دلار زدایی از اقتصاد ایران عملیاتی شد

بهزاد رنجبر- روزنامه‌نگار

به‌دنبال تسویه مبادلات ارزی ایران با برزیل با یوان چین، روز گذشته مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران نیز از حذف دلار مسافری خبر داد و تأکید کرد: ارزکشور‌های مقصد در اختیار مسافران قرار می‌گیرد.این اقدامات در پی برنامه‌های دولت برای دلارزدایی از اقتصاد ایران انجام می‌شود. به گزارش همشهری، کاهش هژمونی دلار آمریکا در اقتصاد جهان از آن دست موضوعاتی است که در چند سال گذشته مورد توجه بسیاری از کشور‌های جهان قرار گرفته و رهبری این کمپین جهانی نیز در اختیار چین است. چین درک کرده که با تسلط 4درصدی یوان در اقتصاد جهان نمی‌تواند دلار را به چالش بکشد. از این‌رو با کمک شرکایش دلار و سیستم پیام‌رسان مالی سوئیفت را هدف گرفته است. بر همین اساس این کشور با راه‌اندازی اتحادیه تجاری بریکس در سال ۲۰۰۶ که با همکاری برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی انجام شد، درصدد طراحی برنامه‌هایی برای دلارزدایی است. این برنامه دلارزدایی از 2 سال پیش و به‌ویژه بعد از شروع جنگ اوکراین شتاب بیشتری گرفته است به‌طوری که در تازه‌ترین رویداد مسکو و پکن رسما اعلام کردند که دلار را از مبادلات تجاری خود به‌طور کامل حذف کرده‌اند. میخائیل میشستین، نخست‌وزیر روسیه هفته قبل در این‌باره گفت:تقریباً تمام مبادلات تجاری بین مسکو و پکن به روبل یا یوان انجام می‌شود و استفاده از ارزهای غربی ازجمله دلار در تعاملات تجاری دوجانبه به‌طور کامل کنار گذاشته شده است. سایر کشور‌های جهان نیز برنامه‌های مشابهی را دنبال می‌کنند و حتی در منطقه کشورهایی مانند عربستان، امارات و یا حتی هند نیز در تلاشند تا وابستگی خود را به دلارآمریکا کاهش دهند. نخستین پیمان پولی در دسامبر 2001 بین بانک مرکزی چین و تایلند در قالب طرح چیانگ مای امضا شد و تا به امروز پیمان پولی دوجانبه مختلفی بین بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف امضا شده تا علاوه بر استفاده از دلار و یورو، پول‌های ملی کشورها نیز در تسویه تجارت بین‌المللی به‌کار گرفته شود. همه این تلاش‌ها منجر شده است که سهم دلار در تجارت جهانی که در سال 2000میلادی بالغ بر 65درصد بود اکنون به 59درصد برسد.در چنین شرایطی ایران نیز به‌عنوان یکی از پیشگامان دلارزدایی برنامه‌هایي را در این زمینه آغاز کرده است.

آغاز دلارزدایی
از2 سال پیش برنامه‌های متنوعی برای دلارزدایی در اقتصاد ایران آغاز شده است. گام نخست با انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه بین بانک مرکزی ایران و برخی شرکای تجاری برداشته شد و در مرحله بعدی ایران به عضویت بریکس درآمد که قرار است سال بعد از ارز اختصاصی خود رونمایی کند. توماس هیل یک مقام سابق وزارت امور خارجه آمریکا معتقد است: تلاش بریکس برای دلارزدایی باید آمریکا را نگران کند. دیروز حتی محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی راهی مسکو شد که به‌نظر یکی از مهم‌ترین دستورات کاری او توسعه استفاده از ارز‌های ملی 2 کشور یعنی ریال و روبل است.  حالادرتازه‌ترین گام و بعد از عضویت ایران در بریکس و انعقاد پیمان‌های پولی، ابتدای هفته قائم‌مقام وزیرجهادکشاورزی از استفاده از یوان چین در مبادلات تجاری ایران و برزیل خبر داد. علیرضا پیمان‌پاک، درباره فراهم شدن امکان خریدکالا از برزیل با یوان چین گفت: شماری از واردکنندگان کالاهای اساسی ایران سازوکارهایی را اتخاذ کردند تا از یوان چین برای واردات کالاهای اساسی استفاده کنند . او افزود: تامین‌کنندگان برزیل قبول کردند در ازای کالاهایی که ایران از آنها می‌خرد یوان دریافت کنند. با این راهکار نیاز به سایر ارز‌ها کاهش پیدا می‌کند و نیاز به درهم نیز در معاملات خارجی ایران از بین می‌رود.

 حذف دلار برای ارز مسافرتی
به‌دنبال سخنان قائم‌مقام وزیر جهادکشاورزی روز گذشته مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران نیز گفت: برنامه‌ریزی کرده‌ایم که بتوانیم ارز کشورهای همسایه یا مقصد را در اختیار مسافرین ایرانی قرار دهیم.  علی سعیدی با بیان اینکه ارزکشور عراق به‌صورت دینار، کشور عربستان به‌صورت ریال، کشور ترکیه به‌صورت لیر و امارات به‌صورت درهم پرداخت خواهد شد، توضیح داد: مسافران میلیونی برای این کشورها داریم و طبیعتاً اینها تقاضای زیادی برای دلار ایجاد می‌کنند، با تمام این کشورها عملاً مبادلات تجاری داریم و قراردادهای پیمان‌های پولی دوجانبه را با برخی از آنها داریم و با برخی که نداریم هم بانک مرکزی در تلاش برای ازسرگیری پیمان پولی دوجانبه است. او اضافه کرد: بقیه کشورها نیز به ریسک‌های مبادله با دلار وکاهش ارزش جهانی آن پی برده‌اند و به همین دلیل سیاست دلارزدایی منحصر به ایران نبوده و بسیاری از کشورهای دیگر نیز این اقدام را اجرایی خواهند کرد.