پهنه رودکی یا قطب قطاب و پولکی؟

سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار

پهنه رودکی هم مثل بسیاری از شعارهایی که در دوره‌های گذشته داده و فراموش شده، هنوز زیر خروارها وعده، خاک می‌خورد. آخرین پیگیری در این‌باره را دوم دی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه کلنگ‌زنی اجرای حریم تئاترشهر انجام داد و گفت: «روزگاری قرار بود پهنه رودکی شکل بگیرد و به داد تئاترشهر برسد، ولی به سرانجام نرسید و معلوم نشد چه شد!»
به گزارش همشهری برای طرح فرهنگی رودکی  در دوره گذشته که عنوان قطب فرهنگی تهران را یدک می‌کشید، 14میلیارد تومان بودجه نیز درنظر گرفته شد، اما تنها 4درصد پیش رفت و پس از آن 27‌ماه حرکت لاک‌پشتی، به بایگانی راکد طرح‌های شهری رفت.


وعده پهنه
نخستین‌بار از ایجاد یک گذرگاه فرهنگی در سال 78در تهران خبر داده شد که قرار بود 2رأس تالار وحدت و تئاترشهر را به هم متصل کند، اما هیچ‌گاه این ایده از مراحل وعده جلوتر نرفت تا آنکه در سال 96 برای نخستین‌بار شورای شهر پنجم از تحقق این ایده فرهنگی با عنوان «پهنه فرهنگی رودکی» خبر داد. خسرو طالب‌زاده، عضو شورای راهبردی پهنه رودکی عنوان کرد که از دهه80 تا سال‌96، 6کار مطالعاتی گسترده روی پهنه رودکی انجام شده است!  این پهنه که از شمال به خیابان انقلاب، جنوب به نوفل لوشاتو، شرق به حافظ و غرب به خیابان ولیعصر می‌رسید، می‌خواست 4راسته موسیقی، کتاب، صنایع‌دستی و نمایش نیز به‌وجود بیاورد. دلیل اهمیت پهنه رودکی اتصال نقاط شاخص فرهنگی و اجتماعی و 38بنای تاریخی فرهنگی بود. این محدوده 10سینما و چند سالن تئاتر نیز داشت. در این مسیر قرار بود میان نقاط شاخصی همچون تالار وحدت، تالار حافظ، بوستان ارفع، خانه ارامنه، انجمن خوشنویسان ایران، تئاتر شهرزاد و تئاترشهر تردد سواره‌رو حذف شود و پیاده‌راه سنگفرش شده‌ای ایجاد شود. همچنین معابر تاریخی نظیر خیابان استاد شهریار، خیابان نوفل لوشاتو، خیابان لاله‌زار و خیابان 30تیر را هم در مسیر این پهنه فرهنگی قرار دهد. به همین منظور در بودجه سال 1397تهران رقم 10میلیارد تومان برای ایجاد این پهنه درنظر گرفته شد و مناطق 11، 6و 12را پای کار آورد. در سال 98نیز آنگونه که محمدجواد حق‌شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی وقت شورای شهر گفت: «۲ردیف اعتباری جدید تحت عنوان اجرای برنامه‌های فرهنگی پهنه رودکی و تملک، توسعه و تجهیز 2خانه در پهنه رودکی در بودجه سال ۹۸ شهرداری تهران الحاق شد که جمعا مبلغ ۱۴میلیارد تومان را به‌خود اختصاص داد.» اما هیچ‌گاه این پهنه به نقطه وعده داده شده نرسید!

27ماه وعده
۲تیر ۱۳۹۹ یعنی پس از 27ماه وعده ایجاد پهنه فرهنگی رودکی، 1500مترمربع از آن با عنوان پیاده‌راه شهریار به بهره‌برداری رسید. حق‌شناس در این‌باره گفت: امیدوارم تلاش‌ها برای تکمیل این پهنه «آرام آرام» به نتیجه برسد تا حال و هوای فرهنگی شهر تغییر کند! مساحت پهنه رودکی 35کیلومترمربع بود و پیاده‌راه افتتاح شده، تنها 4درصد از چیزی بود که باید افتتاح می‌شد. البته کاش طرح با همین سرعت لاک‌پشتی نیز پیش می‌رفت. برای سال 1400سهم بودجه تهران از این طرح به صفر رسید تا پهنه رودکی در زمان مدیریت شهری سابق از اساس فراموش شود.

