درخشش بین‌المللی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی
فرح پهلوی مراودات و اقدامات اداری مراکزی را که زیرنظرش فعالیت می‌کردند در کاخ نیاوران انجام می‌داد و این مکان به نوعی دفتر مخصوص او به شمار می‌ر‌فت. پس از انقلاب اسلامی، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، مؤسسه‌ای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در سال ۱۳۶۸ با نام «مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات» در این محل تأسیس شد و هدف اولیه آن پیشبرد پژوهش و نوآوری در این دو رشته و ضمناً فراهم‌آوردن الگویی بود که به ترویج و اعتلای فرهنگ پژوهش در کشور کمک کند. مرکز، فعالیت خود را با 3هسته تحقیقاتی در فیزیک نظری و ۳ هسته تحقیقاتی در ریاضیات و با امکاناتی اندک آغاز کرد، ولی به‌تدریج با توسعه امکانات و جذب دانشورانی از رشته‌های دیگر، فعالیت آن به حیطه‌های دیگری گسترش یافت و در سال ۱۳۷۶ نام آن به «پژوهشگاه دانش‌های بنیادی» تغییر کرد. این پژوهشگاه در حال حاضر با ۹ پژوهشکده در زمینه‌های گوناگون علوم بنیادی و برخورداری از زیرساخت‌ها و امکانات لازم (شبکه الکترونیکی، کامپیوتر، آزمایشگاه‌ها و کتابخانه مجهز و روزآمد) که دائم هم رو به توسعه است، حضور فعالی در جریان پژوهشی کشور در این دانش‌ها دارد. در نگاه کلی به تجربه چند دهه فعالیت پژوهشگاه، سه‌ویژگی بارز در این تجربه مشهود است: اول، کمیت و کیفیت تحقیقات انجام‌شده در این نهاد، یعنی کثرت مقاله‌های پژوهشی چاپ‌شده آن در مجله‌های علمی معتبر و تعداد استنادها به آنها؛ دوم، نوعی مدیریت پویا در حوزه پژوهش که می‌تواند الگویی برای مؤسسات تحقیقاتی باشد یعنی مدیریتی براساس «محوریت محقق»، «استقلال مدیریتی واحدهای پژوهشی» و «انعطاف‌پذیری در تأسیس و انحلال آنها»؛ سوم، نگرش «ملی» پژوهشگاه که تقویت جریان کلی پژوهش در کشور را مدنظر داشته است. همکاری با مراکز پژوهشی دیگر و دانشگاه‌ها به‌صورت‌های مختلف و ارائه انواع تسهیلات به پژوهشگران آنها همواره جزوی از روال کار پژوهشگاه بوده است. ابتکار پژوهشگاه در ایجاد شبکه ارتباطی الکترونیکی (به نام شبکه علمی‌ـ‌تحقیقاتی ایران یا ایرانت) در سال ۱۳۷۱ که به‌تدریج و برای نخستین بار مراکز علمی‌ـ‌تحقیقی و دانشگاه‌های ایران را به یکدیگر و به جهان علم در خارج مربوط ساخت و اهتمام پژوهشگاه به اجرای طرح‌های ملی، مانند رصدخانه ملی ایران و شتابگر ملی، از جلوه‌ها و ثمرات این نگرش ملی است.
