گام نهایی کمربند سبز تهران اجرایی می‌شود
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبزتهران‌طرح توسعه کمربند سبز پایتخت و آبیاری هوشمندتشریح کرد
محمد قربانی-روزنامه‌نگار
کمربند سبز یکی از راهکارهای مهار گردوغبار است. معمولا برای اجرای طرح کمربند سبز از گونه‌های سازگار، ماندگار و مناسب با وضعیت اقلیمی شهرهای موردنظر استفاده می‌شود که این طرح می‌تواند فضای سبز مناطق حاشیه‌ای شهر باشد. در این کمربندهای سبز انواع مجموعه‌های فضای سبز تفریحی، ورزشی و گردشگری ایجاد می‌شود که افزایش و توسعه پوشش گیاهی درختان، موجب کاهش میزان آلودگی ناشی از گرد و خاک می‌شود.
کمربند سبز شهرها با هدف کاهش آلودگی هوا و افزایش لطافت آن ایجاد می‌شود. اجرای کمربند سبز در اطراف شهرها نقش بسیار زیادی در زیبایی و کاهش میزان آلودگی هوا دارد. ایجاد کمربند سبز علاوه بر تلطیف هوا، از ورود گردوغبار و آلودگی به شهر جلوگیری می‌کند و برای جلوگیری از ورود گردوغبار و ریزگرد، تلطیف و تعدیل هوا مؤثر است.در این رابطه به سراغ علی‌محمدمختاری ،مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران رفتیم تا آخرین اقدامان رامورد بحث و بررسی قرار دهیم .
پرونده فاز یک کمربند سبز تهران در 1403 بسته می‌شود
در شهر تهران نیز سال‌های سال است که طرح ایجاد کمربند سبز در اطراف شهر در دستور کار قرار گرفته و در این مدت با فراز و نشیب‌هایی روبه‌رو بوده است، اما در 3سال اخیر و با روی کار آمدن مدیریت شهری جدید روند احداث کمربند سبز سرعت گرفته؛ به‌گونه‌ای که به لطف و یاری خداوند سال آینده پرونده فاز یک کمربند سبز تهران بسته می‌شود. اما اتمام فاز یک کمربند سبز تهران تنها ابتکار این دوره نبود، بلکه ابتکار دیگر استفاده از سیستم آبیاری نوین و هوشمند برای مدیریت مصرف آب و استفاده بهینه از دیگر اقدامات مؤثر در این دوره مدیریت شهری بود.
علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران همزمان با در پیش‌رو بودن نیمه اسفند‌ماه و هفته درختکاری با اشاره به برخی اقدامات سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران درخصوص کمربند سبز تهران گفت: این طرح از بزرگ‌ترین طرح‌ها و اثربخش‌ترین طرح‌هایی است که اجرای آن در چند دهه اخیر توانسته اثرات مفیدی را برای شهر تهران و شهروندان تهرانی به‌دنبال داشته باشد. به‌عبارت ساده، جنگل‌کاری‌های حاشیه شهر تهران که به طرح کمربند سبز پیرامونی شهر تهران موسوم شده، علاوه بر اثربخشی آب و هوایی و اکولوژیکی می‌تواند نقش پررنگی در حفظ حریم شهر و جلوگیری از گسترش بی‌رویه آن داشته باشد و همچون یک حصار بزرگ و سبز، جلوی دست‌اندازی‌های سودجویان، زمین‌خواران و کوه‌خواران را بگیرد.او با اشاره به تاریخچه اجرای کمربند سبز حاشیه شهر تهران گفت: اجرای این طرح از سال 1365 در جنوب‌شرقی تهران آغاز شد و تاکنون نیز ادامه دارد.
مساحت جنگل‌کاری کمربند سبز؛ 48هزارو240هکتار
رئیس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران با تأکید بر سرعت‌گیری اجرای این طرح در چند سال اخیر تأکید کرد: اجرای این طرح و تکمیل آن در 3سال اخیر به‌ویژه سال‌جاری شتاب سریع‌تری داشته و میانگین سالانه توسعه کمربند سبز حاشیه شهر تهران در 3سال گذشته، بیش از میانگین سالانه سنوات قبلی بوده است؛ به‌طوری‌که در اسفند سال1400، 1250هکتار به کمربند سبز تهران اضافه شد و در اسفند1401 نیز با حضور رئیس‌جمهوری، شاهد افزایش 1500هکتار دیگر به کمربند سبز شهر تهران بودیم و توسعه این کمربند سبز شتاب بیشتری گرفت و امسال نیز با افزوده شدن 2هزار هکتار دیگر به این کمربند سبز، این طرح در آستانه تکمیل فاز نخست آن قرار خواهد گرفت.مختاری با اشاره به جزئیاتی از سطح کمربند سبز حاشیه‌ای شهر تهران و برنامه سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران و شهرداری برای هفته درختکاری گفت: در حال حاضر موجودی کمربند سبز تهران، بالغ بر 46هزارو240هکتار است که در سال‌جاری پروژه توسعه جنگل‌کاری با هدف بهبود وضعیت زیستی شهر و در راستای طرح پویش مردمی کاشت یک‌میلیارد اصله نهال در 2هزار هکتار دیگر اجرایی خواهد شد.