قطب قطاب
در سال1400رسانه‌ها از پهنه رودکی با عنوان بزرگ‌ترین قطب فرهنگ، هنر و گردشگری تهران یاد کردند که قرار بود آرامشی در بحبوحه ترددهای شهری مرکز شهر ایجاد کند، اما این قطب به انجام نرسید. نرسیدن بودجه، بی‌اعتنایی مدیران همان دروه، چند‌برابرشدن قیمت اقدامات عمرانی و همه‌گیری کرونا موجب شد پهنه رودکی از مرز خیابان حافظ به سمت شرق پیش نرود. البته نگاه شهردار وقت به پیاده‌راه شهریار که 4درصد نخست پهنه رودکی بود هم ناامید‌کننده بود. پیروز حناچی در تیر 99درباره این پیاده‌راه گفت: «این پیاده‌راه به‌عنوان یک فضای عمومی برای استفاده همه مردم مناسب‌سازی‌ شده و چنین فضاهایی طبعا به عرضه انواع محصولات خوراکی و غیرخوراکی تبدیل می‌شود.» 2هفته پس از این سخنان، نخستین غرفه‌های عرضه محصولات و سوغاتی‌های شهرهای مختلف در پیاده‌راه ایجاد شد تا قطب فرهنگی تبدیل به محل فروش قطاب و پولکی شود.

مکث
لزوم تعیین‌تکلیف طرح

براساس قسمت ج بند 3ماده هفتاد‌وهشتم برنامه 5‌ساله سوم، شهرداری تهران موظف شد به‌منظور توسعه سرانه فضاهای فرهنگی و هنری شهر تهران پهنه رودکی حدفاصل خیابان‌های انقلاب، ولیعصر، نوفل‌لوشاتو و حافظ را جزو خوشه‌ها و راسته‌های فرهنگی اولویت‌دار خود قرار دهد. زهرا شمس‌احسان، رئیس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران در این‌باره به همشهری می‌گوید: براساس برنامه 5ساله سوم، شهرداری تهران موظف شده پهنه رودکی را تکمیل کند، اما اکنون بیش از 4سال است که طرح تهیه شده برای این پهنه منجر به ایجاد محدودیت‌هایی در تراکم و نوع کاربری‌ها برای شهروندان این محدوده شده است و باید هر چه زودتر تعیین‌تکلیف شود. شمس‌احسان گفت: در سال 97به‌دلیل اهمیت موضوع برای کمیسیون فرهنگی اجتماعی وقت، جلسات منظمی در این راستا شکل گرفت و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی موظف به تهیه طرح برای این پهنه شد. به‌گفته عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران، پهنه رودکی درست است که پهنه ارزشمندی در مرکز تهران محسوب می‌شود، اما عنوانی از آن در طرح‌های موضعی سند طرح جامع و طرح‌های موضعی پیوست طرح تفصیلی ذکر نشده و براساس ماده8آیین‌نامه نحوه بررسی و تصویب طرح‌های توسعه و عمران محلی، ناحیه‌ای، منطقه‌ای و ملی مصوب سال 1378هیأت وزیران، اگر طرحی ایجاد مغایرت اساسی کند باید بعد از تصویب در کمیسیون ماده5به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری برسد. وی افزود: اکنون بیش از 5سال است که طرح تهیه شده برای این پهنه که منجر به ایجاد محدودیت‌هایی در تراکم و نوع کاربری‌ها برای شهروندان این محدوده شده، هیچ‌یک از مراحل تصویب را از شورای شهر تا شورای‌عالی شهرسازی و معماری نگذرانده، ولی باعث شده اجازه ساخت‌وساز بر مبنای طرح تفصیلی مصوب به شهروندان داده نشود و سردرگمی، نارضایتی و بلاتکلیفی را برای آنها در پی داشته باشد. شمس‌احسان از مسئولان امر درخواست کرد هر چه سریع‌تر نسبت به تعیین‌تکلیف وضعیت این پهنه مطابق قانون، اقدامات لازم را به عمل آورند.