یادداشت
پشت پرده رهاسازی گودها در تهران
حمیدرضا صارمی؛ معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران
بخش زیادی از گود‌های خطرناک و باقیمانده در شهر به این دلیل ایجاد شدهاند که سازنده‌ها در هنگام ساخت تصور می‌کردند واحد‌های تجاری که در آینده روی این گودها بنا خواهند شد، پرمشتری و سودآور می‌شوند اما حین اجرای پروژه و بعد از اینکه خاک‌برداری انجام شد متوجه شدند که مسائل اقتصادی تغییر کرده است و واحد‌های ساخته شده مجموعه تجاری بلندمرتبه در آن نقطه خاص خریداران زیادی نخواهد داشت.
برای طرح بهتر موضوع باید از زاویه دیگری هم به مسئله نگریست. در سال‌های قبل مبنای اصلی خرید‌ها، مراجعه حضوری به واحد‌های صنفی بود اما در حال حاضر 45 درصد خرید‌های خانواده‌های تهران با استفاده از اپلیکیشن‌ها و در بستر اینترنت انجام می‌شود یعنی نیمی از سفر‌هایی که ممکن بود به قصد خرید در شهر انجام شود دیگر اتفاق نمی‌افتد و از راه گوشی‌های تلفن همراه انجام می‌گیرد. اگرچه باز هم نیمی از خرید‌ها حضوری انجام می‌شود ولی این مقایسه نشان می‌دهد که کسب و کار واحد‌های صنفی جدید تحت‌تأثیر بازار خرید اینترنتی قرار گرفته است. در برخی مراکز فروش بزرگ که اخیرا افتتاح شده است هم می‌بینید که تعداد زیادی از مغازه‌ها هنوز بدون استفاده
مانده‌اند.
درباره گود‌های پایتخت هم باید گفت که تعدادی از آنها مربوط به سرمایه‌گذاران مراکز تجاری هستند که در اوایل سال‌های 90پروانه ساخت گرفتند اما الان برای مالکان اولیه صرفه اقتصادی ندارد. بعضی از آنها می‌خواهند که به جای مجموعه تجاری و پاساژ و... آپارتمان بسازند و با قیمت روز به فروش برسانند اما این کار ممکن نیست زیرا پروانه اولیه و تمام مجوز‌ها، از نقشه تا تعیین عوارض، همگی برای واحد تجاری صادر شده است. دشوار‌تر اینکه گودها در جایی قرار دارند که در طرح تفصیلی و نقشه‌های شهرسازی به‌صورت پهنه تجاری تعریف شده است و اساسا نمی‌توان در آن ساختمان مسکونی ساخت، بنابراین تلاش برای تغییر کاربری هم ممکن نیست. اکنون می‌بینیم که مالکان این گودها پروژه را رها کرده و منتظر هستند تا ضوابط جدیدی تعیین شود یا شرایط اقتصادی تغییر کند و پروژه توجیه اقتصادی لازم را برای ساخت
داشته باشد.
متأسفانه تعداد گود‌هایی که به این دلیل رها شده است یک مورد و 2 مورد نیست و به زمانی برمی‌گردد که تعداد زیادی مجوز تجاری در تهران صادر شد. عمده این نوع گودها در مناطق شمالی و برخی هم در مناطق میانی شهر هستند.
این تجربه باعث شده است که شهرداری، اکنون تضامین لازم را برای جلوگیری از رها کردن گود‌های پرخطر می‌گیرد. قبل از صدور پروانه و بعد از آن شهرداری‌های مناطق بر پروژه نظارت دارند تا شاهد تکرار چنین مشکلی نباشیم و امیدواریم در سال‌های بعد موارد مشابه این گود‌های رها شده تکرار نشود.
اما یکی دیگر از مسائل مربوط به گودها، نحوه گودبرداری است و اساسا طی سال‌های اخیر گودبرداری غیراصولی نداشتیم. گودبرداری‌ها با نظارت ناظران نظام مهندسی انجام می‌شود و آنها دانش لازم را برای خاک‌برداری و گودبرداری دارند. الان مشکل چندانی در زمینه گودبرداری‌اش نداریم و خدا را شکر که در سال‌های اخیر گودبرداری منجر به خسارات شدید یا فوت هموطنان نشده است. البته باز هم باید نکات ایمنی لازم را رعایت کرد. برخی از ساختمان‌های مجاور یک گود در زمانی ساخته شدهاند که مقررات ملی ساختمان حاکم نبوده یا رعایت نشده است و در هنگام حفاری در مجاورت دیوار‌های آن احتمال رانش خاک و ریزش دیوار‌ها وجود دارد. در برخی موارد که احتمال خطر زیاد است صاحبان املاک همجوار به محل دیگری منتقل می‌شوند.
