جایگزین مناسب برای کارت بلیت مترو

این روز‌ها برخی ایستگاه‌های مترو با کاهش تعداد کارت‌بلیت‌ها برای فروش روبه‌رو شده‌اند. اگرچه مشکل کارت‌بلیت باعث توقف استفاده از حمل‌ونقل عمومی یا کاهش مسافران نشده است با این حال خبر‌هایی از کمبود کارت بلیت به گوش می‌رسد.

اما اصل ماجرا چیست؟
تولید کارت‌بلیت‌ در یک سال گذشته به‌دلیل تغییر پیمانکار با مشکلاتی روبه‌رو شده بود و در یک مقطع کوتاه فروش آن متوقف شد اما اکنون در حال تولید است. صدور بلیت‌های تک‌سفره در ایستگاه‌های اتوبوس و مترو نیز در اوقاتی که کارت‌بلیت موجود نباشد جایگزین آن می‌شود. این بلیت‌ها با کارت بانکی قابل خرید هستند. مهم‌ترین ابزاری که به جای کارت‌بلیت می‌توان استفاده کرد، اپلیکیشن شهرزاد است که بلیت‌ها را با 10درصد تخفیف ارائه می‌کند. این اپلیکیشن که روی گوشی‌های هوشمند نصب می‌شود مجموعه بزرگی از خدمات مربوط به شهرداری تهران را در خود جمع کرده است تا جایی که از آن به‌عنوان سوپراپلیکیشن نام برده می‌شود. در صفحه اصلی اپلیکیشن آیکون «بلیت الکترونیک» دیده می‌شود. با کلیک کردن روی این آیکون به صفحه‌ای می‌رسید که گزینه‌های مختلف بلیت را نشان می‌دهد. در بخش «کارت‌های من» می‌توانید کارت فیزیکی خود را با استفاده از شماره سریال به شهرزاد متصل کنید با این کار، کارت فیزیکی از کیف پول شارژ می‌شود. درصورت در اختیار نداشتن کارت فیزیکی می‌توان مستقیما از شهرزاد استفاده کرد. این اپلیکیشن یک رمزینه (کیو‌آرکد) دارد و کاربر با قراردادن صفحه گوشی خود روی حسگر‌ گیت‌های ورودی مترو از بلیت استفاده می‌کند. این کیوآرکدها بیشتر در ایستگاه‌های مترو استفاده می‌شوند و مانند بلیت فیزیکی باید در هنگام خروج دوباره آن را مقابل حسگر‌ها قرار داد تا براساس مسافت طی شده از کیف پول شهروندی کم شود. در برخی ایستگاه‌های اتوبوس حسگر‌های کیو‌آرکد نصب شده است و می‌توان از شهرزاد در این موارد هم استفاده کرد.

یک دهه با کارت‌های پلاستیکی
پروژه استفاده کارت بلیت یا پرداخت الکترونیکی کرایه به جای بلیت‌های کاغذی، بیشتر از یک دهه قبل در تهران شروع شد. یک پیمانکار کارت‌بلیت‌ها را توزیع می‌کرد و پیمانکار دیگر کار نصب و اتصال دستگاه‌های کارتخوان را انجام می‌داد. کارت‌بلیت‌های خام در این زمان وارداتی بودند و درصورتی که در روند واردات آنها تأخیری صورت می‌گرفت توزیع کارت دچار مشکل می‌شد. حدود 3سال قبل قرارداد‌های 10ساله که با این پیمانکاران بسته شده بود به پایان رسید و موضوع انتخاب پیمانکار جدید یا تولید کار از سوی شهرداری بدون به کارگیری پیمانکار مطرح شد.
 قرارداد‌های قبلی برای بازه‌های کوتاه تمدید شد اما شهرداری تهران به‌دنبال راهی برای گسترش خدمات حمل‌ونقل براساس اپلیکیشن‌های تلفن همراه و تمرکز خدمات شهری در یک پلتفرم بود و به همین جهت در سامانه شهرزاد بخشی به خرید بلیت اختصاص پیدا کرد. بهمن سال گذشته کمبود کارت‌بلیت‌ها در برخی ایستگاه‌ها رخ داد و دلیل آن وارداتی بودن کارت‌های پلاستیکی یا ماده اولیه آن عنوان شد. اگرچه گفته می‌شد که کارت‌ها داخلی هستند. در اردیبهشت‌ماه امسال سازمان فاوای شهرداری تهران اعلام کرد که از ابتدای تابستان با فعال کردن سامانه مبتنی بر حساب‌ شهروندی، دیگر فقط کارت‌های فیزیکی برای عبور از گیت‌های مترو مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و از اپلیکیشن‌های تلفن همراه هم می‌توان برای این کار استفاده کرد. چند‌ماه بعد از این، امکان پرداخت کرایه به اپلیکیشن شهرزاد افزوده شد.
جنبه دیگر از فعالیت سامانه بزرگ پرداخت کرایه‌های حمل‌ونقل عمومی در تهران به کارتخوان‌های موجود در ایستگاه‌های اتوبوس برمی‌‌گردد. تعداد زیاد ایستگاه‌های اتوبوس و پراکنده بودن آن در خیابان‌های پایتخت باعث شده است که اتصال برخط کارتخوان‌های آنها به یکدیگر دشوار باشد. فرسودگی کارتخوان‌های قدیمی در ایستگاه‌های بی‌آرتی و خسارت‌های ناشی از سرقت یا آسیب زدن به این کارتخوان‌ها هم باعث شده بود که در چند سال گذشته تعداد زیادی از کارتخوان‌های بی‌آرتی از کار بیفتند. آبان امسال یکی از اعضای شورای شهر اعلام کرد که نزدیک 70درصد مسافران اتوبوس در تهران بلیت نمی‌دهند که این کار باعث خسارت روزانه 2میلیاردو700میلیون تومانی به شهرداری است. بیشتر این تخلفات در ایستگاه‌هایی رخ می‌دهد که متصدی کنترل بلیت در آنها حضور ندارد. درحال حاضر طبق آمارهای موجود ۱۵۵ ایستگاه بی‌آرتی فاقد متصدی یا دستگاه شارژ یا فروش بلیت است. از مجموع ۳۱۵ ایستگاه‌ بی‌آرتی ۱۶۰ ایستگاه دارای متصدی و دستگاه شارژ بلیت الکترونیک است. بخشی از پرداخت الکترونیک کرایه هم با کارت‌هایی انجام می‌شود که به شکل جاکلیدی‌های کوچک ساخته شده است اما کارت‌بلیت‌ها همچنان ابزار اصلی پرداخت کرایه هستند.