دلبستگی متقابل خیابان‌ها و کتاب‌ها

محمود منیعی-تهران‌پژوه

در حوزه نشر و چاپ کتاب نیز مانند بسیاری از مشاغل، کتابفروشی‌هایی در تهران شکل گرفتند که در حوزه‌های تخصصی کتاب عرضه می‌کردند. بنابراین اگر کسی به‌دنبال کتابی خاص در حوزه تاریخ، فلسفه، ادبیات، عرفان، مذهب و... می‌گشت باید به ناشران اختصاصی این حوزه و یا راسته‌ای که کتاب‌هایی خاص می‌فروختند مراجعه می‌کرد. وقتی کوچه حاج‌نایب به راسته کتابفروش‌ها تبدیل شد، از همان آغاز به حوزه تخصصی فعالیت کتابفروشی‌ها و ناشران کتاب‌های حوزوی و مذهبی بدل شد و امروز نیز یکی از قطب‌های توزیع و فروش کتاب‌های حوزوی، مذهبی و علوم عربی و اسلامی به شمار می‌رود. در این راسته ناشران مختلفی چون انتشارات باقرالعلوم، محمد، دهقان، اسماعیلیان و... فعال هستند.
تهیه کتاب در حوزه فلسفه و حکمت نیز راسته و مکان‌های مشخصی دارد. علاوه بر اینکه انجمن فلسفه و حکمت در چهارراه امیراکرم دفتر و کتابفروشی دارد، ناشران تخصصی این رشته در خیابان ابوریحان فعالیت می‌کنند. یکی از برجسته‌ترین ناشران تخصصی این حوزه، انتشارات حکمت است که علاوه بر فروش کتاب، کلاس‌ها و جلساتی برای دوستداران فلسفه برگزار می‌کند. علاقه‌مندان به حوزه عرفان و تصوف در تهران نیز از دیرباز کتاب‌های مورد علاقه خود را از انتشارات مولی که از دهه50در خیابان انقلاب فعالیت می‌کند تهیه می‌کنند. علاوه بر کتابفروشی‌ها و انتشاراتی‌های خیابان انقلاب، سال‌هاست چند کتابفروشی در خیابان کریمخان به پاتوق کتاب‌بازهای تهران تبدیل شده است. به‌عنوان مثال، انتشارات گویا که یکی از نخستین کتابفروشی‌های این راسته را تأسیس کرد به‌صورت تخصصی در حوزه چاپ و نشر کتاب‌های حوزوی، دینی، ادبی و تاریخی با رویکرد هنری فعالیت می‌کند و به پاتوق علاقه‌مندان به این آثار فاخر تبدیل شده است.
برای علاقه‌مندان به مطالعه کتاب‌های تخصصی حوزه علوم قرآنی و حدیث راسته کتابفروشی‌های خیابان انقلاب در حوالی خیابان وصال شیرازی و به‌ویژه کتابفروشی بوستان کتاب یکی از بهترین گزینه‌های موجود است. این کتابفروشی به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تعلق دارد و با انتشار بیش از 5هزار و 700عنوان کتاب یکی از موفق‌ترین ناشران پس از انقلاب در حوزه‌های تاریخ، فلسفه و عرفان به شمار می‌رود. کتاب‌های درسی و دانشگاهی را نیز باید در راسته کتابفروشی‌های خیابان انقلاب پیدا کرد. در این حوزه نیز انتشارات سمت که پیش‌تر در خیابان ابوریحان فعالیت می‌کرد و به تازگی به بازار کتاب فروزنده در خیابان انقلاب نقل مکان کرده است از پاتوق‌های اصلی دانشجویان و پژوهشگران محسوب می‌شود. همچنین مجموعه انتشارات ادبی - تاریخی موقوفات دکتر محمود افشار یزدی که براساس وقف‌نامه موقوفه به حمایت از آثار فاخر تاریخی، ادبی، فرهنگی و اجتماعی ایران می‌پردازد از ناشران برجسته‌ای است که از دیرباز گزینه اصلی محققان و پژوهشگران کهنه‌کار حوزه تاریخ و ادبیات به شمار می‌رود.