گپ
علیرضا رفیق‌دوست، سیم‌بان اهل زاهدان در گفت‌وگو با همشهری درباره شغل سخت خود، مخاطرات آن، خاطرات تلخ و شیرینش و... صحبت می‌کند
سیم‌بانی کسب و کار من است
محمود مولایی- روزنامه‌نگار
در اینکه سیم‌بانی یک شغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود، تردیدی نیست. سیم‌بانی در استان‌های مختلف بنا به شرایط آب و هوایی و اقلیمی متفاوت است. حالا فرض کنید شرایط اقلیمی در سیستان و بلوچستان با وزش باد شدید، توفان، ریزگرد و البته امکانات محدود برای یک متخصص سیم‌بانی چه مخاطراتی به همراه دارد. علیرضا رفیق‌دوست، 31ساله یک سیم‌بان است که در شهر زاهدان فعالیت می‌کند و تقریبا نیمی از شهر را به همراه همکارانش در اداره برق ناحیه یک زاهدان با فعالیت سیم‌بانی پوشش می‌دهد. حرفش این است که وقتی اختلالی در شبکه برق‌رسانی ایجاد می‌شود و به همراه همکارانش این اختلال را رفع می‌کند و چراغ خانه‌ها روشن می‌شود، لذتبخش است. رفیق‌دوست اما به همشهری می‌گوید که نوع کاری که انجام می‌دهد، اصلا لذتبخش نیست و خطرات بسیاری دارد. او متاهل است و به‌گفته خودش با حقوق ناچیز شغل سیم‌بانی را ادامه می‌دهد. شاید خیلی‌ها درباره اینکه سیم‌بانی یک شغل است، اطلاع چندانی نداشته باشند و اینکه اصلا سیم‌بانی یعنی چه را ندانند. علیرضا رفیق‌دوست در گفت‌وگو با همشهری درباره شغل سخت خود، مخاطرات آن، خاطرات تلخ و شیرینش و... صحبت کرده است.
سیم‌بانی یعنی چه؟
انتقال و توزیع برق به مجتمع‌های مسکونی، تجاری و صنعتی را سیم‌بانی می‌گویند و سیم‌بانان بیشتر در شبکه‌های هوایی فعالیت می‌کنند؛ یعنی انتقال برق از راه هوایی به خانه‌های مردم را بر عهده دارند. در سیستان و بلوچستان اما شغل سیم بانی متفاوت از استان‌های دیگر است. در اینجا ما پدیده ریزگرد و توفان را داریم و باد و باران روی کار ما تأثیر مستقیم می‌گذارد.
در شرایط جوی نامناسب فعالیت یک سیم‌بان چگونه است؟
ما در هر شرایطی باید کار کنیم؛ به‌خصوص وقتی شرایط بحرانی است و منطقه‌ای از شهر دچار قطعی برق شده باشد.
سیم‌بانان معمولا با چه مشکلاتی مواجه می‌شوند؛ شغل سیم‌بانی چه آسیب‌هایی را برای شما و همکاران‌تان به همراه دارد؟
راستش در بین همکاران شاید نتوانیم فرد سالمی را پیدا کنیم که در سیم‌بانی برایش اتفاقی نیفتاده باشد. این شغل به‌خصوص در سیستان و بلوچستان خطراتی دارد که شاید نشود پیش‌بینی کرد و جلوی آن را گرفت. به جرأت می‌توانم بگویم هیچ‌یک از همکارانم سالم نیستند یا اینکه سیم‌بانی نیست که در زمان بازنشستگی در این شغل صدمه ندیده باشد. شرایط آب‌وهوایی استان هم تأثیر زیادی روی کار ما می‌گذارد، ولی کار ما به‌گونه‌ای است که همه مردم به آن نیاز دارند و باید به وظیفه خود عمل کنیم.
بیشتر چه حادثه‌ای برای سیم‌بانان ایجاد می‌شود؟
سقوط از ارتفاع و برق‌گرفتگی در شغل سیم‌بانی شایع است. ساعت کاری هم به‌گونه‌ای است که همیشه در حالت آماده‌باش هستیم و باید در هر شرایطی کار کنیم. همین موضوع ایجاد خستگی می‌کند و گاهی سبب رخ دادن حادثه برای سیم‌بانان می‌شود؛ حتی ممکن است برخورد خودرو به تیر چراغ برق به سیم‌بان آسیب بزند.
ظاهرا ساعت کاری مشخصی هم ندارید و در هر ساعت از شبانه‌روز باید آماده خدمت‌رسانی باشید؟
به هر حال، همه مردم به برق نیاز دارند و هر طور شده ما باید برق را به خانه مردم برسانیم. زمانی که بحران در شهرستان‌ها پیش می‌آید، ممکن است 24ساعت سر کار باشیم؛ چون باید از زاهدان به سمت شهرستان مورد نظر حرکت کنیم و در آنجا شبانه‌روز مشغول کار باشیم تا مشکل رفع شود؛ حتی در روزهای سرد زمستان، زمانی بود که بالای تیر چراغ برق کار می‌کردیم و هر آن امکان داشت یخ بزنیم، اما به فعالیت خود ادامه می‌دادیم.
