دولاب؛ نخستین میزبان ارامنه در پایتخت
اگرچه تاریخچه ورود ارامنه به ایران به دوران سلطنت شاه‌عباس صفوی برمی‌گردد، اما در دوران زندیه و پس از آن در دوران حکومت قاجاریان بود که پای ارامنه به تهران باز شد و حتی هسته اولیه برخی محله‌های شهر نیز با مهاجرت آنها شکل گرفت.
رد پای ورود نخستین گروه مهاجران ارمنی به تهران در دوران زندیه پررنگ‌تر است. دورانی که تهران هیچ شباهتی با کلانشهر امروزی‌اش نداشت و روستایی در حال توسعه بود، شاهان زند به‌دلیل مهارت ارامنه در برخی پیشه‌ها و با هدف رونق‌بخشیدن به شهر، آنها را به تهران آوردند.
ایساک یونانسیان، پژوهشگر تاریخ ارامنه، درباره حضور نخستین گروه ارامنه در تهران می‌گوید: «محله دولاب نخستین محله‌ای بود که پذیرای ارامنه شد. تاریخ استقرار ارامنه در تهران به زمان کریم‌خان زند بازمی‌گردد. به دستور کریم‌خان حدود 10خانوار ارمنی از جلفای اصفهان به تهران اعزام شدند. این گروه پس از ورود به تهران سال‌ها در دو محله دولاب و دروازه شاه‌عبدالعظیم ساکن بودند. هرچند می‌توان به تحقیق گفت ارامنه حتی پیش از سلطنت کریم‌خان نیز در سال 1163شمسی و در زمان نادرشاه به تهران آمدند.»
علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، نیز درباره نخستین گروه ارامنه مهاجر به تهران می‌گوید: «اعتمادالسلطنه در کتاب «مرآت‌البلدان» آورده است که نخستین گروه ارامنه به دستور کریم‌خان زند به تهران مهاجرت کردند. این گروه شامل خانواده‌های ارمنی‌ای بودند که همگی در پیشه سنگ‌تراشی مهارت داشتند. کریم‌خان آنها را از جلفای اصفهان به تهران آورد و در محله دولاب سکونت داد. در همین دوران پای گروه دیگری از ارامنه نیز به تهران باز شد. علاوه بر دولاب، چند خانواده ارمنی دیگر نیز در محدوده دروازه حضرت‌عبدالعظیم ساکن شدند و سکونت این دو گروه در دو محدوده شهر به‌تدریج به شمار مهاجران ارمنی در این محله‌ها افزود.»
