تواند مطرح شود. اما در این خصوص روز گذشته مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران می‌گوید: «طرح بازار در شورا مطرح خواهد شد و یک شهرداری ویژه زیرنظر شهرداری منطقه۱۲ ایجاد می‌شود.» مدیریت شهری فعلی تهران معتقد است هیچ دلیلی ندارد کالاها در انبارهای بازار دپو و مجددا خارج شوند. باید به میزان خرید مردم، کالا وارد بازار شود، اما در حال حاضر تمام اجناس در بازار انبار و از آنجا حتی به سایر شهرها ارسال می‌شوند. عدم‌ایمنی و شلوغی تاسیسات آب و برق و ایجاد آتش‌سوزی و دیگر مخاطرات بخشی از مشکلات این محدوده است.

افزایش 35درصدی بودجه منطقه
شهردار منطقه۱۲ در زمان بودجه درخواست بودجه‌ای برای ایمن‌سازی بازار می‌کرد که تا حدودی محقق شد. طبق اعلام سخنگوی شهرداری تهران این منطقه سهم ۴.۹درصدی از بودجه مناطق در سال۱۴۰۳ را دارد. اعتبار این منطقه با ۳۵درصد افزایش از ۹۱۷میلیارد تومان به هزارو۲۳۰میلیارد تومان رسیده است. در عین حال هزینه‌های ایمن‌سازی مغازه‌های بازار برعهده مالکان است و شهرداری هم به آنها کمک می‌کند که در هماهنگی با میراث فرهنگی، نوسازی و بازسازی را انجام دهند. اما بازار باید شهردار و طرح جامع جداگانه داشته باشد. وحیدرضا انارکی‌محمدی، شهردار منطقه۱۲ در این‌باره به همشهری می‌گوید: عمده مشکلات بازار به‌دلیل تعدد موضوعات این محدوده است. ۳۰درصد از املاک بازار اوقافی و ۴۰درصد از آن میراثی است و مابقی نیز از میراث فرهنگی اثر گرفته و برای یک مرمت ساده باید از میراث فرهنگی مجوز گرفته شود. در این زمینه برای ۳۴سرا، بازار و تیمچه با بیش از 3هزار واحد تجاری، دستورالعمل ایمنی در حال اجراست، اما این همه بازار نیست. تعداد املاک بازار تهران 70هزار باب است و همه صنوف باید تکلیف خود را برای ایمنی بازار مشخص کنند.

یک تجربه متداول
انتخاب «شهردار ویژه» رویکردی معمول و مؤثر برای عرصه‌های پرتردد در تهران و دنیاست. برای نمونه در دهه50 شرکت نوسازی شهستان افتتاح و در پایان دهه60 بخش مصلی از آن جدا شد تا مدیریت منطقه مصلای تهران به لحاظ ترددهای بسیار مجزا صورت گیرد. بخش شمالی آن نیز در دهه80 به شرکت اراضی عباس‌آباد واگذار شد تا این منطقه پرتردد به‌عنوان منطقه نمونه گردشگری در قلب تهران باشد. تجربه این نوع شهرداری ویژه علاوه بر تهران در مشهد نیز در شهرداری ثامن تبلور یافت. منطقه حرم مطهر رضوی به علت تردد بالا و انبوه مسائل مدیریتی نیاز به مدیریتی جداگانه داشت و این موضوع باعث شد این محدوده به‌عنوان یک بخش مجزا از مناطق شهری مشهد قرار گیرد.

داده‌نما
اعداد مهم درباره بازار تهران