خسرو دهقان
۱) نقد فیلم چه درست یا غلط، چه راضی‌کننده یا راضی‌نکننده، چه فاخر یا غیرفاخر، در مرحله دوم اهمیت قرار دارد. نویسنده یا منتقد در مرحله اول اهمیت قرار دارد. بر این باورم که صاحب اثر از خود اثر مهم‌تر است. ما نهایتا 10یا20 شعر حافظ را ممکن است حفظ باشیم، چرا که اهمیت خود حافظ برایمان بیشتر است. امکان دارد نقدی ما را به فیلم نزیک کند یا نکند، خوب باشد یا بد باشد، اما حتما یک کار انجام می‌دهد، ما را با منتقد فیلمش آشنا می‌کند، ما بر سر دوراهی بین انتخاب فیلم یا منتقد هستیم، امکان دارد فیلم را متوجه شویم یا متوجه نشویم، نقد ممکن است به منتقد کمک کند یا نکند، امکان دارد چشم‌اندازهای جدیدی پیش‌روی ما بگستراند یا نگستراند، اما یک کار را حتما انجام می‌دهد، و آن معرفی منتقد است. هر نقدی خارج از اینکه یک فیلم یا اثر هنری را به ما بنمایاند و حرف‌های بزرگ و مهم درباره فیلم و دنیای فیلم بزند، منتقد را با تماشاگر آشنا می‌کند، به‌عنوان مثال نویسنده یک نقد خود را به تماشاگر و مخاطب کتابش معرفی می‌کند و به او درباره شخصیت خود و اینکه چگونه فردی است توضیح می‌دهد. منتقد از کوچک‌ترین خصوصیات خود از قبیل سوابق مطالعاتی و علمی، تمایلات سیاسی و اجتماعی و قد، وزن غذا و میوه مورد علاقه خود و چیزهای خنده‌دار دیگر نظیر اینکه رنگ لباسش چیست، به مخاطبش می‌گوید. بنابراین این را به‌خاطر داشته باشیم که منتقد از نقد فیلم اهمیت بیشتری دارد.
2) نقد فیلم از نظر نوشتاری شخصیت مستقلی دارد و مانند گونه‌های دیگری از نوشته، شعر، قصه، روایت، داستان بلند و مقاله نیست. نوشته‌ای است کاملا مستقل، و شبیه هیچ نوشته دیگری نیست. نقد فیلم می‌تواند صاحب نام و شخصیت شود و خود را با نام نقد فیلم مشخص کند. نقد فیلم خلاق است، می‌آفریند، زایش می‌کند، به‌وجود می‌آورد، راه می‌برد، از هسته مرکزی خودش رشد می‌کند و به رشد سایر منتقدان و سینما کمک می‌کند. می‌تراود و ایستا و مرده نیست و امروزش با دیروزش متفاوت است. ذائقه می‌سازد، فضا به‌وجود می‌آورد و تأثیر‌گذار است. آینده را رقم می‌زند و پیشنهاد می‌کند جهان آینده سینما چگونه باشد. به باروری آینده سینما و فرد فعال در عرصه سینما کمک می‌کند، کاری می‌کند افراد به سمت سینما گرایش پیدا و رشد و ترقی کنند. نقد می‌آموزد و راهبری می‌کند و به‌نوعی بزرگی و پیشقراولی می‌کند.
3) نقد فیلم اساسا خود یک مدیوم هنری است بنابراین هر نقد فیلمی می‌تواند به اثر هنری مورد نقدش پهلو بزند. منتقد را می‌توان به‌عنوان یک هنرمند شناخت. نقد می‌تواند در مسیری جدا از اثر هنری گام بردارد، نقد لزوما در جاده و مسیر فیلم‌ها و سایر آثار هنری حرکت نمی‌کند. نگاه برخی از منتقدان به فیلم‌ها از نظر موضوعی دارای بار مفهومی، سیاسی و ارزشی و اجتماعی است، اما منتقدانی نیز هستند که اصلا وارد این حیطه‌ها نمی‌شوند و فیلم‌ها را از زاویه آچاربه‌دستی و از نظر فنی و به‌عنوان مثال از نظر وضعیت صدا، دوربین، تصویر، تدوین و میزانسن و شیوه بازی بازیگران مورد ارزیابی قرار می‌دهند. نگاه این‌دست از منتقدان 100درصد فنی است.
یادداشت اول
آوازه‌خوان،نه آواز
در همینه زمینه :
