«گنج‌یابی» یا به تعبیر درست‌تر «غارت میراث فرهنگی» از گذشته تا به امروز سابقه داشته است. دستیابی به ثروت، بدون هیچ تلاشی و در کمترین زمان، باعث شده است که بسیاری از افراد برای به‌دست آوردن آن راهی کوه و بیابان شوند. فعالیت آزادانه حفاران غیرمجاز و جست‌وجوگران گنج در فضای مجازی اما در حالی ادامه دارد که قانون هرگونه حفاری و کاوش به قصد به‌دست آوردن اموال تاریخی و فرهنگی را ممنوع و مجازات‌‌هایی را برای آن در نظر گرفته است.
جست‌وجو در محوطه‌های باستانی و خریدن دستگاه فلزیاب از جمله روش‌ها برای یافتن گنج بود اما امروزه تکنولوژی به کمک گنج‌یابی آمده است. با کمی جست‌وجو در فضای مجازی، به تعداد زیادی سایت و صفحه اینستاگرامی برمی‌خوریم که ادعای گنج‌یابی دارند. برخی از این افراد در صفحه اینستاگرام خودشان را باستان‌شناس معرفی کرده و ادعا دارند که تنها با نگاه کردن به محلی تاریخی و در کنار هم گذاشتن نشانه‌ها، می‌توانند بگویند در این محل آثار باستانی یا به قول خودشان دفینه یا گنجی وجود دارد یا نه. محتوای صفحات اینستاگرامی در این زمینه شامل ویدئوهایی از گنج‌یابی‌ها و نشانه‌شناسی است. ارائه پکیج‌ها و کارگاه‌های آموزشی جزو اصلی کار صاحبان این صفحات است و این افراد در فضای مجازی گنج یابی یا همان تخریب آثار باستانی را تبلیغ و از مردم کلاهبرداری می‌کنند.
مهدی عابدینی، کارشناس باستان‌شناسی در این‌باره می‌گوید:«این افراد کوچک‌ترین آگاهی از علم باستان‌شناسی ندارند، اگر شما کمی از باستان‌شناسی آگاهی داشته باشید متوجه می‌شوید که این پست‌ها یا از سر ناآگاهی یا بسیار متوهمانه است. بالای۹۰ درصد از اشیائی که توسط این افراد خرید و فروش می‌شود تقلبی است و مردم عادی نمی‌توانند بدل را از اصل تشخیص دهند؛ مخصوصا اگر هنرمندانه درست شده باشد. متأسفانه این کاسبی رونق فراوانی دارد و مبالغ سنگینی در این خرید و فروش‌ها جابه‌جا می‌شود.»
فعالیت آزادانه در فضای مجازی و مناطق باستانی در حالی ادامه دارد که براساس قانون مجازات اسلامی، هرگونه حفاری و کاوش به قصد به‌دست آوردن اموال تاریخی و فرهنگی ممنوع بوده و ۶ماه تا 3سال حبس برای آن پیش‌بینی شده است. حفاری اگر در اماکن و محوطه‌های تاریخی ثبت ملی یا بقاع متبرکه باشد، مرتکب به حداکثر مجازات محکوم می‌شود.
گنج یاب‌ها به جان آثار تاریخی افتاده‌اند
در همینه زمینه :
کوتاه‌تر از گزارش
میراث فرهنگی
زندگی پدیا
یادداشت