روزگار
شغل تمیز در معرض انقراض
ریشه کسادی بازار خشکشویی‌ها در چیست؟
مژگان مهرابی-روزنامه‌نگار
آن روزها مغازه او و دیگر خشکشویی‌های شهر شلوغ بود و حالا در مغازه هیچ‌کدام‌شان پرنده هم پر نمی‌زند. شاید در روز چند مشتری داشته باشند که برای اتوی یکی، دو لباس بدقلق مراجعه کنند اما خیلی‌ها دیگر با اتو‌های خانگی که قواره‌های مختلفی هم دارند خودشان از پس اتوی لباس‌هایشان برمی‌آیند. بساط زیست خشکشویی جماعت مدتی است جمع شده و بازار خشکشویی‌ها رو به کسادی گذاشته و سال به سال هم از تعدادشان کم می‌شود. خیلی‌ها مغازه‌هایشان را اجاره داده و برخی سراغ حرفه دیگری رفته‌اند. گرانی مواد شوینده و آب و برق از یک‌سو و استهلاک ماشین‌های لباسشویی از سوی دیگر باعث شده این صنف با مشکلات زیادی مواجه شود.
کاهش 30درصدی مشتری
حس خوب رد شدن از کنار مغازه خشکشویی و آن صدای بخار از درون لوله‌هایی که زمستان و تابستان کنجکاوی کودکان بازیگوش را قلقلک می‌داد حالا دیگر به راحتی یافت نمی‌شود. تعداد خشکشویی‌ها کاهش یافته و طبق آمار اتحادیه صنف خشکشویی و لباسشویی تهران، از 4،3 سال گذشته تا الان آنها حدود 30 درصد کاهش پیدا کرده است. در حال حاضر در تهران، شهرری و شمیرانات کمتر از 2هزار خشکشویی فعال هستند.
گرانی مواد شوینده
در خشکشویی اسلامی پیرمرد صاحب مغازه، بیش از نیم قرن به این حرفه مشغول است. کنج مغازه کوچکش ماشین لباسشویی بزرگی قرار دارد اما برخلاف همیشه که لباس و پرده‌های زیادی از سقف آویزان بود، فقط یکی، دو پتو و پرده به چشم می‌خورد. اسلامی از کسادی بازار گله می‌کند و اینکه در روز شاید 3،2مشتری به او مراجعه کنند: «کاسبی کساد است؛ گرانی آب و برق از یک طرف وگرانی مواد شوینده هم از سوی دیگر کسب‌وکار ما را از رونق انداخته است. قبلا لباس زیادی برای خشکشویی می‌آوردند. الان برای ما صرف نمی‌کند ماشین به این بزرگی را روشن کنیم و فقط چند تکه لباس در آن بیندازیم. نرخی که اتحادیه مصوب کرده جواب مخارج ما را نمی‌دهد. بنابراین خیلی وقت‌ها لباس برای شست‌وشو قبول نمی‌کنیم.»او در ادامه به موضوع دیگری اشاره می‌کند: «الان به‌دلیل مسائل معیشتی مردم کمتر مهمانی می‌روند. کمتر عروسی می‌گیرند. خب! وقتی جشنی نباشد کسی لباس مجلسی خود را برای خشکشویی نمی‌آورد. تا چند سال پیش هفته‌ای چند تا لباس عروس برای شستن می‌آوردند، اما حالا هیچ.»
هزینه يك ميليارد و چند100 میلیونی برای تعویض دستگاه
معضل دیگر اسلامی فرسوده شدن دستگاه لباسشویی اوست که نیاز به تعمیر دارد. قطعات یدکی بسیار گران است و صرفه اقتصادی ندارد. بنابراین باید دستگاه را عوض کند. خرید دستگاه‌های بزرگ مبلغی بالغ بر یک میلیارد و چند 100 میلیون تومان می‌خواهد که جور کردن آن برای بیشتر کسبه غیرممکن است. اسلامی ادامه می‌دهد: «حالا گیرم این پول را جور کردم و دستگاه مدرن و نو هم خریدم. کجا آن را بگذارم. مغازه من خیلی کوچک است.» گفت‌وگو با اسلامی حکایت مشت نمونه خروار است. امثال او در این صنف زیادند. کسانی که نه توانایی تعویض وسیله را دارند و نه امکانی برای ارتقای شغلی.
خشکشویی‌های مدرن
تعدادشان زیاد نیست، اما خدمات‌رسانی متنوعی دارند. خشکشویی‌های مدرن شهر در کنار شست‌وشو، کارهایی از قبیل رنگرزی، رفوگری، لکه‌گیری، بوگیری، خیاطی، شست‌وشوی کیف و کفش و... را انجام می‌دهند. در این خشکشویی‌های مجهز، ماشین‌های لباسشویی بزرگی به چشم می‌خورد که با ماده پرکلرواتیلن هر لباس چرکی را جلا می‌بخشد؛ ماده‌ای بسیار گران‌قیمت که هر بشکه آن بیش از 48 میلیون تومان خریداری می‌شود. مشتریان این خشکشویی‌ها خاص هستند و ترجیح می‌دهند برای حفظ کیفیت وسایل خود، به اینجا بيايند. به‌گفته کارمند یکی از این خشکشویی‌ها، قیمت شست‌وشو با توجه به نوع ماده شوینده تغییر می‌کند. به‌طور مثال در خشکشویی معمولی قیمت شستن پیراهن 50هزار تومان است اما در مراکز مجهز این نرخ به 150هزار تومان هم می‌رسد. او می‌گوید: «اغلب مشتری‌های ما برندپوش هستند و حفظ کیفیت لباس برایشان مهم است. مشتری داشتیم که لباسش را برای خشکشویی داده اما نه‌تنها لکه‌اش برطرف نشده بلکه به بافت آن هم آسیب رسیده است.» به‌گفته ابوالفضل رجب‌پور رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی تهران، تعرفه خشکشویی چند قلم جنس مشخص شده است. او متذکر می‌شود: «نرخ خشکشویی بعضی از لباس‌ها و وسایل به‌صورت آزاد و با توافق خشکشویی‌ها و مشتری تعیین می‌شود.» بد نیست بدانیدبه‌طور مثال دستمزد شست‌و شوی کیف وکفش از 200هزار تومان به بالا و پالتوی جیر از یک میلیون تومان به بالاست.
مراقب خشکشویی‌های آنلاین باشید!
در گیرو دار تعطیلی بسیاری از خشکشویی‌های قدیمی، کم نیستند خشکشویی‌های آنلاینی که با تبلیغ در فضای مجازی جذب مشتری می‌کنند. البته بعضی از این خشکشویی‌ها مجوز ندارند و اتحادیه هم اعلام کرده درصورت خراب شدن لباس هیچ‌گونه اعتراضی را از سوی مشتری قبول نمی‌کند. رئیس اتحادیه خشکشویی و لباسشویی تهران در بیانیه‌ای اعلام کرده است: «افراد قبل از بردن وسایل خود به خشکشویی‌های آنلاین درباره مجاز بودن آنها تحقیق کنند. بعضی از این خشکشویی‌ها کارگاه‌هایی را اجاره کرده و در شرایط غیراستاندارد لباس را می‌شویند.»
