هشدار ! پرسه قاتل خاموش در شهر

محمد جعفری، روزنامه‌نگار: همزمان با سرد‌شدن هوا حوادث مربوط به گازگرفتگی نیز افزایش پیدا می‌کند و شهروندان زیادی به‌دلیل مسمومیت با گاز منواکسید‌کربن تا یک قدمی مرگ پیش می‌روند و شمار زیادی نیز جان خود را از دست می‌دهند. آمار منتشر شده از سوی سازمان پزشکی قانونی کشور نشان می‌دهد در سال 1401در کشور 913نفر بر اثر مسمومیت با گاز منواکسید‌کربن جان خود را از دست دادند که 633نفر مرد و 214نفر از قربانیان زن بودند. این آمار از یک سو و فرارسیدن فصل سرما از سوی دیگر باعث می‌شود زنگ خطر درباره مواجهه با این پدیده خطرناک بار دیگر به صدا درآید.

 مرگ فرزندان در آغوش مادر
یکی از مرگبارترین حوادث مربوط به گازگرفتگی که به تازگی در تهران اتفاق افتاد جان زنی را همراه با دو فرزندش گرفت. این حادثه در آپارتمانی 55متری در طبقه همکف ساختمانی 4طبقه در تهرانپارس اتفاق افتاد. ماجرا از این قرار بود که پدر خانواده‌ای 4نفره وقتی به خانه برگشت با درهای بسته مواجه شد و هیچ‌یک از اعضای خانواده شامل همسر و دختر و پسر خردسالش در را باز نمی‌کردند. در این شرایط بود که او با کمک همسایه‌ها در خانه را باز کرد و در آنجا بود که با صحنه هولناکی مواجه شد. همسر 31ساله، دختر 9ساله و پسر 6ساله این مرد هر کدام در گوشه‌ای از خانه روی زمین افتاده بودند و شواهد نشان می‌داد که دچار گازگرفتگی شده‌اند. در این شرایط بود که از اورژانس و آتش‌نشانی درخواست کمک شد و دقایقی بعد امدادگران خود را به محل حادثه رساندند اما کار از کار گذشته و هر 3نفر جان خود را از دست داده بودند. شواهد به‌دست آمده از محل حادثه نشان داد که بخاری، آبگرمکن و شعله‌های اجاق گاز برای گرم‌کردن خانه روشن بود و همین اشتباه بزرگ باعث گازگرفتگی اعضای این خانواده شد.

 فاجعه در زاهدان
یکی دیگر از مرگبارترین گازگرفتگی‌های روزهای اخیر به حادثه‌ای برمی‌گردد که در زاهدان اتفاق افتاد و در جریان آن 5نفر از اعضای یک خانواده جان خود را از دست دادند. قربانیان این حادثه شامل پدر و مادر و 3فرزند خانواده بودند که همگی بر اثر مسمومیت با گاز منواکسیدکربن جان باختند. شواهد به‌دست آمده از محل وقوع این حادثه تلخ که خانه‌ای ویلایی بود نشان می‌داد که نشت گاز از آبگرمکن دلیل گازگرفتگی بوده است.

 دانستنی‌های حیاتی درباره گازگرفتگی

دکتر مریم اخگری، رئیس مرکز کنترل کیفی آزمایشگاه‌های سازمان پزشکی قانونی کشور برای شناخت پدیده گازگرفتگی و راه‌های پیشگیری از وقوع آن راهکارهای ساده، مفید و در عین حال حیاتی دارد.

منواکسیدکربن چطور تولید می‌شود؟
منواکسیدکربن گازی بی‌رنگ، بی‌بو و فاقد اثرات تحریکی است به همین دلیل اگر در محیطی تولید شود به هیچ عنوان متوجه وجود آن نخواهیم شد. همه وسایلی که پدیده احتراق در آنها رخ می‌دهد درصورت نبود اکسیژن کافی می‌توانند عامل تولید‌کننده گاز منواکسیدکربن باشند. همچنین از احتراق ناقص گاز شهری و سایر عواملی که به‌عنوان سوخت  به کار می‌روند مثل زغال و چوب که در شومینه استفاده می‌شوند از منابع تولید گاز منواکسیدکربن هستند.

چگونه از مسمومیت با گاز پیشگیری کنیم؟
بهترین راهکار برای پیشگیری از بروز مسمومیت با این گاز وجود جریان کافی هوا در محیط است. اگر در محیطی از وسیله گرمایشی استفاده می‌کنیم حتما باید جریان هوای کافی در آن فضا وجود داشته باشد.
دقت و توجه به داغ‌بودن دودکش روشی برای آزمایش کارکرد مناسب دودکش است. اگر لوله دودکش بخاری سرد است دلیل آن خارج‌نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودپکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به‌طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره به تهویه هوا و خروج گازهای سمی از محیط کمک کنید.
همچنین درصورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه‌های جریان هوا در منزل و به‌ویژه اتاق خواب مسدود شود. همچنین از نصب آبگرمکن در حمام و روشن‌کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگه‌داشتن محیط داخل خانه، جدا خودداری شود.

علائم مسمومیت با منواکسید‌کربن
علائمی که در مراحل ابتدایی مسمومیت با منواکسید کربن برای فرد رخ می‌دهد، مانند حالت‌ خستگی ناشی از فعالیت روزانه است و ممکن است فرد آن را به‌عنوان حالت طبیعی تلقی کند. معمولا تظاهرات بالینی در فرد مسموم با گاز منواکسیدکربن با علائم غیراختصاصی نظیر تهوع و استفراغ شروع شده و فرد دچار خواب‌آلودگی و لتارژی یا بی‌قراری، درد و ضعف عضلانی می‌شود؛ درصورت تداوم تماس با گاز مذکور فرد دچار کاهش سطح هوشیاری، کما، تشنج، ایست قلبی و در نهایت مرگ خواهد شد.
مشاهده علائمی شبیه به آنفلوآنزا مانند بدن درد، خواب آلودگی، کوفتگی و درد عضلانی که به شکل یکباره و به‌خصوص در تمامی افرادی که در یک محیط قرار دارند ایجاد می‌شود را به‌عنوان یکی از نشانه‌های مسمومیت با گاز منواکسیدکربن درنظر بگیرید.  زمانی که علائم مذکور با خروج از محیط بهبود ‌ یا تخفیف می‌یابند شک به مسمومیت با گاز منواکسیدکربن قوی‌تر می‌شود.

با فرد مسموم چه کنیم؟
بهترین راهکار در هنگام برخورد با بیمار مسموم با گاز منواکسید کربن خارج‌کردن مصدوم از محیط حادثه است. بلافاصله باید بیمار را در هوای آزاد و در معرض اکسیژن قرار داده و سریع او را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی رساند. باز‌کردن پنجره‌ها و ایجاد تهویه در محیط از مسمومیت سایر افراد جلوگیری خواهد کرد.