بروز چه پدیده‌ای در سیستان و بلوچستان بیشترین تأثیر منفی را برای سیم‌بانان دارد؟
مواقعی که سیل می‌آید و سبب سقوط تیرهای چراغ برق می‌شود. همچنین بادهای بسیار شدیدی می‌وزد که همراه با شن است و هوا را غبارآلود و پر از گرد و خاک می‌کند. اینها مشکلاتی است که باعث می‌شود کار کردن در ارتفاع به دشواری میسر شود. حتی وزش باد در ارتفاع تعادل ما را برهم می‌زند و اگر هوا غبارآلود هم باشد، هر آن ممکن است تعادل خود را از دست دهیم. باد شدید و موارد خرابی سبب اختلال در شبکه برق می‌شود. زمانی که باران می‌بارد و رعد و برق می‌زند، شرایط کار کردن خیلی سخت می‌شود. در ارتفاع 12متری و 9متری کار می‌کنیم و وقتی وزش باد تند باشد، خود ما را این طرف و آن طرف تکان می‌دهد. از آنجا که توفان شن و ریزگرد هم در استان داریم، از یک طرف وزش باد و از طرف دیگر گرد و خاک که وارد چشم‌مان می‌شود و جلوی دید را هنگام ماموریت می‌گیرد، تمرکز ما به هم می‌ریزد. در این زمان کار خاصی نمی‌توانیم بکنیم و فقط تلاش می‌کنیم ماموریت خود را به‌درستی به پایان برسانیم. در این شرایط هم کار به هیچ عنوان متوقف نمی‌شود؛ البته اگر بالابر و سبد باشد، شرایط برای کار کردن بهتر می‌شود؛ یعنی اگر با سبد بالای تیر چراغ برق برویم، ایمنی کار بالاتر است. اگر تیر هم سقوط کند، شما در سبد هستید و امکان بروز حادثه را به‌شدت کاهش می‌دهد. البته کمبود امکانات داریم و همه‌جا نمی‌شود از سبد استفاده کرد.
آیا در استان‌های دیگر هم سابقه سیم‌بانی داشته‌اید؟
نه. البته کار کردن در استان‌های دیگر نسبت به سیستان و بلوچستان راحت است؛ چون سیستان و بلوچستان یک استان محروم است و امکانات کمی دارد. مطمئن هستم که در استان‌های دیگر شرایط سیم‌بانان بهتر است. خود من وقتی به شهرهای دیگر سفر می‌کنم، سعی می‌کنم شبکه‌های برق آنها را بازدید کنم. چیزی که من دیدم این است که پیشرفت و امکانات شهرهای دیگر در سیستان و بلوچستان وجود ندارد. وقتی می‌خواهند در اداره برق چیزی را تست کنند، اول در استان ما تست می‌شود تا ببینند جواب می‌دهد یا نه، اما وقتی قرار است امکانات دهند، به شهرهای دیگر می‌دهند؛ چون ما یک استان محروم محسوب می‌شویم. وسعت سیستان و بلوچستان بیشتر از سایر استان‌هاست و حتی شرایط آب‌وهوایی استان‌های دیگر معمولا بهتر است. معابر استان ما آسفالت صاف ندارد، اما در جاهای دیگر وضعیت بهتر است. همین یک نمونه کافی است تا ببینید که سیستان و بلوچستان محروم است.
همراه با خاطرات
خاطره دلنشین ما وقتی اتفاق می‌افتد که چراغ خانه‌های مردم روشن می‌شود. پیش آمده است که در خانه‌ای از بیمار نگهداری می‌کردند و وقتی چراغ خانه‌شان روشن شد، خیلی خوشحال شدند و حال ما هم خوب شد، اگر نه سختی کار به شکلی است که خاطره خوبی از سیم بانی نداریم.
کار بی‌خطر در سیم‌بانی نداریم که بگویم صبح برویم سر کار و شب سالم به خانه برگردیم. یعنی کوچک‌ترین اتفاقی منجر به حادثه می‌شود.
تلخ‌ترین خاطره: متأسفانه یک‌بار زمانی که بر سر کار بودم، اتفاق ناگواری برای پدرم افتاد و من نتوانستم برایش کاری کنم.
شب بود و وقتی سرکار بودم، خانه‌مان بر اثر نشت گاز آتش گرفت و پدرکه در خانه بود، دود و آتش تنفس کرد و ریه‌اش دچار مشکل جدی شد و به همین دلیل از دنیا رفت درحالی‌که اگر من بودم، اجازه نمی‌دادم این اتفاق برای پدرم بیفتد.
یک خاطره بامزه: راستش شبی که قرار بود به خواستگاری بروم از اداره برق تماس تلفنی گرفتند و گفتند که خودت را سر کار برسان. بارندگی بود و به‌دلیل مشکلاتی که پیش آمده بود به‌دلیل شرایط اضطراری خودم را به منطقه رساندم. البته بعد از پایان ماموریت با تأخیر به خواستگاری رفتم. هم اداره برق راضی ماند و هم خواستگاری انجام شد.