او ادامه داد: اجرای این طرح از 5ماه پیش آغاز شده و ان‌شاءالله 15اسفند‌ماه همزمان با روز درختکاری، این توسعه 2هزار هکتاری به‌طور کامل مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت و مساحت جنگل‌کاری کمربند تهران به بیش از 48هزارو240هکتار می‌رسد و این یعنی پیشرفت فیزیکی 96درصدی طرح 50هزار هکتاری فاز نخست کمربند سبز شهر تهران.
جلوگیری از دست‌اندازی به حریم تهران با کمربندسبز
رئیس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران گفت: براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده به امید خداوند تا سال آینده فاز نخست طرح کمربند سبز حاشیه‌ای شهر تهران به اتمام خواهد رسید و ما امروز در آستانه تکمیل این طرح قرار داریم که تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای در ارتقای کیفیت محیط‌زیست دارد و حصاری طبیعی برای جلوگیری از دست‌اندازی به حاشیه شهر تهران ایجاد خواهد کرد و همانند یک فیلتر مهم، کلانشهر تهران را حراست می‌کند.
مختاری درخصوص جزئیات کاشت درختان و گونه‌های کاشته شده در طرح کمربند سبز حاشیه شهر تهران نیز گفت: ما براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده و همچنین رهنمودهای دکتر زاکانی، شهردار تهران، استفاده از گونه‌های مثمر و متناسب با اقلیم شهر تهران را در کمربند سبز حاشیه شهر تهران در دستور کار قرار دادیم که هریک از این‌گونه‌های مثمر با توجه به شرایط اکولوژیکی و اقلیم منطقه، انتخاب خواهند شد و ما در انتخاب این‌گونه‌ها به نکات متعددی متناسب با شرایط اقلیمی و آب و هوایی مناطق توجه کردیم.
او اضافه کرد: بر همین اساس در این پروژه و در قالب طرح کمربند سبز حاشیه‌ای شهر تهران، گونه‌های مثمر متعددی نظیر گردو، بادام، گیلاس، سیب، آلبالو، خرمالو و... انتخاب شدند و در اراضی متناسب با ویژگی‌های هریک از این‌گونه‌ها کاشته شدند.
رئیس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران خاطرنشان کرد: البته ما در اجرای این پروژه و کاشت درخت و جنگل‌کاری در قالب کمربند سبز حاشیه‌ای شهر تهران، در کنار کاشت انواع گونه‌های مثمر، از گونه‌های غیرمثمر که مقاومت خوبی نسبت به کم‌آبی دارند نیز استفاده کرده‌ایم و در این طرح هم شاهد کاشت گونه‌های مثمر و هم کاشت گونه‌های غیرمثمر هستیم.
مختاری با تأکید بر نقش حفاظتی کمربند سبز حاشیه‌ای شهر تهران و تأثیر آن بر جلوگیری از گسترش غیرقانونی شهر تهران و حفظ حریم فعلی پایتخت گفت: نکته قابل توجه در اجرای این طرح آن است که بخش قابل‌توجهی از پروژه کمربند سبز حاشیه شهر تهران در دامنه جنوبی البرز اجرایی شده که با توجه به ارزش زمین در این محدوده و تهدیدات ناشی از ساخت‌وسازهای غیرقانونی ناشی از زمین‌خواری و کوه‌خواری سودجویان، اجرای این طرح علاوه بر اثرات زیست‌محیطی و کمک به ارتقای کیفی محیط‌زیست شهر تهران و اثربخشی اکولوژیکی، باعث شده است دست دلالان و زمین‌خواران از تعرض به منابع طبیعی و عرصه‌های عمومی خصوصا ارتفاعات بالاتر از 1800متر کوتاه بماند و این طرح در کنار تلاش شهرداری که با قدرت، مقابل این سودجویان ایستادگی می‌کند، به حفظ حریم شهر تهران کمک خواهد کرد.
