تجریش تا پرند با مترو

مهدی اسماعیل‌پور- روزنامه‌نگار

همانطور که علیرضا زاکانی پیش از این وعده داده بود، در دومین هفته از سومین ماه فصل پاییز1402 سرانجام پروژه 18ساله شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه با حضور رئیس‌جمهور به بهره‌بهرداری می‌رسد. تکمیل متروی تهران- پرند که آغاز آن به سال1384 برمی‌گردد، در ششمین دوره از مدیریت شهری و دولت سیزدهم به آخر خط رسیده ‌و این مسیر ریلی 50کیلومتری از تهران تا شهر جدید پرند کامل و یکپارچه خواهد شد. به این ترتیب مسافران از ایستگاه متروی شاهد در انتهای خط یک مترو با پشت‌سر گذاشتن 3ایستگاه به شهر جدید پرند می‌رسند.

مترویی برای شهر 450هزار نفری
یکی از شهرهای اقماری اطراف تهران که طی سال‌های اخیر رشد جمعیت پرشتابی را تجربه کرده و پیش‌بینی می‌شود تا سال1405 تعداد ساکنان آن به مرز 700هزار نفر برسد، شهر جدید پرند است. این شهر در 35کیلومتری غرب پایتخت و در حاشیه آزادراه ساوه واقع شده است. جمعیت حال حاضر شهر پرند حدود 450هزار نفر است و روزانه به‌طور میانگین 40هزار نفر بین شهرهای تهران و پرند در تردد هستند که بخش عمده‌ای از آنها از طریق آزاد‌راه تهران- ساوه به محل کار خود دسترسی پیدا می‌کنند.

شروع مطالعات از سال1384
مطالعات و مقدمات عملیات اجرایی پروژه خط متروی تهران- پرند از سال1384 توسط وزارت راه‌وشهرسازی آغاز و در سال1389 بخشی از پروژه و سال1391 کل طرح به شهرداری تهران (شرکت مترو) واگذار شد و قرارداد و عملیات اجرایی پروژه توسط پیمانکاران شرکت مترو در همان سال آغاز شد.

بخش نهایی یک مسیر 50کیلومتری
 بخشی از این پروژه، حدفاصل ایستگاه شاهد تا محدوده شهرآفتاب (به طول 4کیلومتر) در ابتدای سال95 و بخش دوم حدفاصل ایستگاه شهرآفتاب تا فرودگاه امام‌خمینی(ره) (به طول 26کیلومتر) در مردادماه سال96 به بهره‌برداری رسید و اکنون بخش آخر پروژه، حدفاصل ایستگاه فرودگاه امام‌خمینی(ره) تا شهر جدید پرند (به طول 19کیلومتر) در اختیار مردم قرار خواهد‌گرفت.

پروژه‌ای به ارزش 6هزار میلیارد تومان
پس از انجام موفقیت‌آمیز تست سرد این خط که تیرماه سال گذشته صورت‌گرفت، مسئولان و دست‌اندرکاران امر، پیگیری‌های بیشتر را جهت تامین منابع ملی لازم برای تکمیل پروژه در اولویت قرار دادند؛ ضمن اینکه بازدید رئیس‌جمهور از این پروژه در آذرماه1401 مزید بر علت شد تا حمایت‌های دولت از خط متروی پرند، رنگ و لعاب دیگری به‌خود بگیرد و زمینه تکمیل و آماده‌سازی آن، بیش از هر زمان دیگری فراهم شود. این در حالی است که ارزش این پروژه (در بخش حدفاصل فرودگاه امام‌خمینی(ره) تا شهر پرند) به ارزش امروز کالا و خدمات، مبلغی بالغ بر ‌6هزار میلیارد تومان است.

وقتی همه پای کار آمدند
 پس از گذشت 18سال از برداشته‌شدن نخستین گام‌های اجرای طرح متروی تهران- پرند، حالا شبکه ریلی انبوه‌بر پایتخت به شهر پرند رسیده است؛ پروژه‌ای که نهایتا با همراهی تمام نهادها و ارگان‌های ذی‌مدخل ازجمله وزارت راه‌وشهرسازی و در ذیل آن شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید، وزارت نیرو، مدیریت شهری پرند و همچنین شهرداری تهران (شرکت مترو) و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) که مسئولیت اجرای طرح را برعهده داشتند، به ثمر نشست تا حدود نیم‌میلیون نفر جمعیت ساکن این شهر اقماری پایتخت، به مطالبه برحق خود دست یابند. در این میان البته دستورات اکید رئیس‌جمهور به متولیان امر در بازدید آذرماه سال1401 از پروژه و نیز پیگیری‌های نمایندگان رباط‌کریم و بهارستان در مجلس شورای اسلامی را نیز نباید نادیده گرفت تا بار دیگر موضوع به نتیجه رسیدن اجماع و عزم عمومی برای تحقق پروژه‌های تأثیرگذار اجتماعی اثبات شود.

42کیلومتر مسیر در 27‌ماه
با افتتاح ایستگاه متروی شهر پرند و مسیر ریلی آن، آمار عملکرد شرکت متروی تهران در دوره کنونی مدیریت شهری (27‌ماه تا آذرماه1402) به بهره‌برداری از 15ایستگاه، 13ورودی جدید، یک پایانه مترویی و همچنین 42کیلومتر مسیر ریلی رسیده‌است که از حیث میانگین بهره‌برداری‌های سالانه، یکی از دوره‌های متمایز طول تاریخ تاسیس متروی پایتخت به‌حساب می‌آید.

