ورودی شهر با نقش رستم و دیو
دروازه غار نتیجه مهندسی جدیدی بود که شکل محیطی شهر را از حالت ذوزنقه، با 5دروازه در دوره حصار صفوی، به شکل هشتضلعی، با 12دروازه در دوره قاجار، تغییر داد. دروازه غار، بهعنوان دروازه ورودی بازار و اتراقگاه مسافران، براساس همان مهندسی جدید تهران ساخته شد. در این دوره، خندقها و حصارهای دور شهر برگرفته از سبک معماری فرانسوی بود. کیانوش معتقدی، پژوهشگر تهران، دراینباره مینویسد: «خندق و حصار تهران را با الهام از سبک معمار برجسته فرانسوی، سباستین ووبن و شبیه به نقشه خندق پاریس، بهصورت هندسی، ساختند. محیط شهر جدید بالغبر 22کیلومتر شد و دوازده دروازه، شاید برای تبرکجستن به نام دوازده امام، انتخاب شد. این دروازهها با سبک معماری نو و تزیینات کاشیکاری زینت یافت و در نوع خود حتی برخی از جهانگردان یا سیاسیون خارجی را تحتتأثیر قرار داد.»
ناصرالدینشاه از توسعه تهران و افزایش دروازههایش بسیار خرسند بود، آنگونه که در روزنامه خاطرات دوشنبه ۱۵ جمادیالثانی ۱۲۸۴ قمری مینویسد: «از دروازه ناصری داخل شهر شده، دروازه و خیابان بسیار خوب شده، هیچ شبیه به طهران نیست؛ شهر دیگری است، بسیار قشنگ.»
دروازه غار یکی از این دوازده دروازه بود که به دروازه غربی شهر معروف بود و برای ورود به بازار و کاروانسراها از آن استفاده میشد و حوالی مکانی که امروزه در آن میدان غار (شهید هرندی) بنا شده، واقع بود.
دهانه ورودی قوسیشکل دروازه در وسط قرار داشت و دو برج در کنارههای آن قد برافراشته بود و منارههایی نیز آن را مزین میکرد. کاشیکاری زیبای دروازه به شکوه آن افزوده بود. از آنجا که محل ورود و خروج کالاها و تجار بود و روزانه کاروانهای زیادی از آن عبور میکردند، در معماری آن سلیقه جذابی بهکار رفته بود. استفاده از نمای کاشی با نقوش متنوع از مهمترین خصوصیات معماری دروازههای حصاری ناصری بود و در این میان، تصویر نبرد رستم و دیو سفید که بر کاشیکاری دروازه غار نقش بسته بود از جلوه و شکوهی خاص برخوردار بود.
این کاشیهای نقاشیشده غار، به موزه ایران باستان انتقال یافتند تا برای آیندگان محفوظ بماند.