پاپایای وطنی و بلوبری‌ ایرانی

سحر جعفریان-روزنامه نگار

چند سالی ا‌ست اقسام میوه‌های غیربومی از گوشه و کنار کشورهایی مانند اکوادور، کلمبیا، برزیل(قاره‌آمریکای جنوبی)، اندونزی و مالدیو (قاره آسیا)، کیریباتی (اقیانوسیه) و سائوتومه و پرینسیپ، گابن، جمهوری کنگو، جمهوری دمکراتیک کنگو، اوگاندا، کنیا و سومالی (قاره آفریقا) که جملگی در حاشیه خوش آب و هوای خط استوا قرار گرفته‌اند و یا میوه‌هایی از شرق دور و ینگه دنیا به مقصدِ ایران صادر می‌شوند؛ میوه‌هایی با شکل و شمایل عجیب و غریب، با قیمت‌های نجومی و اسامی بعضا سخت و دشوار که اگر زبان در تلفظ‌شان دچار گرفتگی یا لکنت شود، چندان بعید نیست. میوه‌های فرنگی یا استوایی نه فقط موز، آناناس و دراگون فروت (میوه اژدها)،‌ بلکه اینجا سخن از میوه‌هایی متفاوت ا‌ست که در وصف خواص‌شان، مثنوی هفتاد من از کثرت و فزونی گونه‌های گوناگون ویتامین، فیبر، پتاسیم و منیزیم تا دلاوری‌های جانانه آنتی‌اکسیدان‌ها علیه رادیکال‌های آزاد و مهاجم، سروده‌اند؛ میوه‌هایی مانند کیوکاملون، پاپایا، مونسترا، دوربان، جک فروت، چریموبا، کیوانو، انگور برزیلی، لیچی، ساپوت سیاه، دست بودا، خارگیل، استار فروت، فیجوا، تاماریلو، فیسالیس، منگوستین، سالک و بسیاری دیگر که این روزها می‌توان بیشتر در قفسه‌های فروت استورهای بزرگ مناطق شمالی کلانشهرها و کمتر نیز در بساط مختصر بعضی از دستفروشان و وانتی‌های میوه‌فروش در مناطق مرکزی و جنوبِ همان کلانشهرها ازجمله پایتخت، یافت؛ میوه‌هایی که حالا سال‌هاست در وطن کشت می‌شوند .

میوه اژدها 150 و خارگیل 700هزار تومان
اغلب استور و شاپ‌های برند که بخش یا طبقه‌ای از ساختمان بلند بالایشان به سکوهایی شیک برای عرضه و فروشِ فروت یا همان میوه‌های خاص و کمیاب اختصاص دارد، تقریبا مشتریان ثابتی دارند؛ مشتریانی مشتمل بر 2گروه؛ گروه نخست شهروندانی هستند که فقط برای مصرف روزانه و خانگی خود گاهی سبدشان را ازموز قرمز کیلویی 170هزار تومان، انگور شیلی کیلویی 100هزارتومان، گیتا متری به‌صورت بسته‌های 100گرمی 300 تا 500هزار تومان، استارفروت‌‌ هر دانه 150 تا 300هزار تومان، دانه خام یا برشته کاکائو از 200 تا 400هزار تومان، پاپایا هر عدد 60 تا 100هزار تومان، بلوبری در بسته‌های 100گرمی از 300 تا 550هزار تومان، شوگر اپل هر عدد از 300 تا 400هزار تومان، خارگیل یا دوریان هر عدد 400 تا 700هزار تومان، دراگون فروت هر عدد 100 تا 150هزار تومان و...  پُر می‌کنند. همچنین آنها به بهانه‌هایی مانند عیادت از بیماری عزیز، خودنمایی و سبک زندگی نمایشی و لوکس یا تولید محتوای لاکچری برای صفحات مجازی خود (سلفی در میزانسنی که یک طرف دوستان خوش‌پوش و طرف دیگر انبوه میوه‌های خوش‌رنگ و لعاب روی میز قرار دارند) سینی‌ یا بشقاب میوه‌های استوایی یک تا بیش از 3میلیون تومانی را نیز خریداری می‌کنند. گروه دوم نیز صاحبان مشاغل مرتبط با صنایع غذایی هستند که در میانشان رستوران‌دار، سرآشپز، کافه‌چی، باریستا، کارشناسان و طراحان طعم نیز دیده می‌شود (کیفیت و نوع بسته‌بندی بر نوسان قیمت‌ها اثرگذار است).