هوشمندسازی آبیاری فضای سبز
مختاری در ادامه با اشاره به بهره‌گیری از سیستم آبیاری تحت فشار زیرسطحی برای نخستین‌بار در این پروژه به‌عنوان یک اقدام خلاقانه در جهت مدیریت مصرف آب و صرفه‌جویی منابع آبی گفت: در این پروژه علاوه بر استفاده گسترده از شبکه آبیاری تحت فشار، برای نخستین‌بار روش آبیاری زیرسطحی هوشمند به‌عنوان گامی خلاقانه و نوآور به‌منظور حفظ منابع آبی و مدیریت بهینه مصرف و افزایش راندمان آبیاری پروژه به‌کارگرفته شده است. اوادامه داد: در این روش با استفاده از سنسورهای مختلف میزان دقیق رطوبت خاک، دمای هوا، نور خورشید و مواردی از این دست اندازه گیری خواهد شد و این اطلاعات توسط یک سیستم مرکزی مورد آنالیز دقیق قرار می گیرد و بر اساس نتایج آنالیز انجام شده، میزان و زمان آبیاری به صورت خودکار تنظیم می شود.
رئیس سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران اضافه کرد:علاوه بر این تنظیم خودکار زمان و میزان آبیاری توسط این سیستم هوشمند تحت فشار زیرسطحی، کلیه اطلاعات جمع آوری شده توسط سیستم ها و آنالیزهای مربوطه نیز به صورت برخط در داشبورد مدیریتی قرار می گیرد و برای سطوح مختلف مدیریتی قابل بهره برداری است. به گفته مختاری بهره مندی و استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار زیرسطحی هوشمند در این پروژه، یک گام مهم برای صرفه جویی در مصرف آب و مدیریت و حفظ منابع آبی است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تلاش برای توزیع عادلانه فضای سبز در شهر تهران
او در پاسخ به این سؤال که پس از تکمیل کمربند سبز حاشیه‌ای تهران در سال آینده، چه برنامه‌ای در این حوزه برای شهر تهران دیده شده است، گفت: ما درنظر داریم تا در فاز 2این طرح، اراضی ملی و بلامعارض را تا شعاع 20کیلومتر خارج از محدوده شهر تهران شناسایی کنیم؛ چراکه معتقدیم این طرح کمربند سبز حاشیه‌ای برای کلانشهرها یک نقش حفاظتی و زیست‌محیطی دارد و ما امیدواریم بتوانیم فاز2 این طرح را با شناسایی این اراضی آغاز کنیم و در مرحله بعد این طرح را تا شعاع 20کیلومتری خارج از شهر تهران در اراضی ملی توسعه دهیم.مختاری درخصوص اقدامات سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران درخصوص بوستان‌های شهر تهران نیز گفت: با توجه به اینکه سرانه فضای سبز ما در تعدادی از مناطق تهران مطلوب است و بالاتر از سرانه استاندارد قرار دارد و در 6منطقه نیز با توجه به بافت فشرده مسکونی آنها، سرانه فضای سبز کمتر از 10مترمربع است، توزیع عادلانه فضای سبز در مناطق مختف شهر تهران یک موضوع قابل توجه است؛ لذا براساس دستور شهردار تهران ما در 3سال گذشته با هدف توزیع عادلانه فضای سبز در شهر تهران، بهبود این وضعیت را در دستور کار قرار دادیم و تلاش کردیم تا در مناطق 7، 10، 11، 17، 12 و 8 و سایر مناطق کم‌برخوردار شهر تهران از منظر فضای سبز، از ظرفیت‌های مختلف برای ارتقای سرانه فضای سبز در این مناطق استفاده کنیم.رئیس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران اضافه کرد: به‌عنوان مثال یکی از اقدامات ما در این حوزه آن بود که با بهره‌مندی از جریمه اعمالی کمیسیون ماده7 باغ‌ها که برای متخلفانی که موجب قطع درختان شده‌اند جریمه مالی درنظر می‌گیرد، برای تملک لکه‌های مشجر و باغ‌ها اقدام کنیم و این جریمه‌ها را که به‌حساب مشخصی واریز می‌شود، صرف تملک لکه‌های مشجر در این مناطق کم‌برخوردار کرده و پس از تملک آنها، اقدام به تبدیل این لکه‌ها به فضای سبز کنیم تا سرانه فضای سبز در این مناطق کم‌برخوردار، ارتقا یابد و توزیع فضای سبز در شهر تهران عادلانه‌تر شود و هر شهروند تهرانی سرانه فضای سبز متناسب با استانداردهای بین‌المللی داشته باشد.رئیس سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران در پایان خاطرنشان کرد: تملک و احداث تعداد قابل‌توجهی پارک‌های محله‌ای، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و همچنین توسعه فضای سبز حاشیه بزرگراه‌ها از دیگر اقدامات ما در 3سال گذشته در شهر تهران است که باعث شده سرانه فضای سبز شهر تهران ارتقا یابد.