نقش زنان در انقلاب اسلامی

علی‌الله سلیمی- روزنامه‌نگار

زنان در مبارزات انقلاب اسلامی و سال‌های بعد از پیروزی انقلاب، نقش پررنگی در رویدادهای اجتماعی داشتند.تعدادی از آثار  مرتبط با این موضوع همزمان با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی معرفی می‌شود.


نقش زنان در نهضت امام خمینیره
در تاریخ ایران به‌طور سنتی مشارکت زنان درباری به شرکت در توطئه‌ها و سیاست‌های مخرب حرمسرای شاهان محدود می‌شد. ولی از دوران قاجار به بعد، مشارکت زنان در فعالیت‌های سیاسی زیادتر شد که شرکت آنان در جنبش تحریم تنباکو و انقلاب مشروطه نمونه‌های این تکاپو است. با اجرای سیاست‌های ضد‌دینی همانند کشف حجاب توسط پهلوی اول و سعی در تحمیل مظاهر تمدن غربی به زنان در دوران محمدرضا پهلوی، زنان جامعه اسلامی برای ایفای نقش مثبت به نهضت امام خمینی پیوستند و بیشتر در بُعد تبلیغات کوشیدند. آنان به‌تدریج در تمامی مراحل نهضت شرکت کردند و در به ثمر رساندن انقلاب و حفظ دستاوردهای آن از پا ننشستند. کتاب حاضر با بررسی تاریخی به نقش‌آفرینی زنان و بانوان شجاع ایران در مبارزه با استکبار و استبداد پرداخته است. این کتاب  توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شده است.


حقوق سیاسی_ اجتماعی زنان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران
در کشور ایران، حقوق سیاسی ـ اجتماعی زنان در جریان نهضت مشروطه و پس از آن مورد توجه قرار گرفت و در دوران پهلوی اول و دوم در سطح گسترده‌ای وارد مباحثات سیاسی، حقوقی و اجتماعی شد. آنچه در فاصله بین 2انقلاب (انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی) درباره حقوق زن ایرانی اتفاق افتاد، خالی از مناقشه نبود. وجوه فرهنگ و ارزش‌های اسلامی، ملی و بومی از سویی و طرح دیدگاه‌های فمینیستی و متعارض طرفدار تساوی حقوق زن و مرد و رهایی زنان از سوی دیگر، عرصه‌ای برای بروز دیدگاه‌های مختلف و متعارض فراهم کرد. پس از وقوع انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی، حقوق زنان در چارچوب ارزش‌های دینی و انقلابی مطرح شد و متون قانونی به‌ویژه قانون اساسی در همین چارچوب، حقوقی برای زنان شناسایی و تضمین کرد. نگرش کلی، به‌ویژه نگرش دولتمردان نسبت به وضعیت سیاسی_ اجتماعی زنان، حقوق سیاسی آنان شامل: حضور زنان در انتخابات و مدیریت سیاسی، حقوق اجتماعی آنان، اشتغال، تأمین اجتماعی، بهداشت و درمان، حقوق فرهنگی تبیین و تحلیل خاص خود را می‌طلبد و مقایسه این دو، موضوعی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است. کتاب حاضر توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی روانه بازار شده است.


تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان مسلمان
اهمیت نقش سیاسی مبارزاتی زنان ایرانی در پیروزی انقلاب اسلامی از سویی و کم رنگ بودن این نقش در نوشته‌ها و آثار منتشر شده در بعد از انقلاب و ضرورت جبران این کاستی موجب شد تا تدوین یک اثر پژوهشی در راستای شناساندن فعالیت‌ها و مشارکت سیاسی زنان طی سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی، آغاز گردد. به همین منظور، بخش تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، یک طرح پژوهشی با عنوان «تاریخ شفاهی مبارزات سیاسی زنان از سال 40 تا 57» را برای تدوین انتخاب کرد. شیوه کار  بر مبنای تحقیق میدانی، کتابخانه‌ای و اسنادی قرار داده شد. این طرح مشتمل بر 5 فصل بوده که  2 فصل اول، مدخل و بستر تاریخی پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد و 3 فصل دیگر که در واقع متن اصلی را تشکیل می‌دهد با استناد به مصاحبه‌ها و خاطرات خانم‌ها، نگاهی دارد به چگونگی و نحوه ورود این زنان به جریانات سیاسی کشور و چگونگی فعالیت‌ها و مشارکت آنان و مشکلات موجود در این زمینه، ازجمله بازداشت و زندانی شدن آنها. این اثر توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شده است.


خورشیدواره (خاطرات طاهره سجادی)
طاهره سجادی به‌عنوان یکی از نیروهای مبارز مسلمان در کنار همسرش مهدی غیوران فعالیت‌ها و مبارزات سیاسی خود را از دهه‌50 آغاز کرد. به‌دلیل ارتباط با پرونده ترور آمریکایی‌ها در ایران دستگیر و تحت شکنجه‌های خوفناکی قرار گرفت. غیوران و همسرش طاهره سجادی با این تصور که کمک به سازمان، کمک به نهضت اسلامی است، خانه و زندگی خود را در اختیار اعضای آن قرار دادند. با آگاهی ساواک از این ارتباط و همکاری، طاهره سجادی و همسرش دستگیر شدند و زیر سخت‌ترین شکنجه‌ها قرار گرفتند. او به 5سال زندان و غیوران به حبس ابد محکوم شد.