شاخ و شانه شکست‌خورده‌ها

بهروز رسایلی- روزنامه‌نگار

در شرایطی که درخواست فدراسیون کشتی از دولت برای دریافت حواله واردات خودرو بار دیگر این داستان کشدار را داغ کرده، بعد از بازی ملوان و تراکتور مصاحبه تند و تیزی از شجاع خلیل‌زاده منتشر شد که بازتاب زیادی داشت. مدافع تراکتور در دفاع از فوتبالیست‌ها و پاداش‌های هنگفتی که نصیب هم‌صنفان او می‌شود، بار دیگر سراغ همان حربه قدیمی پنهان‌شدن پشت اهمیت این رشته ورزشی و گردش مالی بالای آن رفت. در این میان برخی کلمات به‌کار رفته از سوی شجاع، باعث خشم افکار عمومی شد. ابتدا بخشی از سخنان او را بخوانید تا برویم سراغ اصل مطلب: «همه ورزشکاران دوستان و عزیزان ما هستند اما نباید هیچ‌کسی خودش را با فوتبالیست‌ها مقایسه کند. کشتی‌گیران، عزیز ما هستند اما همه در مورد فوتبال صحبت می‌کنند و باید حدشان را بدانند. امروز دیدید که برای دیدن بازی استادیوم پر بود اما در ورزش دیگر 2تماشاگر می‌بینید؟ برای یک فوتبال 60میلیون نفر می‌نشینند تماشا می‌کنند. فوتبال در همه جای دنیا بسیار مهم است.»

  فوتبال فرق دارد، اما...
هیچ تردیدی نیست که فوتبال با سایر رشته‌ها تفاوت بنیادین دارد. اساسا فوتبال از حوزه ورزش صرف خارج شده و جنبه‌های جدی تجاری، صنعتی، گردشگری، اجتماعی، سیاسی و... پیدا کرده. بعید به‌نظر می‌رسد حتی تاپ‌ترین ورزشکاران سایر رشته‌ها هم منکر این مسئله شوند اما خروجی فوتبال ما در چند دهه گذشته چه بوده که این همه ریخت‌وپاش و «ادعا» در آن را توجیه کند؟ کسی آخرین قهرمانی درست و حسابی تیم‌های ملی ایران یا تیم‌های باشگاهی کشورمان را به یاد دارد؟ آخرین لحظه‌ای که در یک آوردگاه بین‌المللی از صمیم قلب به تیمی از ایران افتخار کردیم کی بوده است؟ این موقعیت‌ها آنقدر انگشت‌شمار هستند که می‌شود یک به یک از آنها یاد کرد؛ مثل کام‌بک تیم ملی نوجوانان مقابل برزیل که آن هم چند صباح بعد با شکست مقابل مراکش کمرنگ شد. تیم بزرگسالان که اصلا هیچی. باخت 6گله ایران مقابل انگلستان در جام‌جهانی، از بدترین نتایج یک تیم آسیایی در تاریخ چنین تورنمنتی بود. ما حتی در جام ملت‌ها هم سال‌هاست که اگر خیلی شاهکار کنیم، به نیمه‌نهایی می‌رسیم. پس این همه قیل‌وقال به‌خاطر چیست؟ برای اینکه یک عده از پای تلویزیون و روی سکوی ورزشگاه مسابقات باشگاهی شما را دنبال می‌کنند؟ بله، منکر جنبه سرگرم‌کننده فوتبال نمی‌شویم اما بروید از همان تماشاگران بپرسید از کیفیت فوتبال باشگاهی ایران راضی هستند یا نه؟ اگر زیر 80درصد از سطح کیفی مسابقات ابراز نارضایتی کردند، اصلا بروید هواپیما وارد کنید، خودرو که هیچ! اینکه همه جای دنیا فوتبال فرق دارد قبول اما این چه ربطی به «توپ‌بازی» شما دارد؟ اصلا چرا هنوز بابت صعود تیم ملی به جام‌جهانی باید به بازیکنان پاداش داده شود؟ تکرار افتخار 25سال پیش، هنر است؟ در دوره اخیر مسابقات جام‌جهانی 3تیم آسیایی از گروه خود بالا رفتند؛ ما کجا بودیم؟!

  داستان شیرین پول
روی بحث گردش مالی بالای فوتبال هم زیاد مانور داده می‌شود که البته اصل حرف باز هم درست است، با این حال همین داستان هم در ایران اما و اگر جدی پیدا می‌کند. در فوتبال حرفه‌ای دنیا اگر بازیکنی دستمزد بالا می‌گیرد، در ازای آن گاهی تا نصف حقوقش را به‌عنوان مالیات می‌پردازد که مستقیما صرف فقرا و خدمات عمومی می‌شود. به علاوه تقریبا تمامی این بازیکنان با باشگاه‌های خود قراردادهای طولانی‌مدت دارند که خیلی اوقات هم تیم‌ها با انتقال آنها درآمد چشمگیر به‌دست می‌آورند. همچنین جذابیت رسانه‌ای این بازیکنان برای باشگاه پولساز است و منجر به عقد قراردادهای تبلیغاتی یا کسب درآمدهای جانبی می‌شود. دیگر همه شما افسانه‌های مربوط به فروش دیوانه‌وار پیراهن‌های رونالدو در یوونتوس و النصر یا مسی در پاری‌سن‌ژرمن و اینتر مایامی را شنیده‌اید. در نهایت بازیکنان طرازاول با افتخارات بین‌المللی که به‌دست می‌آورند، پاداش‌ها و جوایز قابل توجهی برای تیم‌های خود به ارمغان می‌آورند. منصفانه قضاوت کنید که کدام یک از این ویژگی‌ها در مورد بازیکنان ایرانی صدق می‌کند؟ اغلب این آقایان قراردادهای یکساله دارند و اگر مشتری خارجی بهتر پیدا کنند، بلافاصله به‌طور رایگان جدا می‌شوند. به جرأت می‌توان گفت 99درصد بازیکنان ایرانی فقط به‌خاطر اینکه خارج از کشور پیشنهاد بهتری ندارند در لیگ خودمان توپ می‌زنند؛ خب منت چه چیزی را بر سر مردم می‌گذارید و چطور این اشتهای سیری‌ناپذیر خود را توجیه می‌کنید؟ اگر فوتبال ایران واقعا به‌طور خصوصی اداره می‌شد و هر باشگاهی به همان اندازه که پول در‌می‌آورد خرج می‌کرد، آنگاه می‌دیدیم که نرخ دستمزدهای شما تا کجا کاهش پیدا می‌کرد. شاید آن روز دیگر از این بیانات طلبکارانه هم خبری نبود!