سنگک؛ نماد فرهنگ ایرانی

جواد نصرتی

نان‌های ایرانی مثل بربری، سنگک و شیرمال، شهرت زیادی در دنیا دارند اما وقتی که قرار باشد یک نان به‌عنوان نماد فرهنگ ایران انتخاب شود، کدام یک از آنها انتخاب خواهد شد؟ احتمالا سرراست‌ترین پاسخ، سنگک است.
 این دقیقا کاری است که ویلیام روبل، مورخ نان در کتاب مشهورش انجام داده و ‌بین 50نان برتر دنیا، سنگک را هم قرار داده است. او به سی‌ان‌ان گفته است که نان، دقیقا چیزی است که فرهنگ شما آن را شکل می‌دهد و از این رو، نان‌ها را نمادی از فرهنگ ‌ملت و کشور خوانده است. او گفته است که هر بار که یک انسان گرسنه می‌شود، احتمالا نخستین چیزی که به ذهنش می‌رسد تا رفع گرسنگی کند، یک لقمه نان است و اینکه چه نانی هوس می‌کند، به‌خوبی نشان می‌دهد که او در چه فرهنگی بزرگ شده؛ آیا این انسان گرسنه یک لقمه نان با خمیر ترش از آرد جو هوس می‌کند، یا دلش می‌خواهد که نان ترد و خشکی از آرد ذرت بخورد؟
تاریخچه پخت نان، حتی به بیش از 10هزار سال قبل، یعنی زمانی که انسان‌ها یکجانشین شدند برمی‌گردد و شواهدی از اهلی‌کردن گندم در انسان‌های کوچ‌گر پیدا شده است. همین 10هزار سال هم کافی است تا پخت نان، به بخشی از دی‌ان‌ای فرهنگ هر ملتی تبدیل شده باشد. با همین نگاه است که سنگک از ایران در این فهرست آمده است. سی‌ان‌ان در توضیح سنگک نوشته است: «برای پخت سنگک که مستقیما روی بستری از سنگ‌ریزه‌های داغ پخته می‌شود، به 2نانوای ماهر نیاز دارید. این سطح داغ، روی خمیر حباب‌هایی طلایی ایجاد می‌کند و ترد بودن این نان، از همین‌جا ناشی می‌شود. اگرآنقدر خوش‌شانس باشید که سنگک را داغ از تنور بگیرید، این فرصت بهشتی را پیدا می‌کنید که همزمان از خرده‌های ترد و بافت لطیف نان لذت ببرید. این نان تخت را می‌توانید همینطور خالی بخورید و یا آن را به یک صبحانه ایرانی تبدیل کنید: یک تکه نان را بردارید و دور پنیر شور و یک دسته سبزی معطر خوراکی بپیچید.»
مثل تمامی فهرست‌های دیگر درباره نان‌های معروف دنیا، نان لواش که عملا خوراک روزمره خیلی از ایرانی‌ها هم‌به حساب می آید، به اسم ارمنستان آمده. دیگر اسم آشنا، «نان»- البته با املای انگلیسی Non - از ازبکستان است که به نوشته سی‌ان‌ان، از سمرقند تا بخارا، انواع متفاوت آن پخته می‌شود.