صرفه‌جویی چند میلیارد تومانی
 راه‌اندازی ایستگاه متروی پرند و اتصال این شهر به تهران از طریق خطوط حمل‌ونقل ریلی، ثمرات متعدد و قابل‌توجهی برای مسافران بین این دو مرکز جمعیتی دارد؛ البته کمک به کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی، مهم‌ترین تأثیر غیرقابل انکار افتتاح این پروژه به شمار می‌آید. برآوردهای ترافیکی نشان می‌دهد که در حال حاضر، روزانه جمعیتی بین 35 تا 40هزار نفر برای رتق و فتق امور جاری خود، بین تهران و پرند در تردد بوده و این جریان عبور و مرور، غالبا با استفاده از وسایل نقلیه شخصی ‌یا تاکسی صورت می‌پذیرد. عادت مسافران فعلی این مسیر، از 2منظر قابل نقد و بررسی است؛ یکی آمار تصادفات جاده‌ای در آزادراه تهران- ساوه که مسیر تردد مسافران پرند است و دیگر هزینه‌ای که این تعداد مسافر طی هر روز متحمل می‌شوند. به لحاظ میزان تصادفات و آسیب‌های جرحی یا فوتی، آمار مصدومان و جان‌باختگان آزادراه تهران- ساوه که در برخی سال‌ها به 58فوتی و صدها مصدوم رسیده است، خود گویای تمام نکات هشدار‌دهنده است؛ طبیعتا با افزایش استفاده شهروندان از وسایل حمل‌ونقل عمومی، نه‌تنها بار ترافیک این معبر پرتردد بین‌شهری کاهش خواهد یافت بلکه آمار تصادفات حمل‌ونقلی نیز به تبع آن تقلیل می‌یابد. اما از حیث هزینه‌ای که روزانه هر فرد برای تردد بین این دوشهر صرف می‌کند، برآوردهای مستند حکایت از آن دارد که بر حسب مسیر انتخابی و نوع وسیله کرایه‌شده، بین 70 تا 100هزار تومان برای رفت‌وآمد در مسیر مذکور باید خرج شود تا شهروندان به امور جاری خود برسند. حال کافی است با یک حساب سرانگشتی و با این فرض که در بدو شروع فعالیت ایستگاه متروی پرند، بین 13 تا 15هزار نفر در هر روز از این وسیله حمل‌ونقلی استفاده کنند، به رقم صرفه‌جویی صورت‌گرفته در هزینه‌های روزانه مسافران مربوطه دست پیدا می‌کنیم. در واقع می‌توان گفت با شروع بهره‌برداری از این خط مترو، درمجموع روزانه حداقل یک‌میلیارد تا یک‌میلیاردو500هزار تومان کمتر از جیب کل مسافران تهران- پرند هزینه می‌شود که همین مقدار پول می‌تواند برخی نیازها و مایحتاج ضروری آنان را پوشش دهد. با این تعابیر می‌توان نخستین و بدیهی‌ترین تأثیرات و کارکرد راه‌اندازی خط متروی پرند را متوجه شد و علت اصرار شهروندان صبور پرند در افتتاح هرچه سریع‌تر آن را درک کرد.

مکث
دستاوردها‌ و رکوردهای فاز سوم پروژه در دولت سیزدهم
  تأمین ادوات و تکمیل روسازی خط برگشت فاز سوم پروژه در کمتر از 7‌ماه (تست سرد)
  بومی‌سازی‌ ریل حرکتی (برای نخستین بار در کشور)
  بومی‌سازی‌ ریل سوم و اجرای آن برای نخستین‌بار در کشور
   استفاده از کلید 750ولت بومی برای نخستین‌بار در پروژه‌های مترویی
   اجرای فرایندهای تجهیزات ویژه (مهندسی، تأمین، نصب، تست و راه‌اندازی) در کمتر از 10ماه
   راه‌اندازی پست ‌RS، 3پست LPS، 80کیلومتر کابل‌کشی و نصب 20کیلومتر ریل سوم در کمتر از 35روز
   طراحی و اجرای ساختمان پست ‌HVS به‌صورت پیش‌ساخته برای نخستین‌بار در کشور با رعایت صرفه و صلاح ریالی و زمانی (کاهش 65درصدی زمان اجرا و 50درصدی هزینه)

   مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده در 2سال اخیر
  اجرای خط انتقال برق (پست HVS) و کابل‌های برق‌رسانی (80کیلومتر) در قالب تجهیزات تأمین توان
  اجرای ریل سوم (38کیلومتر در 2مسیر رفت و برگشت)
   محوطه‌سازی‌، ایجاد دیوار بتنی پیرامونی، اجرای فنس پیرامونی مسیر، احداث ساختمان HVS و اجرای تأسیسات ناویژه
   پیشرفت عملیات ساختمانی در شهریور1400 معادل 45درصد بوده و امروز به 99درصد رسیده است.
   پیشرفت عملیات تجهیزاتی در شهریور1400 معادل صفر درصد بوده و امروز به مرز 96درصد رسیده است.
  تأمین 4رشته پله برقی، یک دستگاه آسانسور، سیستم گیت‌های مسافری
  تأمین اعتبارات غیرنقدی پروژه در قالب تهاتر زمین (680میلیارد تومان - 300قطعه زمین)
   هزینه انجام‌شده در پروژه از شهریور1400 تا‌کنون معادل 1500میلیارد تومان
  روزانه حداقل یک میلیارد تا یک‌میلیاردو500هزار تومان کمتر از جیب کل مسافران تهران-پرند هزینه می‌شود. (با افتتاح متروی پرند)