برای دومین سال پیاپی جشنواره به نیمه رسید و خبری از اعلام اسامی داوران نیست
رأی مخفی
مهرنوش سلماسی
درحالی‌که چهل و دومین جشنواره فیلم فجر، به نیمه رسیده، هنوز خبری از اعلام اسامی داوران این رخداد نیست؛ اتفاقی که باعث شده برخی رسانه‌ها اعلام کنند هنوز چهره‌های معتبر حاضر به پذیرش داوری جشنواره نشده‌اند و رایزنی‌ها با گزینه‌ها همچنان ادامه دارد. چنین فرضی البته معقول به‌نظر نمی‌رسد. چطور ممکن است چند روز از آغاز جشنواره بگذرد و مسئولان فیلم فجر همچنان در حال مذاکره برای یافتن داور باشند؟
داوران جشنواره چهل و دوم این روزها در حال تماشای فیلم‌های جشنواره هستند و فقط نامشان رسانه‌ای نشده است؛ اتفاقی که سال گذشته هم رخ داد و اسامی داوران تا پایان جشنواره منتشر نشد.۱۶بهمن ۱۴۰۱ مجتبی امینی، دبیر جشنواره چهل و یکم، درباره تأخیر در معرفی هیأت داوران این دوره از جشنواره توضیح داد: «به‌دلیل شرایطی که امسال در آن قرار داشتیم در برنامه‌ریزی جشنواره فیلم فجر از ابتدای امر می‌دانستیم باید براساس پروتکل‌های جدید روند جشنواره تبیین شود تا بتوانیم به‌گونه‌ای جشنواره را مدیریت کنیم تا دست‌اندرکاران جشنواره و دوستانی که می‌خواهند در این رویداد حضور داشته باشند، اعم از صاحبان آثار و هیأت‌های انتخاب و داوری، تحت فشار جریان بی‌اخلاق رسانه‌ای قرار نگیرند.»
وی افزود: «شبکه‌های رسانه‌ای خارج از کشور از هر فرصتی برای فشار به اهالی فرهنگ و هنر استفاده می‌کنند. با این فشارها تلاش می‌کنند تا فضا را غبارآلود کنند. ما اما تلاش داشتیم بستری را فراهم بیاوریم تا اهالی فرهنگ و هنر با آرامش بتوانند در این جشنواره حضور داشته باشند و در آرامش از همه برنامه‌های جشنواره استفاده کنند. قاعده هم این بود که هیأت انتخاب در زمانی که مدنظر داشتیم معرفی شوند، فیلم‌های بخش‌های مختلف براساس همان زمانبندی‌ای که مدنظر داشتیم معرفی شدند و داوران هم به همین ترتیب در موعد مقرر معرفی می‌شوند. تنها در زمانبندی اطلاع‌رسانی درباره ترکیب داوران شاهد تغییر هستیم وگرنه همه‌‌چیز برای جشنواره مشخص است.
هیأت داوران هم مشغول کار هستند و کارها را بازبینی می‌کنند. ما تنها در زمانبندی اعلام اسامی مدیریت رسانه‌ای کرده‌ایم و قصد داریم در موعد مقرر اسامی را اعلام کنیم تا به دوستان‌مان در حوزه فرهنگ و هنر فشاری وارد نشود.»
در نهایت اسامی داوران روز ۲۱ بهمن و یک روز پس از اینکه رسانه‌های فارسی‌زبان آن را منتشر کردند، به‌صورت رسمی رسانه‌ای شد. در توضیحات دبیر جشنواره درباره تأخیر در اعلام اسامی، به شرایط خاص و نیاز به تبیین پروتکل‌های جدید برای جشنواره اشاره شده بود؛ سؤال اینجاست امسال که فضای اجتماعی آرام است، چرا همچنان همه‌‌چیز بر مدار پروتکل‌های سال گذشته می‌چرخد؟
در همه فستیوال‌های جهانی، انتشار اسامی داوران، خبری مهم و جذاب است که خودش می‌تواند به اعتبار و جذابیت فستیوال بیفزاید. مثلاً فستیوال برلین که زمان برگزاری‌اش هم نزدیک به جشنواره فیلم فجر است، ۲۰ آذر اعلام کرد «لوپیتا نیونگو» بازیگر و فیلمساز کنیایی-مکزیکی برنده اسکار، ریاست هیأت داوران بین‌المللی جشنواره فیلم برلین۲۰۲۴ را بر عهده خواهد داشت. روز ۱۲ بهمن هم اسامی بقیه اعضای هیأت داوران این جشنواره منتشر شد. برلین ۲۰۲۴ از 6 تا 26 اسفند‌ماه برگزار می‌شود.
پیش از این در فیلم فجر نیز اسامی داوران حدود ۲ هفته قبل از شروع جشنواره منتشر می‌شد. در مورد حساسیت‌ها به واسطه شرایط خاص هم می‌توان به دوره‌هایی مراجعه کرد که در فضایی ملتهب برگزار شدند. مثل بیست و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر که سال ۸۸ برگزار شد و اتفاقا در همان سال رسانه‌های منتقد دولت نوشتند سینماگران حاضر به پذیرش داوری جشنواره نمی‌شوند. با تمام اینها، در نهایت روز ۹ بهمن‌ماه و در فاصله ۳ روز مانده به آغاز جشنواره، اسامی داوران در نشستی با حضور اعضای هیأت داوران و مدیران سینمایی و در حضور خبرنگاران منتشر شد.
حالا و برای دومین سال پیاپی، شاهد عدم‌انتشار اسامی داوران جشنواره هستیم و همانطور که سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران حذف شده، انتشار اسامی اعضای هیأت داوران بخش‌های سودای سیمرغ، نگاه نو و بین‌الملل، هم ظاهراً پیرو پروتکل سال گذشته، قرار است در انتهای جشنواره اعلام شود.
شاید هم قرار است معرفی‌نکردن اعضای هیأت داوران تا پایان جشنواره، تبدیل به یکی از ویژگی‌های فیلم فجر شود و پروتکلی که به حکم اضطرار یک دوره اجرا شده، در دوره‌های بعدی هم اجرا شود.
در همینه زمینه :