داستان فرنگی‌های خوش رنگ که وطنی شدند
از میان این میوه‌های مناطق حاره‌ای و استوایی که تا پیش از این، راهشان رو به‌سوی ایران، مسیر واردات (رسمی و قاچاق) بوده، طبق آمار سازمان جهادکشاورزی کشور، استارفروت، دراگون، بلوبری و پاپایا پرفروش و پرطرفدار بوده‌اند؛ آنقدر که بسیاری از افراد جویای کسب‌وکار طی یک دهه اخیر بر کشت بذر و نهال و پرورش این میوه‌ها در کشور به‌ویژه در جنوب خوزستان، شرق سیستان و بلوچستان، جنوب فارس، بوشهر، هرمزگان، جنوب کرمان، خراسان جنوبی (طبس)، سمنان، همدان، اصفهان، گیلان، مازندران و البته روستاهای حاشیه تهران همت گماردند. در این میان، ویژگی اقلیمی ایران که 4فصل در آن، امتیازی برتر برای کشاورزان محسوب می‌شود‌ به کمک تولیدکنندگان این میوه‌های غیربومی آمد تا کمیت محصولاتشان را به بازارمصرف برسانند. این را صادق ترکاشوند، کارشناس کنترل کیفی محصولات کشاورزی و باغبانی یکی از گلخانه‌های روستای فیلستان (قطب گلخانه‌ای کشور) در شهرستان پاکدشت می‌گوید و ادامه می‌دهد: «اینکه خودمان دست به تولید بزنیم هم ارز را ذخیره می‌کند و هم از ورود احتمالی برخی آفات کشاورزی به همراه محصولات وارداتی جلوگیری می‌شود.» صادق، هوایی مطبوع از گلخانه به سینه‌اش فرو می‌دهد و می‌افزاید: «بلوبری هم از آن میوه‌های پرخاصیت است که بعضی‌ها به‌خاطر خواصش و بعضی‌ها هم با وجود اینکه سازگار با ذائقه‌شان نیست، به‌خاطر ادا و اطوارهای اشرافی، آن را تهیه می‌کنند. در هر صورت، نوش‌جانشان! اما اینجا هم باز، بیشترین سود به جیب گشاد دلال سرازیر می‌شود. بلوبری درجه یک و اعلا را از ما کیلویی یک تا یک‌میلیون‌و500هزار تومان می‌خرند و بعد در بازار می‌فروشند کیلویی 2میلیون
‌و500 تا 3میلیون‌و500هزار تومان!» بلوبری در هند و آمریکا که بیشترین تولید سالانه را دارد، به‌ترتیب با قیمت میانگین هر کیلو 900 و 650 هزار تومان فروش می‌رود.‌

شیرین و ملس مثل رزبری
رامین ضمیری، یکی از باغبانان قابل در شهر ساری‌ است که یکی دو سالی می‌شود بذرهای گران میوه رزبری را بعد از کلی مشورت و پرس‌وجو در زمین پدری‌اش به امید سود و ثروت کاشته است. او می‌گوید: «سال1396 برای نخستین‌بار بوته رزبری به ایران آمد. آن سال‌ها  هم مثل حالا، تب میوه‌های لاکچری که ارزش غذایی و دارویی را یک جا داشتند، داغ بود. همین که طعم شیرین و ملسِ این میوه توخالی با حضور در یک مهمانی مجلل، زیر دندانم رفت، فکر کاشت و پرورشش هم به سرم زد. سختی‌ها و هزینه‌هایش بالاست و ریسکش هم زیاد. یک وقتی اگر برق برود سیستم آبرسانی و تعدیل هوای گلخانه خاموش می‌شود و این یعنی خطری که سرمایه‌ات را تهدید می‌کند.» رامین از مشتری‌هایش نیز می‌گوید: «گاهی مسافرانی که به طریقی از فعالیت گلخانه ما مطلع می‌شوند  هر ازگاهی که گذرشان به شهر ساری بیفتد، می‌آیند و رزبری را با قیمت واقعی از ما می‌خرند. بعضی از مشتری‌ها هم که به تازگی تعدادشان هم زیاد ‌شده جوانانی هستند که خودشان را طعم‌ساز و یا طراح انواع چاشنی از سس تا ادویه معرفی می‌کنند. این دسته آخر، حجم خریدشان بیشتر است. مشتری‌های دیگری هم داریم که جمعیت آنها نیز در حال افزایش است؛ میوه‌فروش‌های وانتی یا بساط‌گستر که معمولا محصولات درجه 3 را از ما می‌خرند تا مزه آنها را لابه‌لای میوه‌های همیشگی‌شان، به خریدارانی از مناطق پایین شهر، بچشانند.» و اما میوه پاپایا از وقتی وطنی شد، مشتری‌هایش نیز زیاد شد.